Đó là nhận định của các lãnh đạo bộ ngành tại phiên họp cho ý kiến về việc điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết số 53/2017/QH14 của Quốc hội về Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành (Dự án) diễn ra chiều ngày 15/11.
Kế hoạch dự toán ngân sách năm 2023 và năm 2024, không còn nguồn nào để bố trí cho Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành
Vốn kế hoạch năm 2020 và 2021 của Dự án đã bị hủy dự toán
Báo cáo một số ý kiến về điều chỉnh một số nội dung của Nghị quyết số 53/2017/QH14, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, theo quy định kế hoạch đầu tư công năm 2021 của Dự án đã được Chính phủ cho phép kéo dài giải ngân đến ngày 31/12/2022. Do đó, đến thời điểm hiện nay, toàn bộ số vốn kế hoạch năm 2020, 2021 còn lại chưa giải ngân hết đã bị hủy dự toán theo quy định.
Về nguyên tắc, UBND tỉnh Đồng Nai phải nộp toàn bộ số vốn chưa giải ngân hết của năm 2020, 2021 về ngân sách trung ương. Do đó, số tiền thuộc kế hoạch vốn năm 2021 và năm 2020 đã hủy dự toán theo quy định của pháp luật nên phương án Chính phủ đề xuất tại Tờ trình số 558/TTr-CP ngày 16/10/2023 không thể thực hiện được.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng nêu rõ do khó khăn trong việc bổ sung Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025, cũng chưa cân đối hằng năm cho Dự án, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân số vốn 2.510,372 tỷ đồng sang năm 2024 để hoàn thành Dự án, tương tự như Quốc hội đã cho phép gia hạn thời gian giải ngân nguồn vốn dự phòng ngân sách trung ương năm 2016 bổ sung cho tỉnh Bình Thuận để thực hiện dự án hồ chứa nước Ka Pét.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng khẳng định hiện chưa có Tờ trình chính thức của Chính phủ về đề xuất nguồn để bổ sung Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và bố trí dự toán hằng năm, nếu trên cơ sở ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định ngay thì chưa chặt chẽ. Trường hợp Chính phủ có Tờ trình về nguồn vốn, cũng cần có cơ quan thẩm tra để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bảo đảm đầy đủ quy trình, thủ tục.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn đã đưa ra các số liệu để làm rõ hơn về vấn đề này. Cụ thể, Bộ Tài chính đã giao Kho bạc Nhà nước thực hiện rà soát. Năm 2020, dự án có tổng kế hoạch vốn là 6.705 tỷ đồng, giải ngân 2.200 tỷ đồng, năm 2021 giải ngân 2.900 tỷ đồng, kế hoạch vốn còn lại 1.600 tỷ đồng. Đến năm 2021, dự án có tổng kế hoạch là 4.660 tỷ đồng, năm 2021 giải ngân 2.100 tỷ đồng, năm 2022 giải ngân 921 tỷ đồng, kế hoạch vốn còn lại là 1.544 tỷ đồng, hiện nay số dư dự toán năm 2020, 2021 đã bị hủy.
Giải trình tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương đã nêu lên vướng mắc, khó khăn về việc xem xét cho phép chuyển nguồn là do khoản tiền 2.510 tỷ đồng đã bị hủy dự toán.
Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, cấp có thẩm quyền gồm cả Quốc hội hay Thủ tướng chỉ cho phép kéo dài nguồn vốn hoặc chuyển nguồn thời gian thực hiện vốn khi vẫn còn thực hiện dự toán. Do đó, hiện đã hủy dự toán thì rất khó để trình Quốc hội.
Khẳng định nguồn vốn chưa giải ngân hết của năm 2020, 2021 đã hủy dự toán theo quy định của Luật Đầu tư công, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có kết luận số 2847 ngày 5/10/2023 đề cập rõ về bố trí vốn cho dự án, đề nghị Chính phủ làm rõ số kinh phí chưa giải ngân hết của năm 2020, năm 2021 đã hủy bỏ theo quy định chưa, hay đang cho phép chuyển nguồn; trường hợp đang để ở chuyển nguồn đề nghị làm rõ trách nhiệm việc không hủy bỏ số kinh phí này theo quy định. Chính phủ căn cứ quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước và đầu tư công đề xuất phương án bố trí vốn cho dự án, trình Quốc hội xem xét, quyết định.
“Theo quy định của pháp luật, số vốn chưa giải ngân hết đã hủy, do vậy về nguyên tắc Chính phủ cần đề xuất nhưng đến thời điểm này Chính phủ chưa đề xuất phương án cụ thể để Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội cho ý kiến; còn việc cân đối nguồn để phân bổ thuộc thẩm quyền Chính phủ”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nói thêm.
Nguồn vốn nào để bố trí cho Dự án?
Khẳng định kế hoạch dự toán ngân sách năm 2023 và năm 2024, không còn nguồn nào dư ra để đáp ứng yêu cầu bố trí cho dự án Long Thành, tuy nhiên, để tháo gỡ vướng mắc này, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho rằng còn hai phương án khả dĩ có thể dùng được.
Phương án thứ nhất là khoản dự phòng ngân sách trung ương năm 2023, hiện còn một khoản chưa tiêu hết thì có thể đáp ứng đủ khoản 2.510 tỷ đồng. Nhưng khoản này nằm trong dự toán ngân sách năm 2023, không phải năm 2024. Do đó, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng, muốn sử dụng khoản tiền dự phòng ngân sách trung ương năm 2023 để phục vụ cho dự toán năm 2024 thì cần phải trình Quốc hội cho phép khoản tiền 2.510 tỷ đồng thuộc dự phòng ngân sách năm 2023 sang năm 2024 để chi tiêu trong năm 2024.
Phương án thứ hai là cho phép bố trí nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2024. Tuy nhiên, Thứ trưởng Trần Quốc Phương nhận thấy về mặt tiêu chí có vẻ không đúng với Luật Ngân sách Nhà nước, nhưng trong trường hợp cấp bách, có thể xem xét bố trí thêm. Như vậy, có thể có nguồn để đáp ứng nhu cầu bố trí vốn cho nhiệm vụ này trong năm 2024.
Vì vậy, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương mong muốn Nghị quyết của Quốc hội nêu rõ đề nghị bổ sung dự toán năm 2024 khoản 2.510 tỷ đồng. Vì theo quy định của Luật Ngân sách Nhà nước, mọi khoản chi phải có dự toán, nếu chưa có thì phải bổ sung vào năm 2024, do đó mới chi tiêu được. Và nguồn tương ứng có thể đáp ứng yêu cầu này là từ nguồn dự phòng ngân sách trung ương.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho rằng, Chính phủ cần phải tìm nguồn hợp pháp để thực hiện việc bố trí cho dự án này, bởi vì về nguyên tắc, dự toán hủy rồi thì không có cách gì để kéo dài hơn.
Về đề nghị của Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh về việc cho phép thực hiện tương tự như Quốc hội đã cho phép gia hạn thời gian giải ngân nguồn vốn dự phòng ngân sách Trung ương của tỉnh Bình Thuận để thực hiện dự án hồ chứa nước Kapet, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho rằng, hai việc này không giống nhau.
“Bởi đối với dự án hồ chứa nước Kapet, khi Quốc hội đồng ý cho phép kéo dài thì Quốc hội chưa phê chuẩn quyết toán năm 2022. Bên cạnh đó, khoản dự toán cho dự án hồ chứa nước Kapet cũng chưa bị hủy”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh nêu rõ.
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng đây là việc chưa có tiền lệ và Nghị quyết số 53/2017/QH14 về Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành có tính đặc thù.
Khẳng định sau khi bấm nút thông qua vốn đầu tư công trung hạn 2021 – 2025 thì chưa kịp bổ sung nguồn vốn cho dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đề nghị bổ sung, điều chỉnh vốn đầu tư công trung hạn 2021 – 2025.
Về phía tỉnh thực thi, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Văn Phi mong muốn được Quốc hội xem xét điều chỉnh thời gian thực hiện, bố trí nguồn ngân sách cho việc triển khai. Đồng thời, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai đề nghị Quốc hội thống nhất để Chính phủ có điều chỉnh, sử dụng nguồn vốn hợp lý để triển khai thực hiện, tránh để kéo dài dự án hoặc phát sinh khó khăn trong công tác điều hành và phân bổ vốn của địa phương.
Tham gia ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp, rà soát nguồn kế hoạch đầu tư công trung hạn của năm nay, nếu còn thì có thể bổ sung thêm vào phần dự phòng chưa phân bổ của kế hoạch đầu tư công năm 2024. Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, nếu nguồn này còn thì có thể xin phép Quốc hội cho bổ sung thêm vào danh mục để có nguồn vốn triển khai thực hiện.
Đưa ra giải pháp, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng cho rằng Chính phủ nên rà soát và cân nhắc lại nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2023 hoặc sử dụng nguồn dự phòng ngân sách trung ương năm 2024.
Trên cơ sở ý kiến của cơ quan thẩm tra, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng ý chủ trương kéo dài thời gian thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Đối với việc bố trí nguồn vốn cho dự án, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ ngành liên quan, căn cứ quy định của pháp luật, nghiên cứu phương án cụ thể trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội cho ý kiến.
