Khoảng ba năm trở lại đây, trái phiếu là một kênh huy động vốn đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp bất động sản.
Theo thống kê từ một số tổ chức nghiên cứu, vào giai đoạn cao điểm, tỷ lệ đóng góp từ kênh trái phiếu trong cơ cấu nguồn vốn vay dài hạn của các doanh nghiệp bất động sản dân cư chiếm tới hơn 60% (cuối năm 2021).
Tuy vậy, trước các biện pháp siết chặt quản lý, nhất là sau khi xảy ra các vụ việc liên quan đến trái phiếu của Tân Hoàng Minh và Vạn Thịnh Phát, đến quý 3/2022, con số này đã sụt giảm đáng kể về mốc 54%. Giá trị phát hành mới của các trái phiếu trong năm 2022 tính đến thời điểm hiện tại chỉ bằng 1/5 giá trị đã phát hành trong năm 2021.
Thống kê của Fiin Group cho thấy, thời gian qua, trong bối cảnh phát hành mới gần như đóng băng, thị trường tiếp tục chứng kiến hoạt động mua lại trái phiếu gia tăng trong tháng 10 vừa qua. Điều này làm cho dư nợ trái phiếu nội địa giảm hơn 15,8 nghìn tỷ đồng trong tháng 10, với giá trị mua lại và đáo hạn lần lượt là 5,81 và 10,23 nghìn tỷ đồng.
Đáng chú ý, phần lớn khối lượng trái phiếu mua lại thuộc về các tổ chức tín dụng với tổng giá trị đạt 3,09 nghìn tỷ đồng, chiếm 53,27% tổng giá trị mua lại của tháng 10. 21,77% giá trị trái phiếu đáo hạn thuộc về các doanh nghiệp bất động sản với giá trị đạt 2,23 nghìn tỷ đồng.
Ngoài ra, một phần giá trị trái phiếu thâm hụt còn đến từ các phương án “hàng đổi hàng” và chuyển đổi trái phiếu thành khoản vay như một biện pháp tái cấu trúc nợ được thực hiện trong thời gian qua.
 |
| Giá trị phát hành trái phiếu của doanh nghiệp tính đến hết tháng 10/2022. |
Xoay đủ cách để trả nợ đáo hạn trái phiếu
Theo Fiin Group, tính đến hết tháng 10, giá trị trái phiếu bất động sản đang lưu hành có quy mô 445 nghìn tỷ đồng, tức chiếm gần 34% trong tổng trong tổng giá trị trái phiếu riêng lẻ đang lưu hành và chiếm gần 50% tổng giá trị trái phiếu của các tổ chức doanh nghiệp phi tài chính (đạt hơn 896 nghìn tỷ đồng).
Mặc dù hoạt động rút trước hạn của nhà đầu tư và mua lại TPDN đã phát hành gây không ít khó khăn về dòng tiền cho doanh nghiệp, điều này cũng đã góp phần giảm đáng kể áp lực từ số dư trái phiếu sẽ đáo hạn còn lại tại thời điểm hiện nay.
Số liệu cập nhật của FiinRatings cho thấy, tổng giá trị trái phiếu bất động sản sẽ đáo hạn sau ngày 15/11/2022 đến ngày 31/12/2022 chỉ còn ở mức 21,85 nghìn tỷ đồng. Tuy số dư này không lớn nhưng vẫn đến phần nhiều phát hành bởi các doanh nghiệp chưa niêm yết và hầu như không có thông tin tài chính về tổ chức phát hành.
 |
| Khối lượng trái phiếu bất động sản sắp đáo hạn. |
Đáng chú ý, thời gian gần đây, thị trường chứng kiến nhiều hình thức tái cấu trúc nợ khác nhau và được áp dụng ngày càng nhiều bởi các tổ chức phát hành.
Một số phương án phổ biến nhất hiện nay được các doanh nghiệp thực hiện bao gồm một hoặc kết hợp một số các hình thức: Gia hạn kỳ hạn thanh toán nợ gốc với lãi suất mới, chuyển đổi thành hợp đồng cho vay dài hạn với lãi suất mới hoặc chuyển đổi sang sản phẩm bất động sản…
“Đây là một dấu hiệu khá tích cực cho vấn đề thanh khoản hiện nay của thị trường bởi biện pháp này giúp giải quyết vấn đề áp lực dòng tiền trả nợ trong ngắn hạn trước làn sóng yêu cầu tất toán trước hạn của trái chủ”, chuyên gia của Fiin Group nhận định.
Mặc dù vậy, theo các chuyên gia, khả năng trả nợ của tổ chức phát hành cần phải được xác định cụ thể, trong đó lưu ý tới những yếu tố rủi ro mới như khi trái chủ được chuyển đổi sang sản phẩm bất động sản tương ứng nhưng yếu tố pháp lý dự án vẫn còn chưa chắc chắn.
