Chiều 23/5, tại phiên họp của Kỳ họp thứ năm, Quốc hội khóa XV, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã báo cáo Quốc hội về việc giao danh mục và mức vốn cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; công tác giao, điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư trung hạn vốn ngân sách trung ương giai đoạn 2021-2025 và phân bổ kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2023 của Chương trình mục tiêu quốc gia.
Theo báo cáo, số vốn được quyết nghị tăng chi từ nguồn NSNN tối đa là 176.000 tỷ đồng. Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch cho 2 đợt, với 233 nhiệm vụ, dự án có tổng số vốn là 161.848,315 tỷ đồng.
Số vốn còn lại chưa phân bổ, chưa giao cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương là là 14.151,685 tỷ đồng. Trong đó, có 13.369,468 tỷ đồng của 45 dự án đã được Thủ tướng Chính phủ thông báo danh mục và mức vốn, đã hoàn thiện thủ tục đầu tư trước ngày 31/3/2023 theo đúng quy định.
Trên cơ sở đó, Chính phủ kiến nghị Quốc hội giao Chính phủ giao kế hoạch vốn hơn 13,3 nghìn tỷ đồng cho 45 dự án đã đủ thủ tục đầu tư.
Điều chuyển vốn linh hoạt có vai trò quan trọng
Về khả năng giải ngân vốn của Chương trình phục hồi, Bộ trưởng Dũng cho biết, kế hoạch vốn NSTW năm 2023 đã được Quốc hội quyết nghị là hơn 338,4 nghìn đồng. Trong đó bố trí cho các nhiệm vụ, dự án của Chương trình là hơn 137,8 nghìn tỷ đồng.
Theo ông Nguyễn Chí Dũng, việc hoàn thiện thủ tục đầu tư các dự án, việc phân bổ vốn vẫn còn chậm so với yêu cầu của Quốc hội tại Nghị quyết số 69/2022/QH15 có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân chủ quan là chủ yếu.
"Công tác chuẩn bị dự án chưa được quan tâm đúng mức, còn tư duy nhiệm kỳ, nhiệm kỳ trước chưa chuẩn bị cho kỳ sau", Bộ trưởng Dũng báo cáo trước Quốc hội.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng tại phiên họp. Ảnh QH
Cũng theo ông Dũng, do phần lớn các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình là dự án khởi công mới nên khó có thể giải ngân hết được số vốn nêu trên. Trong khi đó, một số nhiệm vụ, dự án thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương lại có nhu cầu bổ sung nguồn vốn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, sớm đưa vào khai thác sử dụng, phát huy hiệu quả đầu tư.
Do đó, để đảm bảo hoàn thành các mục tiêu của Quốc hội đặt ra và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, việc điều hòa linh hoạt giữa kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và kế hoạch vốn thuộc Chương trình là hết sức quan trọng, cấp thiết.
Cụ thể, Chính phủ trình Quốc hội cho phép các bộ, cơ quan trung ương, địa phương được quyết định điều hòa nguồn vốn thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong năm 2023.
Trước tiên, mục tiêu là để bố trí cho các dự án hoàn thành, chuyển tiếp thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025; dự án trọng điểm, liên kết vùng thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 có khả năng hấp thụ vốn trong năm 2023 nhưng không vượt quá tổng mức vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch trong năm 2023.
Đồng thời, Chính phủ cũng đề nghị Quốc hội cho phép bố trí nguồn vốn thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong các năm 2024, 2025 để đảm bảo hoàn thành các dự án theo đúng Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội.
Thêm vào đó, Chính phủ đề nghị điều chỉnh lại quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết số 70/2022/QH15 ngày 11/11/2022 của Quốc hội về việc bố trí đủ vốn cho các nhiệm vụ, dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong năm 2023 theo hướng bố trí tối đa theo tiến độ thực hiện dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Đề nghị kéo dài hạn giải ngân chương trình phục hồi sang năm 2024-2025
Tại phiên họp, trình bày báo cáo thẩm tra trước Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, về thời gian và trách nhiệm trong việc hoàn thiện thủ tục đầu tư để trình phân bổ, Chính phủ đã tổng hợp trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội chậm; không đảm bảo quy định về thời hạn trình để các cơ quan của Quốc hội tiến hành thẩm tra và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến “trước ngày 31/3/2023” theo quy định tại Nghị quyết số 69 và Nghị quyết số 70/2022/QH15 của Quốc hội.
Vì vậy, ông Mạnh đề nghị Chính phủ rút kinh nghiệm và giải trình làm rõ nguyên nhân chủ quan, trách nhiệm đơn vị, tổ chức, cá nhân, nhất là trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tình trạng trên và báo cáo Quốc hội.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách, đa số ý kiến của Ủy ban nhất trí việc rà soát, bố trí vốn đối với các dự án đã đủ thủ tục đầu tư, bảo đảm nguyên tắc theo quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15. Đồng thời, kiến nghị Chính phủ rà soát, hoàn thiện danh mục nhiệm vụ, dự án được phân bổ vốn, bảo đảm đúng thời hạn thực hiện và giải ngân vốn của chương trình theo quy định của Nghị quyết số 43.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính -Ngân sách cũng lưu ý việc giải ngân nguồn vốn của chương trình rất chậm. Từ nay đến hết năm 2023 chỉ còn 6 tháng để hoàn thành việc thực hiện, giải ngân theo yêu cầu của Nghị quyết số 43 là áp lực rất lớn.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh. Ảnh QH
Về phương án phân bổ cụ thể, một số dự án có thời hạn hoàn thành trong năm 2024, 2025; trong đó, đã bố trí đủ vốn từ chương trình trong năm 2023 nhưng thời gian hoàn thành dự kiến là năm 2024, 2025.
Do đó, một số ý kiến Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, việc giải ngân các dự án thuộc chương trình trong năm 2023 là không khả thi. Vì vậy, đề nghị báo cáo Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện đến 2024 - 2025.
Liên quan đến việc thu hồi phần vốn ứng trước ngân sách trung ương trong Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ rà soát kỹ, chịu trách nhiệm về số liệu cụ thể và xác định rõ trách nhiệm và xử lý trách nhiệm đối với các bộ, địa phương và làm rõ căn cứ pháp lý để xử lý các tồn đọng này báo cáo Quốc hội theo quy định của pháp luật và các Nghị quyết của Quốc hội.
Về phân bổ chi tiết Kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương năm 2023 của chương trình mục tiêu quốc gia, Chính phủ kiến nghị phân bổ 1.208,188 tỷ đồng kế hoạch đầu tư vốn năm 2023 còn lại của chương trình mục tiêu quốc gia.
Đa số ý kiến Ủy ban Tài chính - Ngân sách đã nhất trí trình Quốc hội phương án phân bổ số vốn này. Tuy nhiên, Ủy ban cũng lưu ý Chính phủ rút kinh nghiệm, phân bổ vốn sớm để có cơ sở thực hiện, đảm bảo khả năng giải ngân sớm...
