Công chức, viên chức nghỉ việc nhiều và mở rộng ở nhiều ngành, nhiều địa phương càng đặt ra vấn đề tiền lương, thu nhập và tính hợp lý. Dĩ nhiên diễn đàn Quốc hội cần tập trung làm rõ.
Tiếp tục kỳ họp thứ tư, sáng 22/10 Quốc hội thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế, xã hội.
Tham gia thảo luận tổ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nói, theo tinh thần Nghị quyết 27 của Trung ương, từ năm 2021 sẽ thực hiện cải cách chính sách tiền lương. Nhưng do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 nên Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương đã xem xét rất kỹ lưỡng, thận trọng và quyết định lùi thời điểm cải cách tiền lương trong thời hạn nhất định.
Khi chưa thực hiện được chính sách cải cách tiền lương sẽ thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở, song 3 năm vừa qua (2019 - 2021) do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 lên nền kinh tế nên chưa thực hiện được tăng lương cơ sở.
Đề xuất tăng lương cơ sở từ 1,49 triệu đồng lên 1,8 đồng/tháng, theo đánh giá của Bộ trưởng là rất hợp lý, tạo ra được động lực mới, giảm hiện trạng công chức, viên chức xin thôi việc.
Mức điều chỉnh khoảng 20,8%, bà Trà cho rằng đang tiệm cận dần với cải cách chính sách tiền lương. Bởi khung cải cách tiền lương dự kiến thấp nhấp so với mức lương đang hiện hành tăng khoảng 29%, mức cao nhất khoảng trên 40%.
“Khi điều chỉnh mức lương cơ sở này cũng hướng theo mục tiêu là tiệm cận với cải cách chính tiền lương và mức này là hợp lý trong bối cảnh thực tiễn”, Bộ trưởng nhìn nhận.
Người đứng đầu ngành Nội vụ cũng nhận định, nếu điều kiện đất nước năm 2023 có sự phát triển kinh tế - xã hội tốt và năm 2024 nếu tăng trưởng kinh tế vĩ mô ổn định, bền vững, không bị tác động bởi cách yếu tố khách quan như năm 2020, 2021, 2022 thì có thể triển khai được chính sách cải cách tiền lương.
Nghỉ việc chủ yếu ở những nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển
Về tình trạng công chức, viên chức nghỉ việc, bà Trà thông tin tính từ thời điểm từ 1/1/2020 đến 30/6/2022 theo thống kê của 63 tỉnh, thành, các bộ, ngành cho thấy số công chức, viên chức nghỉ việc, thôi việc là 39.552 người.
Trong đó chủ yếu là viên chức chiếm tỷ lệ đa số, còn công chức chỉ chiếm 1,63%. Cụ thể số công chức có hơn 4.000 người, còn viên chức là 35.523 người (chiếm 1,98%).
Bộ trưởng cũng cho biết cụ thể hơn là trong số công chức, viên chức nghỉ việc chủ yếu rơi vào hai ngành giáo dục và y tế. Với giáo dục 2,5 năm qua số người xin thôi việc có 16.427 người, chiếm 41,53%, trong đó trình độ đại học trở lên chiềm 49%, độ tuổi dưới 40 chiếm 60%.
Còn với y tế 2,5 năm qua có 12.198 người xin thôi việc, chiếm tỷ lệ trong tổng số viên chức là 30,84%. Trong đó độ tuổi dưới 40 trở xuống là 74,72% và có trình độ đại học trở lên là 56,27%.
“Số liệu báo cáo là 2,5 năm nhưng thực tế số lượng công chức, viên chức nghỉ việc nhiều rơi vào 6 tháng cuối năm 2021 và đặc biệt 6 tháng đầu năm 2022. Việc nghỉ việc chủ yếu ở các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, đặc biệt các nơi có khu công nghiệp, chế xuất lớn như TP.HCM, Đồng Nai, Hà Nội, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An, Cần Thơ. Còn các vùng Tây Bắc, Tây Nguyên số lượng nhỏ”, bà Trà thông tin thêm.
Phân tích nguyên nhân, Bộ trưởng nói, do tác động của đại dịch COVID-19 dẫn đến công chức, viên chức phải chịu áp lực rất lớn về công việc. Đặc biệt nhân viên y tế phải làm việc trong bối cảnh cực kỳ nguy hiểm, rủi ro nhưng hỗ trợ cho đời sống chưa đáp ứng được.
Với nhân viên ngành giáo dục phải thay đổi phương thức, cách thức làm việc từ trực tiếp sang trực tuyến... cũng dẫn đến áp lực rất lớn.
Sau khi đại dịch COVID-19 được khống chế thì các dịch vụ như y tế, giáo dục ngoài công lập có điều kiện thúc đẩy mạnh mẽ hơn nên đã thu hút nguồn nhân lực rất lớn từ công sang tư. Bởi có chế độ ưu đãi tốt hơn, Bộ trưởng đánh giá.
Nêu giải pháp, Bộ trưởng cho rằng cần tập trung để nâng cao đời sống của cán bộ, công chức, viên chức và việc điều chỉnh tăng lương cơ sở chính là một cách để giảm bớt khó khăn cho người lao động.
Ngoài ra cần phải xem xét lại tổng thể, công tâm, khách về công tác tuyển dụng, sử dụng, quản lý công chức, viên chức.
Từ đó thay đổi toàn diện việc quản lý, sử dụng, đặc biệt là tuyển dụng công chức, viên chức, nhất là đội ngũ đang thực hiện nhiệm vụ công ích trong bối cảnh cơ chế thị trường.
Bên cạnh sửa đổi thể chế, theo Bộ trưởng thì cũng cần xây dựng môi trường làm việc văn hóa, thân thiện để người lao động yên tâm làm việc.
Trước đó, chiều 20/10 Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã trình Quốc hội chưa thực hiện cải cách tiền lương theo Nghị quyết 27-NQ/TW trong năm 2023. Từ ngày 1/7/2023, thực hiện tăng lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức lên mức 1,8 triệu đồng/tháng (khoảng 20,8%); tăng chi lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội đối tượng do NSNN đảm bảo khoảng 12,5% (cùng với mức điều chỉnh tăng 7,4% đã thực hiện năm 2022 thì cơ bản tương đương mức tăng lương cơ sở) và hỗ trợ thêm đối với đối tượng nghỉ hưu trước năm 1995 có mức hưởng thấp; tăng chi trợ cấp ưu đãi người có công và tăng chi các chính sách an sinh xã hội đang gắn với lương cơ sở khoảng 20,8%.
Từ ngày 1/1/2023, điều chỉnh tăng phụ cấp ưu đãi nghề đối với cán bộ y tế dự phòng và y tế cơ sở theo Kết luận số 25-KL/TW ngày 30/12/2021 của Bộ Chính trị.
Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội cũng cho rằng, để chuẩn bị kỹ lưỡng, giảm áp lực tăng chi ngân sách và tập trung nguồn lực cho hỗ trợ phục hồi kinh tế xã hội, Ủy ban nhất trí lùi thời gian cải cách tiền lương với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang như Nghị quyết 27.
Về dự toán ngân sách 2023, cơ quan thẩm tra nhất trí việc tăng lương với phương án Chính phủ trình, đồng thời giữ nguyên mức lương hiện hữu năm 2022 với các cơ quan, đơn vị thực hiện cơ chế tài chính đặc thù.
