Sáng 6/6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung đăng đàn trả lời chất vấn của đại biểu về các vấn đề liên quan đến lao động, việc làm, bảo hiểm xã hội (BHXH).
Đặt câu hỏi cho Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, đại biểu Trần Quốc Quân (đoàn Long An) cho biết, theo báo cáo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, số tiền chậm đóng bảo hiểm đến năm 2022 là 8.560 tỷ đồng, tăng 2,69% so với năm 2021. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng cho biết những giải pháp nào để thu hồi toàn bộ số tiền nợ đóng bảo hiểm của các doanh nghiệp cố tình trốn đóng BHXH và tuyên bố phá sản nhằm đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của người lao động.
Chung mối quan tâm, đại biểu Ma Thị Thúy (đoàn Tuyên Quang) đề nghị Bộ trưởng Đào Ngọc Dung làm rõ những nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng chậm và trốn đóng BHXH thời gian qua.
Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay, tính đến năm 2022, tổng số chậm đóng BHXH cộng cả gốc và lãi là 8.560 tỷ đồng. So với năm 2021, số tổng phí BHXH chậm đóng tăng khoảng 2,69%, trong đó có 26.670 doanh nghiệp và đơn vị chậm đóng và một bộ phận trốn đóng. Điều này đã gây ảnh hưởng tới 206.000 lao động.
“Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã điều chỉnh, thực hiện các giải pháp để đảm bảo quyền lợi cho các đối tượng. Cho đến nay, các đối tượng tham gia bảo hiểm bị ảnh hưởng về chế độ, chính sách đã được giải quyết một cách căn bản”, Bộ trưởng thông tin.
Về nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, thứ nhất là doanh nghiệp kinh doanh khó khăn, thiếu đơn hàng, cá biệt có trường hợp cố tình chậm và trốn đóng BHXH. Thứ hai là cơ quan quản lý chưa quản lý hết đối tượng. Thứ ba là việc quản lý và sử dụng BHXH còn thiếu hiệu quả. Thứ tư, ứng dụng công nghệ thông tin kết nối cơ sở dữ liệu chưa tốt.
Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay Bộ đã triển khai các biện pháp cụ thể dựa trên nguyên tắc người lao động thu đến đâu thì thực hiện chính sách tới đó.
"Trường hợp người lao động bị ngắt quãng đóng BHXH khoảng 2-3 năm thì ghi thu đến đó nhưng vẫn phải giải quyết chế độ cho người lao động. Do đó, 206.000 người lao động bị chủ doanh nghiệp chậm, trốn đóng BHXH đã được giải quyết chế độ chỉ còn khoản nợ phải làm tiếp tục tính toán để người lao động không bị thiệt thòi.
Cùng với đó phải tạo điều kiện cho người lao động tiếp tục đóng BHXH ở đơn vị mới, nếu như chuyển nghiệp mới hoặc bảo lưu khi dừng tham gia.
Còn về lâu dài, người đứng đầu Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho rằng, cần sửa Luật Bảo hiểm xã hội, các nội dung này cũng được trình bày trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10. Trong đó, sẽ quy định rõ khái niệm, phạm vi hành vi chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội, áp dụng một số chế tài mạnh mẽ, kiên quyết, hiệu quả hơn đối với hành vi này như thông lệ quốc tế.
"Vì chưa quy định rõ nên đến nay chưa xử lý được trường hợp nào. Ví dụ như TP.HCM đã chuyển một số vụ việc sang cơ quan điều tra nhưng không xác định rõ nên không xử lý được. Vì vậy, tiến tới cần áp dụng chế tài mạnh hơn", Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nói và nêu ví dụ một số quốc gia đã áp dụng hình thức xử phạt như cho dừng hoá đơn, hoãn xuất cảnh với những người sử dụng lao động không đóng BHXH cho người lao động.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa - Ảnh: Quốc hội
Phát biểu tranh luận, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) cho rằng không thể nói không có cơ sở để xử lý hình sự các trường hợp trốn đóng BHXH, chiếm dụng tiền BHXH, gây ra hậu quả rất nghiêm trọng cho người lao động.
“Hoàn toàn có thể xử lý hình sự, các cơ quan tư pháp cần vào cuộc. Không thể để tình trạng này kéo dài, hệ thống pháp luật không thể ‘bất lực’”, đại biểu Trương Trọng Nghĩa nói và đề nghị viện kiểm sát, tòa án, cơ quan điều tra, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội vào cuộc vấn đề này.
Tiếp thu ý kiến tranh luận của đại biểu, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, ý kiến này rất xác đáng và Bộ cũng rất mong điều đó, hy vọng sẽ có một đầu mối để xử lý dứt điểm tình trạng trên.
Phát biểu kết luận về nội dung này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, cùng các Bộ trưởng có liên quan tiếp thu tối đa ý kiến góp ý của đại biểu Quốc hội trong phiên chất vấn. Trong đó, hoàn thiện chính sách pháp luật về BHXH; chuẩn bị hồ sơ dự án Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 6.
Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Tòa án Nhân dân Tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Công an, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam khẩn trương tháo gỡ những vướng mắc về thủ tục khởi kiện liên quan đến BHXH. Đồng thời, xem xét thụ lý và đưa ra xét xử một số vụ trốn đóng BHXH theo quy định của pháp luật.
