Xông đất là phong tục lâu đời của người Việt Nam, thường diễn ra vào thời khắc sau Giao thừa hoặc sáng mùng Một Tết.
Trong quan niệm truyền thống của người Việt, vào ngày mùng Một Tết nếu được người có vận khí tốt đến xông đất, xông nhà thì cả năm mọi việc sẽ suôn sẻ, may mắn, hanh thông.
Theo quan niệm đó, vận khí của người xông đất có ảnh hưởng nhất định tới vận mệnh, công việc, tiền tài của gia chủ trong cả năm vì thế nhiều người rất chú trọng đến người xông đất.
Cho nên, chọn người xông nhà, xông đất đầu năm mới phải là người vui vẻ, rộng rãi, hạnh phúc, thành đạt để đem lại may mắn, khỏe mạnh, tài lộc cho gia chủ.
Vị khách đặc biệt này có thể là ngẫu nhiên, nhưng đa phần phải là những người hợp tuổi đã được gia đình “chọn trước Tết”, để sau giao thừa hoặc sáng sớm mùng Một đến xông đất, xông nhà.
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Bá Minh (Viện Nghiên cứu và Ứng dụng tiềm năng con người thuộc Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam) xông đất, xông nhà tức là người ngoài đầu tiên vào nhà mình trong năm mới, chứ không phải lấy người trong nhà đi ra rồi đi vào gọi là xông nhà.
Cũng theo ông Minh, chọn người trong năm 2023 gặp cung tốt đến xông đất sẽ mang đến cho gia chủ những điều tốt lành.
Cụ thể, theo vòng “Thập bát cục” (18 cục hay 18 cung vận), mỗi năm mới mỗi tuổi sẽ gặp một vận hạn nào đó. Trong mười tám cung vận có kiết, có hung.
Kiết là những cung vận báo hiệu trong năm mới có những tín hiệu tốt đẹp thuận lợi hoặc cho phép người ta làm được những việc gì trong năm mới.
Hung là cung vận báo hiệu trong năm mới có thể gặp những xui xẻo về công việc làm ăn hoặc bệnh tật tai nạn.
Trong 18 cung, các cung: “quý nhân”; “nhân công tiến điền”; “cát khánh vượng nhân”; “lục súc lợi, tiến điền tài”; “kim ngân thiên lộc”; “ra quan tiến lộc” là những cung báo những tín hiệu thuận lợi, tốt đẹp trong năm mới. Vì vậy muốn năm mới gặp may mắn thì nên chọn những người năm mới có "vận đỏ" này xông đất, xông nhà để gia chủ cũng dễ được lây vận may.
Theo đó, nếu những tuổi năm nay gặp cung “quý nhân” như: Ất Hợi (1935), Canh Thìn (1940), Tân Mão (1951), Bính Ngọ (1966), Mậu Thân (1968), Nhâm Thìn (1982), Giáp Ngọ (2014), Đinh Dậu (2017) xông đất thì dễ có quý nhân phù trợ, hay gặp may mắn trong mọi việc.
Nếu những tuổi năm nay gặp cung “nhân công tiến điền” như: Mậu Thìn (1928), Ất Mão (1975), Bính Thìn (1976), Canh Thân (1980), Nhâm Ngọ (2002), Kỷ Sửu (2009) xông đất sẽ có thể thuận cho việc giải quyết những việc về đất đai, nhà cửa.
Nếu những tuổi năm nay gặp cung “cát khánh vượng nhân” như: Quý Hợi (1923), Canh Dần (1950), Kỷ Mùi (1979), Canh Tý (2020) xông đất sẽ được thêm người, thêm của.
Nếu những tuổi năm nay gặp cung “lục súc lợi, tiến điền tài” như: Canh Tý (1960), Quý Dậu (1993) xông đất dễ được mùa, làm ăn gặp may mắn.
Nếu những tuổi năm nay gặp cung “kim ngân thiên lộc” như: Nhâm Tuất (1982), Nhâm Dần (2022) xông đất có khả năng làm ăn được nhiều lộc, mua sắm được nhiều của cải.
Nếu những tuổi năm nay gặp cung “ra quan tiến lộc” như: Canh Ngọ (1930), Nhâm Thìn (1952), Bính Thân (1956), Quý Mão (1963), Giáp Thân (2004) xông đất sẽ dễ được thăng tiến về công danh.
Ngược lại có hai cung là các cung “sinh ly tử biệt”, “bệnh phù tuyệt mệnh” là cung xấu nhất (hung vận), báo hiệu trong năm mới dễ gặp xui xẻo, thất bát.
Do đó, những tuổi trong năm gặp cung “sinh ly tử biệt” và cung “bệnh phù, tuyệt mệnh” như: Ất Sửu (1925), Bính Dần (1926), Kỷ Tị (1929), Tân Mùi (1931), Giáp Tuất (1934), Bính Tý (1936), Đinh Sửu (1937), Kỷ Mão (1939), Quý Mùi (1943), Bính Tuất (1946), Mậu Tý (1948), Mậu Tuất (1958), Kỷ Hợi (1959), Tân Hợi (1971), Nhâm Tý (1972), Giáp Dần (1974), Đinh Tị (1977), Tân Dậu (1981), Giáp Tý (1984), Ất Sửu (1985), Đinh Mão (1987), Kỷ Tị (1989), Bình Tý (1996), Mậu Dần (1998), Quý Mùi (2003) thì không nên đi xông đất, xông nhà, mở hàng đầu năm vì có thể mang điều không may đến với gia chủ.
