Vào tháng 3/2024, Glints, một nền tảng nhân tài hàng đầu Đông Nam Á, công bố Báo cáo Nhân tài Khởi Nghiệp năm 2024, cung cấp những thông tin chuyên sâu có giá trị về bối cảnh tuyển dụng ngành công nghệ năng động của khu vực. Báo cáo năm nay đi sâu vào tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) đối với việc tuyển dụng, xây dựng đội ngũ, tuyển dụng xuyên biên giới và xu hướng tổng thể để thu hút nhân tài.
Chúng tôi có cuộc trao đổi với bà Jessica, CEO của Glints Việt Nam xoay quanh vấn đề ảnh hưởng của AI tới thị trường việc làm cũng như xu hướng tuyển dụng xuyên biên giới hiện nay ở Đông Nam Á.
Phóng viên: Hiện nay AI đang là một chủ đề được nhiều doanh nghiệp, nhất là nhóm ngành công nghệ quan tâm. Tuy nhiên, theo quan sát từ thực tế thị trường cũng như theo số liệu từ báo cáo Nhân tài Khởi nghiệp 2024 của Glints đa phần công ty được khảo sát (khoảng 57%) vẫn chỉ đang ở giai đoạn cân nhắc, thậm chí chưa sẵn sàng áp dụng các công cụ AI vào hoạt động. Theo bà nguyên nhân đến từ đâu?
Bà Jessica: Để làm rõ, 89% người tham gia khảo sát đã lên kế hoạch khám phá hoặc triển khai AI để tối ưu chi phí hoặc giảm chi phí chung trong tổ chức của họ trong 12 tháng tới. Mặc dù có nhận thức chung về tiềm năng của AI nhưng mức độ triển khai rất khác nhau. Một số công ty khởi nghiệp đang tích cực thúc đẩy việc sử dụng AI trong nhân viên của họ ở mọi cấp độ, trong khi những công ty khởi nghiệp khác đang thực hiện phương pháp 'chờ xem'.
Phóng viên: Trong giai đoạn cách mạng 4.0, rất nhiều công nghệ mới đơn cử như Metaverse nổi lên như 1 làn sóng ngắn hạn và sớm thoái trào. Liệu AI có rơi vào tình trạng tương tự? Nói cách khác, liệu AI có xứng đáng để các doanh nghiệp và người lao động đầu tư dài hạn trong thời gian tới?
Bà Jessica: Tại Glints, chúng tôi khuyến khích sử dụng AI trên nhiều chức năng, bao gồm tiếp thị, bán hàng, thiết kế và kỹ thuật (engineering). Đối với chúng tôi, sự tích hợp chiến lược này giúp cải thiện năng suất đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ của nhà tuyển dụng.
Khi nói đến xu hướng làm việc trong tương lai, lời khuyên của chúng tôi dành cho các nhà sáng lập là tiếp tục khai thác các cơ hội trong AI nhưng cũng tiếp tục tập trung vào những vấn đề cơ bản bao gồm tuyển dụng nhân tài hàng đầu, đảm bảo các nhóm gắn kết và hoạt động hiệu quả. Đối với những người sáng lập mà chúng tôi đã phỏng vấn, nhiều người coi AI là một công cụ giúp nâng cao hiệu suất công việc của nhân viên.
Phóng viên: Nhiều người vẫn lo lắng về việc AI sẽ thay thế nguồn nhân lực truyền thống. Quan điểm của bà về việc này như thế nào?
Bà Jessica: Các công cụ như AI có khả năng thay thế một vài công đoạn, chúng tôi nhận thấy rằng các doanh nghiệp cần phải đầu tư nhiều hơn vào công nghệ đồng thời nhân sự cũng phải phát triển thêm kỹ năng mới để thích ứng với những thay đổi.
Mặc dù, trong tương lai AI sẽ khiến một vài công việc biến mất nhưng nó sẽ đồng thời tạo ra việc làm mới, tăng năng suất và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Vì thế đây không phải là một điều cần phải bi quan. Nếu thực sự có một tác động rõ rệt nào đó xung quanh ChatGPT, một chủ đề khá “hot” gần đây, thì đó là việc công cụ này khiến con người phải thực sự suy nghĩ lại về việc bản chất công việc của mình có thể thay đổi như thế nào.
Chúng tôi đã thấy ChatGPT được sử dụng theo nhiều cách sáng tạo. Các nhà sáng tạo nội dung đã sử dụng nó để vượt qua những khó khăn trong quá trình sáng tạo, đưa ra các ý tưởng liên quan đến quyết định thiết kế kỹ thuật và thậm chí là xây dựng cấu trúc đánh giá hiệu suất. Kết quả là, các công việc đàm thoại và sáng tạo mang tính giao dịch và tạo giá trị thấp có khả năng sẽ được thay thế trong vài năm tới. Ngược lại, công việc có giá trị cao hơn sẽ dựa vào những công cụ AI có thể tạo ra nội dung như một đối tác hỗ trợ đắc lực.
Phóng viên: Theo báo cáo, đa phần các startup tham gia khảo sát đều quan tâm tới việc đẩy mạnh tuyển dụng xuyên biên giới trong thời gian tới. Liệu xu hướng này có gây bất lợi cho các doanh nghiệp trong nước trong quá trình tuyển dụng không, khi giờ đây, bên cạnh những doanh nghiệp trong nước, các công ty còn phải cạnh tranh với các doanh nghiệp ngoại quốc? Và các doanh nghiệp cũng như startup cần chuẩn bị gì để đối phó với xu hướng này?
Bà Jessica: Theo Báo cáo Xu hướng Nhân tài Khởi nghiệp Đông Nam Á 2024 của Glints, một nửa doanh nghiệp tham gia khảo sát đã thuê nhân viên xuyên biên giới và 11% doanh nghiệp còn lại dự định sẽ sớm thực hiện việc này. Trong khi sự gia tăng tuyển dụng xuyên biên giới đặt ra những thách thức mới cho các doanh nghiệp trong nước, nó cũng mang lại cơ hội cho họ phát huy thế mạnh của mình và tạo sự khác biệt với tư cách là những nhà tuyển dụng được đánh giá cao với các ứng viên trong nước. Bằng cách tập trung vào lợi thế vốn có và định vị chiến lược của mình, các doanh nghiệp trong nước có thể tiếp tục phát triển mạnh trong bối cảnh tuyển dụng bên cạnh các đối thủ nước ngoài.
Điều thú vị là các công ty đang tìm cách tuyển dụng nhân tài xuyên biên giới thường có trụ sở đặt tại Indonesia, Malaysia và Singapore. Mặc dù dữ liệu này có thể gây lo ngại cho các doanh nghiệp trong nước ở Việt Nam khi họ phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ các công ty nước ngoài trong việc thu hút nhân tài hàng đầu, nhưng điều quan trọng là phải thừa nhận rằng tuyển dụng xuyên biên giới đang phổ biến trong khu vực, mặc dù không phải ở Việt Nam.
Các doanh nghiệp trong nước ở Việt Nam sở hữu một số lợi thế vốn có có thể giúp họ duy trì tính cạnh tranh trong quá trình tuyển dụng ngay tại thị trường của mình. Họ có hiểu biết sâu sắc về động lực thị trường địa phương, sắc thái văn hóa và bối cảnh pháp lý. Kiến thức địa phương này có thể giúp họ có lợi thế trong việc điều chỉnh chiến lược tuyển dụng để thu hút và giữ chân nhân tài người Việt.
Ngoài ra, các doanh nghiệp Việt Nam thường có mạng lưới và mối quan hệ tốt trong cộng đồng địa phương, bao gồm quan hệ đối tác với các tổ chức giáo dục, hiệp hội ngành nghề và cơ quan chính phủ. Những mạng lưới này có thể đóng vai trò là nguồn tài nguyên quý giá để thu hút và giữ chân nhân tài.
Hơn nữa, các doanh nghiệp trong nước có thể có sự đồng nhất về văn hóa vốn có với ứng viên Việt Nam, khiến họ trở thành nhà tuyển dụng hấp dẫn hơn do có chung các giá trị, ngôn ngữ và đạo đức làm việc. Họ cũng có thể mang lại những cơ hội đặc biệt để phát triển và thăng tiến nghề nghiệp trong thị trường địa phương, mang lại cho ứng viên cảm giác ổn định và triển vọng lâu dài.
Phóng viên: Các ứng viên và người lao động tại Việt Nam cần chuẩn bị gì để có thể tạo lợi thế đối với những doanh nghiệp nước ngoài? Và liệu ứng dụng các công cụ AI như có giúp ứng viên khỏa lấp được những rào cản hiện nay (ví dụ như rào cản ngôn ngữ) hay không?
Bà Jessica: Ứng viên và người lao động Việt Nam có thể có được lợi thế trong tuyển dụng xuyên biên giới bằng cách: Trình độ thông thạo ngôn ngữ, nâng cao kỹ năng tiếng Anh để giao tiếp hiệu quả với các nhà tuyển dụng quốc tế và hợp tác với các nhóm đa văn hóa.
Khả năng thích ứng về văn hóa, thể hiện sự cởi mở và khả năng thích ứng với các chuẩn mực văn hóa và môi trường làm việc khác nhau, điều này có thể nâng cao sức hấp dẫn của họ đối với các nhà tuyển dụng quốc tế.
Năng lực kỹ thuật, tiếp thu và mài giũa các kỹ năng kỹ thuật phù hợp với lĩnh vực công việc của họ để đáp ứng nhu cầu của các nhà tuyển dụng toàn cầu và duy trì tính cạnh tranh trên thị trường việc làm quốc tế.
Các công cụ AI, chẳng hạn như dịch thuật ngôn ngữ, thực sự có thể giúp ứng viên vượt qua các rào cản hiện tại bằng cách tạo điều kiện giao tiếp và cộng tác suôn sẻ hơn với các nhà tuyển dụng và đồng nghiệp quốc tế.
Phóng viên: Từ góc nhìn của Glints, bà có thể chia sẻ những xu hướng cho việc làm cũng như dự đoán về thị trường tuyển dụng tại Việt Nam trong thời gian sắp tới hay không?
Bà Jessica: Từ quan điểm của Glints, chúng tôi dự đoán một số xu hướng và dự đoán cho thị trường tuyển dụng Việt Nam vào năm 2024 – những xu hướng này có thể áp dụng cho thị trường Việt Nam tổng thể bao gồm các công ty khởi nghiệp, tập đoàn, doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Kết hợp giữa làm việc từ xa và văn phòng: Việc áp dụng các cơ chế làm việc kết hợp sẽ tiếp tục gia tăng, mang lại cho cả nhà tuyển dụng và ứng viên sự linh hoạt hơn cũng như thêm một phúc lợi để giữ chân nhân tài.
Tập trung vào Kỹ năng mềm: Khi AI ngày càng có sức ảnh hưởng đến các hoạt động tại doanh nghiệp, nhu cầu về các kỹ năng mềm như tư duy phản biện, tư duy sáng tạo và trí tuệ cảm xúc sẽ tiếp tục tăng lên, đồng thời các nhà tuyển dụng sẽ chú trọng hơn đến những phẩm chất này khi đánh giá ứng viên. Báo cáo Nhân tài Khởi nghiệp Đông Nam Á 2024 gần đây của Glints cũng đã chỉ ra 6 kỹ năng hàng đầu mà các ứng viên mảng AI ở ĐNA cần có. Bao gồm khả năng xử lý dữ liệu, giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và tư duy nhận biết về đạo đức, thành kiến và công bằng. Những kỹ năng này rất quan trọng để áp dụng AI và giải quyết các vấn đề trong thế giới thực. Chúng ngày càng có ý nghĩa quan trọng trong lĩnh vực AI do những lo ngại về đạo đức.
Đào tạo nâng cao và đào tạo mới: Xu hướng này sẽ ngày càng được chú trọng để có thể lấp đầy những kỹ năng còn thiếu và đảm bảo đội ngũ có thể tiếp tục vận hành trong bối cảnh thị trường xuất hiện nhiều tiến bộ về công nghệ.
Những xu hướng này nêu bật tính chất phát triển của thị trường tuyển dụng Việt Nam cũng như tầm quan trọng của khả năng thích ứng và học hỏi không ngừng đối với cả nhà tuyển dụng và ứng viên. Khi các kỹ năng AI ngày càng được săn đón, những nhân viên nắm bắt được công cụ AI, xác định các bộ kỹ năng phù hợp và chấp nhận điều chỉnh nguyện vọng phù hợp với nhu cầu của thời đại mới sẽ nâng cao được khả năng cạnh tranh và thành công trong công việc tương lai.
Phóng viên: Xin cảm ơn bà!
