Sáng 19/6, tiếp tục chương trình làm việc kỳ họp thứ 5, Quốc hội thảo luận dự án Luật Nhà ở (sửa đổi).
Tách bạch khái niệm nhà ở xã hội và nhà giá rẻ
Đại biểu Nguyễn Văn Hiển (ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) cho biết, chính sách về nhà ở xã hội (NOXH) là một trong 8 nhóm chính sách quan trọng trong lần sửa đổi luật lần này. Chính sách trên được thể hiện trong các quy định chung và Chương 6 của dự thảo luật.
Tuy nhiên, qua nghiên cứu, đại biểu nhận thấy, chính sách này được thể hiện trong dự thảo chưa thực sự trúng và xử lý đúng vướng mắc từ thực tiễn.
Đại biểu Nguyễn Văn Hiển - Ảnh: Trung tâm thông tin Quốc hội
"Chính sách về NOXH cần hướng tới các mục tiêu rõ ràng và khả thi hơn. Cụ thể, cần tập trung vào mục tiêu cốt yếu của phát triển NOXH đáp ứng nhu cầu có nơi ở phù hợp cho người dân, không phải là đáp ứng nhu cầu sở hữu nhà ở", đại biểu Nguyễn Văn Hiển đề nghị.
Với định hướng đó, đại biểu cho rằng, NOXH phải được điều chỉnh theo hướng tăng nhà ở cho thuê, nguồn hỗ trợ của ngân sách nhà nước được phân chia phù hợp cho cả ba bên: Chủ đầu tư, cơ quan quản lý vận hành và người dân.
Đồng thời, theo đại biểu, cần tách bạch giữa chính sách phát triển NOXH với chính sách quản lý vận hành NOXH, tách bạch giữa đầu tư nhà giá rẻ để bán, để thuê mua với đầu tư NOXH để cho thuê. Song song, cần tách bạch giữa đầu tư và vận hành NOXH, trong đó Nhà nước sớm hoàn thiện các quy định liên quan đến NOXH cho thuê, tạo cơ sở pháp lý cho việc bố trí các nguồn vốn hỗ trợ phù hợp, đặc biệt là nguồn vốn ngân sách; cũng như thiết lập các tổ chức chuyên biệt quản lý và vận hành NOXH.
Cùng với đó, chính sách của Nhà nước cần đặt mục tiêu, lộ trình rất cụ thể để có một số lượng NOXH đủ lớn để đáp ứng nhu cầu của người dân.
Đại biểu kiến nghị nên sửa đổi lại khái niệm về NOXH trong dự thảo luật. Theo đó, NOXH chỉ áp dụng hình thức cho thuê, không phải quy định là hình thức mua, cho thuê mua.
Đại biểu cũng nêu thực tế, hiện nay người thu nhập thấp chủ yếu là công nhân, lao động mới đi làm. Trong khi nhà ở là tài sản quá lớn, quá sức với đại bộ phận người có thu nhập thấp. Cho nên, việc mua, sở hữu một căn NOXH, dù là trả góp, cũng là gánh nặng tài chính quá lớn. Điều này dẫn đến hệ quả một bộ phận người dân có thu nhập khá hơn có thể khai man về thu nhập để được mua nhà, hoặc người đầu cơ mượn tên công nhân để đăng ký mua.
"Nếu quy định NOXH chỉ dành cho thuê như kinh nghiệm của các nước sẽ không xảy ra tình trạng người có thu nhập cao tranh mua, thuê NOXH với người có thu nhập thấp, không tạo ra sự bất bình đẳng xã hội", đại biểu nói và đặt vấn đề nên có quy định tách riêng về nhà giá rẻ với NOXH sẽ hợp lý hơn, vì nhà giá rẻ có thể mua và cho thuê và bản chất là nhà thương mại, còn NOXH chỉ nên để cho thuê.
"Có như vậy thì người dân, nhất là người có thu nhập thấp ở đô thị mới có hy vọng được tiếp cận, NOXH", đại biểu Nguyễn Văn Hiển nhấn mạnh.
Đại biểu Nguyễn Lâm Thành - Ảnh: Trung tâm thông tin Quốc hội
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (ĐBQH tỉnh Thái Nguyên) đề nghị dự thảo luật cần làm rõ, sâu sắc hơn về nội dung chính sách cho từng loại hình đối tượng, đáp ứng yêu cầu chung phát triển kinh tế - xã hội, trong đó cần xác định rõ và đúng, thống nhất nội hàm NOXH.
"Cần mở rộng hơn khái niệm về NOXH cũng như tránh quan điểm bất thành văn NOXH là nhà ở cho đối tượng loại hai, giá rẻ đi cùng với chất lượng kém, không đảm bảo các điều kiện sử dụng cho người dân cũng như đã tồn tại ở một số dự án thời gian qua, nhất là vấn đề nhà ở tái định cư gây bức xúc trong dư luận", đại biểu nêu quan điểm.
Đại biểu nhấn mạnh, quyền có chỗ ở an toàn tốt hơn luôn là nhu cầu chính đáng của mọi tầng lớp trong xã hội. Do đó, cần đưa khái niệm "nhà giá thấp" thay cho "nhà giá rẻ" trong tiếp cận, xây dựng chính sách để thúc đẩy phát triển thị trường nhà ở, cả NOXH và nhà ở thương mại.
"Nhà nước sử dụng các công cụ thuế, tín dụng, hỗ trợ đầu tư từ ngân sách, chính sách đất đai để bù vào giá trị cần đầu tư tăng thêm trên nguyên tắc kinh tế thị trường để giảm giá bán, giá thuê nhà cho các đối tượng chính sách và coi đây là nguồn vốn đầu tư cho an sinh xã hội", đại biểu Nguyễn Lâm Thành đề xuất.
Bỏ tiền chẵn ra, thu tiền lẻ về sẽ khó hấp dẫn nhà đầu tư
Trước ý kiến đề xuất phát triển NOXH theo hướng chỉ để cho thuê, đại biểu Ngô Trung Thành (ĐBQH tỉnh Đắk Lắk) tranh luận rằng, giải pháp này hợp lý nhưng để thực hiện được, Nhà nước phải bỏ ra một nguồn lực rất lớn. Điều này vượt quá khả năng thực tế.
Mặt khác, đối với nhà đầu tư thì việc bỏ tiền chẵn ra rồi thu tiền lẻ về cũng rất khó thu hút được đầu tư như tình trạng đã xảy ra thời gian qua.
Đại biểu Ngô Trung Thành - Ảnh: Trung tâm thông tin Quốc hội
Đại biểu Ngô Trung Thành chỉ rõ, hiện nay đang có một nghịch lý là trong khi NOXH có rất nhiều ưu đãi nhưng không phát triển được nhiều thì nhà ở cho thuê do hộ gia đình, cá nhân đầu tư mặc dù không có bất kỳ sự ưu đãi, hỗ trợ nào nhưng lại phát triển rất nhanh đã và đang bảo đảm cung ứng chỗ ở cho phần lớn người lao động.
Tuy nhiên, do chính sách, quy định của pháp luật hiện hành chưa quan tâm đến lĩnh vực loại hình nhà ở này nên các hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng nhà ở cho thuê đều là tự phát, không được quản lý, không có quy định về tiêu chuẩn, điều kiện riêng phù hợp. Dẫn đến người thuê nhà vừa phải chịu những rủi ro về bảo đảm an toàn vệ sinh môi trường, vừa phải chịu những chi phí đắt đỏ hơn bình thường như các chi phí về điện, nước.
Do đó, đại biểu Ngô Trung Thành cho rằng, để tạo điều kiện để mọi người dân đều có chỗ ở như quy định của Hiến pháp thì bên cạnh chính sách phát triển NOXH, nhà ở giá rẻ, nhà lưu trú cho công nhân thì trong sửa đổi Luật Nhà ở lần này cần quy định rõ ràng cụ thể chính sách phát triển nhà ở cho thuê do hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng để tương xứng với vai trò đóng góp của loại hình này trong bảo đảm chỗ ở cho người dân.
Đại biểu đề nghị trong luật cần có mục riêng quy định về chính sách phát triển hình thức nhà ở này. Trong đó, quy định rõ việc khuyến khích xây dựng điều kiện, tiêu chuẩn, chất lượng việc quản lý đối với nhà ở cho thuê; chính sách ưu đãi đối với hộ gia đình, cá nhân đầu tư xây dựng nhà ở để cho thuê chính sách hỗ trợ đối với người thuê nhà nhất là về giá điện, nước để người lao động, người dân vừa bảo đảm được về chỗ ở, vừa góp phần giảm bớt các khó khăn, nâng cao đời sống cho người lao động và người dân.
