Bội chi ngân sách năm 2023 dự kiến gần nửa triệu tỷ đồng

Năm 2023, dự toán thu ngân sách nhà nước (NSNN) là hơn 1,6 triệu tỷ đồng, trong khi chi ngân sách là hơn 2 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 291.600 tỷ đồng so với dự toán năm 2022. Bao gồm, chi 726.700 tỷ đồng cho đầu tư phát triển; số chi cho trả nợ lãi, viện trợ và dự trữ quốc gia là 106.800 tỷ đồng.

Đây là thông tin được Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc, thừa uỷ quyền của Chính phủ trình bày báo cáo trước Quốc hội về thực hiện ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2022, dự toán năm 2023 và kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm 2023-2025 vào chiều 20/10.

Theo Bộ trưởng Tài chính, việc thu - chi ngân sách của Chính phủ thực hiện theo nguyên tắc đảm bảo đủ kinh phí cho gói phục hồi kinh tế, xác định lại tỷ lệ phân chia các khoản thu; dành nguồn chi cho tăng lương cơ sở cán bộ, công chức, viên chức; tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội...; cũng như trợ cấp ưu đãi người có công và một số chế độ an sinh xã hội gắn với tiền lương cơ sở.

Chi NSNN năm 2022 ước vượt 14,1% dự toán, giải ngân vốn đầu tư công ước đạt 96% kế hoạch

Báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, trong 9 tháng đầu năm 2022, thu NSNN đã đạt 1.327,3 nghìn tỷ đồng, bằng 94% dự toán. Trong đó thu nội địa đạt 88,9% dự toán, thu dầu thô đạt 113% dự toán, thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 108,8% dự toán.

Đánh giá cả năm, theo Bộ Tài chính, thu NSNN ước đạt khoảng 1.614,1 nghìn tỷ đồng, vượt khoảng 202,4 nghìn tỷ đồng (+14,3%) so dự toán; tỷ lệ huy động NSNN đạt khoảng 17,2% GDP, từ thuế, phí đạt khoảng 13,9%GDP. Trong đó, thu nội địa vượt 9,8% (115,6 nghìn tỷ đồng), thu từ dầu thô vượt 141,1% (39,8 nghìn tỷ đồng), thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu vượt 23,6% (47 nghìn tỷ đồng).

Về chi ngân sách, ước chi NSNN cả năm đạt 2.035,4 nghìn tỷ đồng, bằng 114,1% dự toán. Trong đó, giải ngân vốn đầu tư ước đạt khoảng 96% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao; chi trả nợ lãi đạt 96,1%; chi thường xuyên đạt 100,7% dự toán.

Theo đó, ước bội chi NSNN của cả năm 2022 bằng 4,5% GDP, cao hơn so với mức bội chi dự toán NSNN đầu năm 2022 là 372,9 nghìn tỷ đồng (4% GDP), vẫn trong phạm vi Quốc hội cho phép.

Như vậy, dư nợ công đến cuối năm 2022 ước khoảng 43-44% GDP, dư nợ Chính phủ khoảng 40-41% GDP, dư nợ vay nước ngoài của quốc gia bằng khoảng 40-41%, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ khoảng 18-19% tổng thu NSNN, thấp hơn mức trần và ngưỡng cảnh báo được Quốc hội cho phép,

Trình bày trước Quốc hội, ông Phớc nói: "Chính phủ đã và đang chỉ đạo phấn đấu tăng thu ngân sách, rà soát tiết kiệm chi, cắt giảm những nhiệm vụ chi không cần thiết để tiếp tục giảm mức bội chi".

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày báo cáo trước Quốc hội về tình hình thực hiện, dự toán thu ngân sách nhà nước.

Liên quan đến tình hình thu chi NSNN năm 2022, trình bày báo cáo thẩm tra trước Quốc hội, bên cạnh ghi nhận kết quả đã đạt được của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường cũng lưu ý một số vấn đề.

Trong đó, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương (NSTW) . Lưu ý, cơ cấu tăng thu NSNN vẫn chưa vững chắc, tỷ trọng tăng thu từ đất còn lớn; thu ngân sách địa phương (NSĐP) không đồng đều giữa các địa phương, nhiều địa phương ước không đạt dự toán; tồn tại bất cập trong phân cấp nguồn thu giữa trung ương và địa phương.

Ủy ban Tài chính – Ngân sách cũng đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ về ước thực hiện các khoản thu NSNN năm 2022, bảo đảm thu đúng, thu đủ, sát với tình hình thực tế. Đồng thời, đề nghị Chính phủ báo cáo rõ nguyên nhân, trách nhiệm và giải pháp trong việc nhiều năm liền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp không đạt dự toán; đánh giá kỹ nguyên nhân của tình trạng nợ thuế có xu hướng tăng.

Về chi ngân sách, Uỷ ban Tài chính - Ngân sách cho rằng vẫn còn một số vấn đề nổi lên trong việc phân bổ, giao dự toán chi đầu tư phát triển, tiến độ giải ngân chi đầu tư phát triển. Đồng thời, đề nghị Chính phủ đánh giá khả năng giải ngân vốn của 3 Chương trình mục tiêu quốc gia đến hết tháng năm 2022, khả năng hoàn thành dự toán; làm rõ nguyên nhân và có giải pháp khắc phục.

Toàn cảnh phiên họp của Quốc hội về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2022, dự toán năm 2023 và kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm 2023-2025 vào chiều 20/10 - Ảnh: Quốc hội

Chưa thực hiện cải cách tiền lương nhưng thực hiện tăng lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức từ 1/7/2023

Liên quan đến dự toán thu chi NSNN năm 2023, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết dự toán thu NSNN năm 2023 là 1.620,7 nghìn tỷ đồng, tỷ lệ huy động vào NSNN khoảng 15,7% GDP, từ thuế, phí khoảng 13,3% GDP.

Trong đó, thu nội địa là 1.334,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 82,3% tổng thu NSNN; Thu dầu thô là 42 nghìn tỷ đồng, chiếm 2,6% tổng thu NSNN; Thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu là 239 nghìn tỷ đồng, chiếm 14,7% tổng thu NSNN; Thu viện trợ là 5,5 nghìn tỷ đồng.

Về chi ngân sách, dự toán tổng chi cân đối NSNN năm 2023 là 2.076,2 nghìn tỷ đồng, tăng khoảng 291,6 nghìn tỷ đồng (+16,3%) so với dự toán năm 2022. Trong đó, chi NSTW (bao gồm số bổ sung cân đối và bổ sung có mục tiêu từ NSTW cho NSĐP) chiếm 62,3% tổng chi NSNN; chi NSĐP (chưa bao gồm số bổ sung cân đối và bổ sung có mục tiêu từ NSTW cho NSĐP) chiếm 37,7% tổng chi NSNN.

Căn cứ Kế hoạch tài chính 05 năm và nhu cầu nguồn lực để thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15, Chính phủ dự toán bội chi NSNN năm 2023 là 455,5 nghìn tỷ đồng, tương đương 4,42% GDP, tăng khoảng 82,6 nghìn tỷ đồng so với dự toán năm 2022. Trong đó, bội chi cho Chương trình phục hồi khoảng 1,53% GDP; bội chi NSNN là 2,89% GDP - là mức rất tích cực so với dự toán năm 2022 (là 4% GDP).

Với dự toán trên, đến cuối năm 2023, nợ công là khoảng 44-45%GDP, nợ Chính phủ khoảng 41-42%GDP, nợ nước ngoài khoảng 41-42%GDP, vẫn thấp hơn mức trần và ngưỡng cảnh báo được Quốc hội cho phép.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường

Đáng chú ý, trên cơ sở báo cáo này, Chính phủ đề xuất Quốc hội chưa thực hiện cải cách tiền lương trong năm 2023 theo Nghị quyết 27-NQ/TW, nhưng vẫn thực hiện tăng lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức từ ngày 01/7/2023 lên mức 1,8 triệu đồng/tháng (khoảng 20,8%).

Đồng thời tăng chi lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội đối tượng do ngân sách đảm bảo khoảng 12,5%. Hỗ trợ thêm đối với đối tượng nghỉ hưu trước năm 1995 có mức hưởng thấp; tăng chi trợ cấp ưu đãi người có công và tăng chi các chính sách an sinh xã hội đang gắn với lương cơ sở khoảng 20,8%. Thêm vào đó, từ ngày 01/01/2023, điều chỉnh tăng phụ cấp ưu đãi nghề đối với cán bộ y tế dự phòng và y tế cơ sở.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đề nghị các bộ ngành và địa phương tiếp tục thực hiện các giải pháp tạo nguồn cải cách tiền lương. Giai đoạn 2023-2025, cho phép tiếp tục loại trừ một số khoản thu khi tính tăng thu ngân sách địa phương so với dự toán để dành nguồn cải cách tiền lương.

Tuy nhiên, đối với các cơ quan, đơn vị đang thực hiện các cơ chế tài chính, thu nhập đặc thù sẽ tiếp tục thực hiện theo quy định cũ cho tới khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương. Năm 2023 giữ nguyên mức lương hiện hưởng như năm 2022 là 1,49 triệu đồng/tháng.

Liên quan đến nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Phú Cường cho biết, cơ quan thẩm tra cơ bản nhất trí với việc lùi thời gian thực hiện cải cách tiền lương theo Nghị quyết 27. Đồng thời, đa số ý kiến nhất trí với mức tăng lương cơ sở 1,8 triệu đồng/tháng, tăng chi trả cho một số đối tượng như phương án Chính phủ đã trình.

"Tác động của dịch bệnh tới tình hình thực hiện thu NSNN, lương cơ sở chưa được điều chỉnh từ năm 2020 trở lại đây. Theo đó, nếu tiếp tục giữ mức 1,49 triệu đồng/tháng như năm 2019 sẽ ảnh hưởng tới đời sống của một bộ phận người lao động trong khu vực nhà nước...", Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách nói.