Bộ Xây dựng vừa tổ chức cuộc họp để thảo luận và góp ý Hồ sơ dự thảo Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết về Quỹ nhà ở quốc gia. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc cụ thể hóa Nghị quyết số 201/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm phát triển nhà ở xã hội. Dự thảo Nghị định này cơ bản đã hoàn chỉnh và chuẩn bị được trình Chính phủ.
"Chỉ có vào, không có ra": Mô hình độc đáo của Quỹ
Điểm nổi bật nhất của Quỹ nhà ở quốc gia chính là nguyên tắc hoạt động "chỉ cho thuê, không mua bán, kinh doanh". Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung, Quỹ được xác định là "chỉ có vào, không có ra", tức là chỉ cung cấp dịch vụ cho thuê nhà mà không thực hiện các hoạt động mua bán kinh doanh. Mô hình này xuất phát từ tinh thần của Nghị quyết số 201/2025/QH15 và được hình thành từ ngân sách nhà nước cùng các nguồn đóng góp hợp pháp khác.
Trước đây, Quỹ từng được nghiên cứu theo mô hình công ty TNHH một thành viên ngoài ngân sách. Tuy nhiên, Bộ Tài chính đã nghiên cứu chuyển hướng sang mô hình đơn vị sự nghiệp công lập để thực hiện nhiệm vụ chính trị do nhà nước giao, tập trung vào việc đảm bảo cung cấp dịch vụ cho thuê.
Về mặt vận hành, Quỹ sẽ nhận hỗ trợ ban đầu từ nhà nước về vốn điều lệ và chi phí hoạt động ở cả cấp Trung ương và địa phương, sau đó sẽ tự đảm bảo kinh phí khi có nguồn thu.
Cơ cấu quản lý và nội dung dự thảo Nghị định
Dự thảo Nghị định gồm 7 chương và 27 điều, do bà Tống Thị Hạnh, Cục trưởng Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản của Bộ Xây dựng giới thiệu.
Theo đó, Chính phủ thành lập Quỹ và giao Bộ Xây dựng là đại diện chủ sở hữu, quản lý. Đồng thời, UBND cấp tỉnh sẽ lập quỹ tại địa phương và là đại diện chủ sở hữu, quản lý quỹ cấp tỉnh. Các UBND tỉnh có thể thành lập mới, tổ chức lại quỹ hiện có hoặc ủy thác cho quỹ tài chính khác của địa phương quản lý, nhưng quỹ nhận ủy thác phải thành lập Ban điều hành quỹ nhà ở địa phương.
Tại Chương 2 của dự thảo nêu rõ mục tiêu, nguyên tắc hoạt động, nhiệm vụ và quyền hạn của quỹ, cũng như điều vốn hoạt động và cơ cấu tổ chức.
Về chế độ tài chính, bao gồm cơ chế tiền lương, phụ cấp của cán bộ quản lý và người lao động, cùng với quản lý, sử dụng tài sản của quỹ sẽ thực hiện theo quy định áp dụng đối với đơn vị sự nghiệp công lập. Quỹ cũng phải tổ chức bộ máy kế toán theo quy định pháp luật.
Trong Chương 4 quy định nguyên tắc, phương thức, trình tự, thủ tục và thẩm quyền quyết định tiếp nhận các khoản hỗ trợ, đóng góp từ tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.
Chương 5 đề cập nguyên tắc đầu tư, hình thức và thủ tục xây dựng, tạo lập nhà ở, nhà ở xã hội của quỹ; đối tượng thuê nhà ở; giá thuê, trình tự thuê nhà ở và việc quản lý vận hành nhà ở.
Quỹ có trách nhiệm xây dựng quy chế kiểm tra nội bộ và định kỳ hàng năm hoặc đột xuất báo cáo Bộ Xây dựng, UBND cấp tỉnh về tình hình hoạt động, quản lý vốn, tài sản, cũng như các khó khăn, vướng mắc và kiến nghị giải pháp.
Hứa hẹn sẽ là một giải pháp then chốt
Tham gia góp ý tại hội nghị, Sở Xây dựng TP. Hà Nội nhận định việc nhà nước đảm nhận công tác cho thuê sẽ mang lại giá trị dài hạn, giúp quay vòng nhu cầu cho thuê và không phải liên tục bố trí quỹ nhà ở xã hội trong bối cảnh quỹ đất có hạn. Đồng thời, cần có cơ chế kiểm soát chất lượng dự án ngay từ lúc mua đến lúc nghiệm thu để tránh tình trạng doanh nghiệp "thoát hàng" hoặc giảm chất lượng công trình nhằm tăng lợi nhuận, gây thất thoát tiền nhà nước.
Còn Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh kiến nghị cần có các mục riêng cho Quỹ nhà ở quốc gia và Quỹ nhà ở địa phương, cũng như bổ sung mối quan hệ công tác, phối hợp giữa các quỹ.
Về mục tiêu, Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh đề xuất tạo lập quỹ nhà ở bằng cách bố trí quỹ nhà ở tái định cư, tương tự như việc TP này đã mua lại nhà ở tái định cư để chuyển đổi thành nhà ở xã hội hoặc nhà ở công vụ. Sở TP. Hồ Chí Minh cũng kiến nghị Bộ Xây dựng cần có cơ chế linh hoạt để xác định đối tượng thuê, đặc biệt là những người đang thuê trọ tại các khu nhà riêng lẻ trong khu dân cư, vì đây là đối tượng chiếm số lượng lớn tại TP. Hồ Chí Minh.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh khẳng định Bộ Xây dựng sẽ tiếp thu các ý kiến đóng góp từ các cơ quan, Bộ, ngành để hoàn thiện và trình Chính phủ theo đúng thời gian quy định. Sự ra đời của Quỹ nhà ở quốc gia, với cơ chế chỉ cho thuê, hứa hẹn sẽ là một giải pháp then chốt, bền vững để giải quyết nhu cầu nhà ở xã hội, đặc biệt là tại các đô thị lớn.
