Ngày 24/4, Tổng cục Thuế tổ chức Hội nghị trực tuyến công bố triển khai “Hệ thống phân tích cơ sở dữ liệu và quản lý hóa đơn điện tử”. Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tuyến, tại 65 điểm cầu tại cơ quan Tổng cục Thuế và cục thuế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Theo Tổng cục Thuế, thực hiện Luật Quản lý thuế, ngày 21/4/2022, Bộ Tài chính đã triển khai hệ thống hóa đơn điện tử (HĐĐT) trên phạm vi toàn quốc như một cam kết tích cực đồng hành cùng doanh nghiệp (DN) trong hành trình chuyển đổi số, góp phần cùng ngành Tài chính và Chính phủ đạt được các mục tiêu quốc gia về chuyển đổi số, cải thiện môi trường kinh doanh.
Đồng thời với việc áp dụng HĐĐT, ngành Thuế đã thực hiện chủ trương lớn của Chính phủ về việc điện tử hóa, số hóa công tác quản lý thuế nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người nộp thuế (NNT) thực hiện nghĩa vụ của mình đối với NSNN và tạo sự minh bạch, bình đẳng đối với môi trường kinh doanh.
Theo Tổng cục Thuế, việc triển khai HĐĐT là xu thế trong xã hội hiện đại và công tác triển khai đã đạt được những kết quả tích cực. Đến nay đã có trên 4 tỷ HĐĐT được phát hành.
Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, qua theo dõi, Tổng cục Thuế nhận thấy đã xuất hiện hiện tượng một số tổ chức, cá nhân gian lận trong việc phát hành, sử dụng HĐĐT nhằm chiếm đoạt tiền thuế.
Trước tình hình đó, Tổng cục Thuế đã triển khai Trung tâm cơ sở dữ liệu HĐĐT với chức năng phân tích dữ liệu HĐĐT, phục vụ cho công tác quản lý rủi ro về HĐĐT trong toàn ngành Thuế.
Trên cơ sở danh sách này, cơ quan thuế quản lý thực hiện các biện pháp nghiệp vụ phù hợp (kiểm tra tại bàn, thanh tra, kiểm tra tại trụ sở người nộp thuế. Trong trường hợp cần thiết có thể chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra) để thực hiện đánh giá tình hình thực hiện và tuân thủ pháp luật thuế của NNT.
Chức năng đánh giá tình hình sử dụng hóa đơn của NNT trong tháng. Theo đó, trước khi NNT thực hiện nghĩa vụ nộp tờ khai, cơ quan thuế có thể thực hiện đánh giá dữ liệu ngay sau khi kết thúc tháng gồm: thông tin liên quan đến NNT (thời gian thành lập, người đại diện theo pháp luật, có liên quan, vốn đăng ký,…); dữ liệu hóa đơn NNT đã mua vào bán ra, hoặc thực hiện so sánh đánh giá dữ liệu hóa đơn mua vào bán ra của các kỳ liền kề để có thể thấy được sự biến động tăng giảm đột biến từ đó đưa ra biện pháp quản lý kịp thời và phù hợp.
Đưa trí tuệ nhân tạo vào phân tích, quản lý HĐĐT
Lãnh đạo Tổng cục Thuế cho rằng việc áp dụng phân tích nâng cao trong công tác quản lý hóa đơn là cấp thiết, bởi khi công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) được áp dụng vào việc phân tích ngôn ngữ tự nhiên, sẽ xác định các hóa đơn mua bán cùng loại hàng hóa, từ đó xác định hóa đơn có giá mua bán bất thường.
Theo đó, với hàng tỷ hóa đơn với đa dạng các hàng hóa, dịch vụ khác nhau - khi cần tập trung kiểm soát những hàng hóa trọng điểm rủi ro, công cụ này sẽ giúp cơ quan thuế lọc được những hóa đơn mua bán mặt hàng trọng điểm để phân tích chuyên sâu.
Đơn cử, có nhiều trường hợp gian lận hoàn thuế qua xuất khẩu đã nâng khống giá hàng hóa xuất khẩu gấp hàng chục lần. Việc kiểm soát giá bất thường giúp sàng lọc các trường hợp cần giám sát, giúp ngăn chặn kịp thời gian lận hoàn thuế.
Đồng thời, việc áp dụng phân tích nâng cao trong công tác quản lý hóa đơn cũng sẽ xác định chuỗi doanh nghiệp có phát sinh giao dịch mua bán. Lãnh đạo Tổng cục Thuế cho rằng, với công nghệ mạng Bayes, hệ thống thiết lập được chuỗi các doanh nghiệp có phát sinh giao dịch mua bán. Từ xâu chuỗi các doanh nghiệp có giao dịch mua bán cùng loại mặt hàng, giúp cho cơ quan thuế truy được nguồn gốc của hàng hóa và giá trị gia tăng giữa các khâu...
Ông Mai Xuân Thành, Quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế phát biểu tại Hội nghị.
Quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Mai Xuân Thành nhận định, với việc thành lập Trung tâm Cơ sở dữ liệu HĐĐT sẽ giúp cơ quan thuế đẩy mạnh áp dụng phân tích dữ liệu lớn (big data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý thuế, quản lý hóa đơn góp phần kiểm soát, phát hiện nhanh người nộp thuế gian lận về hóa đơn.
Ông Mai Xuân Thành cho biết, Ban Quản lý rủi ro, Cục CNTT được giao trách nhiệm tổ chức vận hành thông suốt, thường xuyên giám sát, bảo đảm hệ thống phân tích cơ sở dữ liệu và quản lý hóa đơn điện tử hoạt động ổn định, thông suốt, liên tục, thường xuyên cập nhật dữ liệu mới nhất, phục vụ hiệu quả, kịp thời công tác phân tích dữ liệu rủi ro trong toàn ngành.
Cũng theo ông Thành: "Cần đẩy mạnh truyền thông, công khai những doanh nghiệp vi phạm nhằm cảnh báo, tạo tính răn đe mạnh mẽ tới các doanh nghiệp, người nộp thuế, góp phần ngăn chặn, phòng ngừa việc sử dụng hóa đơn bất hợp pháp từ sớm, từ xa".
