Xuất khẩu thủy sản trong 11 tháng đầu năm 2022 đã đạt được con số khá ấn tượng 10,2 tỷ USD, tăng gần 28% so với cùng kỳ năm 2021. Dự kiến, năm nay xuất khẩu thủy sản sẽ đạt xấp xỉ 11 tỷ USD.
Xuất khẩu thủy sản sẽ khó khăn đến hết quý 1/2023
Ông Trương Đình Hòe - Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, xuất khẩu thủy sản có được kết quả này là do các ngành hàng đều có mức tăng trưởng đáng kể, đặc biệt các thị trường xuất khẩu đều có tăng trưởng tốt.
“11 nước khối CPTPP thì có 10 nước đạt doanh số khá tốt, nếu cộng các thị trường CPTPP lại sẽ có số liệu dẫn đầu, xấp xỉ 2,6 tỷ USD – 2,7 USD, chiếm hơn 25%/tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản. Trong đó quan trọng nhất là thị trường Nhật Bản cũng là thị trường truyền thống của Việt Nam. Trong khối còn có một số thị trường đang nổi lên rất nhanh như: Canada, Mexico, Singapore và Australia, các thị trường này đều tăng trưởng và đạt doanh số từ 200 - 300 triệu USD. Đây là một kết quả tương đối tốt”, Tổng thư ký VASEP nói.
Thị trường EU với những cơ hội và thuận lợi từ EVFTA giúp xuất khẩu thủy sản đạt những kết quả đáng kể, tuy nhiên thời gian qua xuất khẩu thủy sản sang EU có phần chùng xuống, nhưng thị trường này đang hồi nhanh sau đại dịch.
Cụ thể, 10 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu sang EU đạt 1,1 tỷ USD, tăng khoảng 32% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là một tín hiệu khá tốt sau một thời gian dài bị tác động bởi các vấn đề như: Truyền thông bôi xấu, chiến tranh dẫn đến suy thoái kinh tế, lạm phát tăng cao … làm giảm sút nhu cầu tiêu thụ thủy sản. Bù lại, thị trường Anh sau khi tách ra khỏi Liên minh châu Âu đã trở thành thị trường lớn thứ bảy nhập khẩu thủy sản Việt Nam, với doanh số trên 300 triệu USD/năm.
Theo đánh giá chung, xuất khẩu thủy sản trong năm 2023 sẽ vẫn còn khó khăn do yếu tố cung cầu, chiến tranh giữa Nga và Ukraina dẫn đến suy thoái kinh tế và lạm phát tăng cao. Tuy nhiên, VASEP vẫn kỳ vọng đến hết quý 1/2023, tình hình sẽ có những chuyển biến tốt hơn vì xuất khẩu thủy sản đã giảm từ tháng 7/2022, như vậy xuất khẩu thủy sản giảm liên tục trong 6 tháng.
“Xét về nhu cầu thì xuất khẩu thủy sản sẽ phục hồi trở lại, vì thủy sản vẫn là thực phẩm thiết yếu được người tiêu dùng lựa chọn, vì vậy các doanh nghiệp cần phải kiên nhẫn vượt qua giai đoạn khó khăn này, 6 tháng của quý 4/2022 và quý 1/2023, để từ đó chuẩn bị tốt hơn cho các kế hoạch và cơ hội sau khi thị trường phục hồi, khi lạm phát ở các nước đã được giải quyết và một số yếu tố liên quan khác, có thể 9 tháng còn lại của năm 2023 có thể có những chuyển biến tốt hơn”, ông Hòe nói.
Ngành thủy sản cần chuẩn bị tốt để đáp ứng nhu cầu nhập khẩu khi thị trường Trung Quốc mở cửa lại
Theo Tổng thư ký VASEP, VASEP xác định năm 2023 muốn có tăng trưởng cần phải quan tâm đến một số thị trường trọng điểm:
Thứ nhất, thị trường Trung Quốc, do thị trường này đã đóng cửa quá lâu và sự mở cửa của Trung Quốc không chỉ tác động đến nhu cầu nhập khẩu thủy sản, và các lĩnh vực như du lịch cùng các yếu tố liên quan cũng sẽ tăng trưởng.
Các doanh nghiệp cần chuẩn bị tốt để đáp ứng nhu cầu nhập khẩu của nước này, từ đó tạo bước tăng trưởng bền vững hơn vào thị trường 1,4 tỷ dân sau khi thủy sản được xuất khẩu chính ngạch.
Thứ hai, CPTPP là khối thị trường có mức độ tăng trưởng mạnh, đặc biệt thị trường Canada, Mexico và Australia là những thị trường sẽ tiếp tục tăng trưởng và có thể đưa doanh số xuất khẩu thủy sản lên cao hơn năm 2022.
Thứ ba, thị trường EU đang trong giai đoạn phục hồi và nếu tình hình chiến tranh được giải quyết, lạm phát được kiểm soát, kinh tế khu vực này phục hồi thì nhu cầu của châu Âu đối với thủy sản Việt Nam sẽ tăng lên rất nhanh.
Trước những biến động thị trường như thế các doanh nghiệp cần có những giải pháp cho giai đoạn hiện nay, như: Các doanh nghiệp phải thường xuyên nắm bắt thông tin và cập nhật chi tiết tình hình thị trường để có thể đón bắt kịp thời các cơ hội.
Trong giai đoạn ngắn hạn với những khó khăn của thị trường các doanh nghiệp cần phải bền bỉ và cân đối lại khả năng tài chính cũng như các yếu tố liên quan để chuẩn bị cho cơ hội sắp tới. Bên cạnh đó, doanh nghiệp và các địa phương làm sao duy trì được diện tích nuôi trồng để có nguồn nguyên liệu ổn định để xuất khẩu.
“Với việc xuất hiện ở 160 thị trường thì thủy sản Việt Nam gần như bao phủ khắp toàn cầu, nên dù thị trường cũ hay mới cũng không xa lạ với thủy sản Việt Nam. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần phải tập trung đối với xuất xứ hàng hóa (C/O), vì đây là một vấn đề hết sức nhạy cảm và cũng rất phức tạp”, Tổng thư ký VASEP nhắc nhở.
Ví dụ, có những mặt hàng dù là nguyên liệu nhập khẩu hay sản xuất trong nước với các hình thái chế biến rất cần được công nhận là xuất xứ của Việt Nam (C/O), khi đó có thể chuyển thuế nhập khẩu từ mức 12% xuống mức 0%.
Chính vì vậy, VASEP cần sự phối hợp với Cục Xuất nhập khẩu nghiên cứu tìm ra giải pháp để làm sao phát triển được mặt hàng đó và thông báo cho nhà nhập khẩu để họ quan tâm để giải quyết các vấn đề này và một số yếu tố liên quan khác.
Hiện nay, Ecuador đã có FTA với châu Âu và thủy sản Việt Nam phải cạnh tranh rất quyết liệt với Ecuador tại thị trường này, để có thể cạnh tranh “sòng phẳng” với Ecuador tại thị trường châu Âu doanh nghiệp cần phải có những chiến lược cụ thể.
Để có thể tiếp cận thị trường nhiều hơn để thúc đẩy xuất khẩu vào châu Âu, ngành thủy sản phải tiếp tục theo đuổi gia tăng số lượng chứng nhận quốc tế ở thị trường này, vì hầu hết các thị trường EU đều yêu cầu các sản phẩm thủy sản phải có ASC mới được nhập khẩu vào. Đặc biệt, đối với sản phẩm tôm và cá tra, do vậy cần phải thúc đẩy các trang trại có điều kiện đạt chứng nhận ASC, vì đây là một yếu tố cần thiết để thâm nhập thị trường châu Âu mạnh hơn.
Hiện nay Ecuador có khoảng 1 triệu tấn tôm và khoảng 20% sản lượng đã được chứng nhận ASC (sự xác nhận cấp quốc tế đối với thủy sản được nuôi có trách nhiệm) trong khi Việt Nam sản lượng xấp xỉ 1 triệu tấn tôm nhưng chỉ mới khoảng 2.000 tấn đạt chứng nhận ASC.
