Trong bối cảnh các hồ thủy điện miền Bắc khô hạn nghiêm trọng, Nhà máy Thủy điện Hòa Bình (1.920MW) đang vận hành linh hoạt để đảm bảo cùng lúc 2 nhiệm vụ quan trọng: vừa phát điện lên lưới, vừa thực hiện chức năng điều tần, điều áp theo lệnh của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (A0) nhằm giữ ổn định hệ thống điện quốc gia.
Với 8 tổ máy (mỗi tổ có công suất 240MW), trong điều kiện bình thường, phát đủ công suất, Nhà máy Thủy điện Hòa Bình đóng góp 9,832 tỷ kWh/năm cho hệ thống điện quốc gia. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, tổng sản lượng điện phát lên lưới của Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mới là khoảng 3,5 tỷ kWh, chỉ đạt khoảng 37% kế hoạch năm 2023. Nguyên nhân chính là do tình hình khô hạn, lưu lượng nước về hồ rất thấp. Ngay cả những ngày gần đây, dù ở nhiều tỉnh thành miền Bắc có mưa nhưng lưu lượng nước về hồ cũng chỉ đạt khoảng 200m3/s.
Ông Phạm Văn Vương, Giám đốc Công ty Thủy điện Hòa Bình cho biết, từ đầu năm 2023 đến nay, tình hình thủy văn bất lợi nên lưu lượng nước về hồ rất kém. Trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ điện tăng cao, các nhà máy bậc thang trên của sông Đà như Thủy điện Lai Châu, Thủy điện Sơn La nhiều thời điểm đã về dưới mực nước chết, không thể phát điện. Ngay cả hồ thủy điện Tuyên Quang trên lưu vực sông Hồng vốn được đánh giá là nước khá dồi dào, hàng năm nhà máy luôn "cán đích" sớm về sản lượng điện thì năm nay cũng bị ảnh hưởng bởi khô hạn.
Trong điều kiện các nhà máy thủy điện khác không thể vận hành, gánh nặng về điều tần và điều áp dồn cả lên Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình nhằm đảm bảo an toàn cho hệ thống điện quốc gia.
Khó khăn lớn nhất trong vận hành Thủy điện Hòa Bình hiện nay là các tổ máy phải điều chỉnh liên tục, có khi đang công suất cực đại 240MW nhưng lúc sau có thể về 0, rồi lại tiếp tục khởi động. Một ngày có thể khởi động, lên công suất, xuống công suất rất nhiều lần... Việc điều chỉnh công suất phụ thuộc vào hệ thống điện, đáp ứng theo yêu cầu của hệ thống điện. Tuy nhiên, việc thay đổi công suất tăng, giảm, tổ máy lúc dừng, lúc khởi động nhiều lần trong thời gian ngắn sẽ phát sinh những nguy cơ sự cố, hư hỏng cũng như ảnh hưởng tuổi thọ của thiết bị.
Theo ông Phạm Văn Vương hiện nay hồ Hòa Bình đang ở mức nước xấp xỉ 102m, cao hơn mực nước chết 22m. Nếu khai thác công suất tối đa, sau khoảng 12-13 ngày nữa, Thủy điện Hòa Bình sẽ về mức nước chết (80m), lúc đó việc thực hiện nhiệm vụ điều tần cho hệ thống điện quốc gia sẽ không thể thực hiện được.
Ông Đỗ Quang Bính, Trưởng ca vận hành, nhà máy thủy điện Hòa Bình - cho biết, do tình hình chung của cả nước điện năng đang thiếu nên việc vận hành các nhà máy, nhà máy thủy điện Hòa Bình luôn căng thẳng. Do thiếu điện nên số lệnh của điều độ so với thời kỳ bình thường tăng lên rất nhiều. Bình thường một ca trực thì khoảng 5-10 cuộc gọi từ Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia nhưng những ngày này, số cuộc gọi điều hành tăng gấp 6 - 8 lần, bình quân trên 30 cuộc.
Theo cập nhật mới nhất của Bộ Công Thương, ngày 12/6, tổng lưu lượng nước về các hồ thủy điện lớn miền Bắc tăng 28% so với lưu lượng nước về ngày 11/6, chủ yếu về các hồ Hòa Bình và Lai Châu. Mực nước hồ thủy điện Lai Châu tăng 1,2m so với ngày 11/6, hồ Hòa Bình còn cách mực nước chết 22,8m. Tổng công suất không huy động được từ nguồn thủy điện miền Bắc khoảng 5.000MW. Tổng công suất nguồn lớn nhất miền Bắc đạt 18.580MW, trong đó công suất lớn nhất của thủy điện là 3.800MW.
Về nhiệt điện, trong ngày 12/6/2023, có 5 nhà máy nhiệt điện than khu vực miền Bắc bị sụt giảm công suất gồm: Hải Phòng, Quảng Ninh, Mông Dương 1, Cẩm Phả, Thái Bình 2, Sơn Động. Đến ngày 13/6, tổ máy Sơn Động S2 và Mông Dương 1 hòa lưới sau khi khắc phục sự cố.
