Đồng yen yếu có nguy cơ làm giảm lợi ích của việc tăng lương được mong đợi từ lâu mà các nhà hoạch định chính sách hy vọng sẽ thúc đẩy một chu kỳ kinh tế lành mạnh. Bất chấp đà tăng, yếu tố thúc đẩy việc bán tháo đồng yen - chênh lệch lãi suất giữa Nhật Bản và Mỹ - vẫn không thay đổi.
Masato Kanda, Thứ trưởng Bộ Tài chính phụ trách các vấn đề quốc tế, nhà ngoại giao tiền tệ hàng đầu của Nhật Bản, từ chối bình luận về việc liệu chính phủ và Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) có can thiệp vào thị trường tiền tệ vào cuối ngày 12/7 hay không. Đồng yen đã tăng lên mức cao nhất trong khoảng ba tuần ở mức 157 yen đổi 1 USD.
Thế nhưng, ông Kanda vẫn lên tiếng cảnh báo rằng: “80% hàng nhập khẩu của Nhật Bản được tính bằng ngoại tệ, vì vậy giá nhập khẩu tăng khi đồng yen yếu đi do các động thái đầu cơ. Và điều đó sẽ trở thành vấn đề nếu nó gây nguy hiểm cho cuộc sống hàng ngày của mọi người.”
Sự tăng vọt của đồng yen ngày 12/7 theo sau sự tăng vọt khoảng 4 yen so với đồng USD vào ngày 11/7 ngay sau khi báo cáo lạm phát mới nhất của Mỹ làm dấy lên suy đoán rằng Cục Dự trữ Liên bang (Fed) sẽ thực hiện cắt giảm lãi suất vào tháng 9/2024.
Sự đột ngột này ngay lập tức cho thấy dấu hiệu của sự can thiệp. Dựa trên dự báo tài khoản vãng lai của BoJ công bố ngày 12/7, những người theo dõi thị trường cho biết có bằng chứng về sự can thiệp trị giá khoảng 3.000 tỷ yen đến 4.000 tỷ yen vào tối 11/7. Một sự can thiệp cũng bị nghi ngờ đã xảy ra vào ngày 12/7.
Cảnh báo của ông Kanda đã bộc lộ nỗi lo sợ của chính phủ về một cuộc suy thoái kinh tế.
Theo thống kê của liên đoàn lao động Rengo, các cuộc đàm phán về lương mùa xuân năm nay đã tạo ra mức tăng trung bình 5,1%, lần đầu tiên đạt mức 5% sau 33 năm. Tuy nhiên, tăng trưởng tiền lương không theo kịp lạm phát. Theo dữ liệu sơ bộ do Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi công bố, tiền lương thực tế tại các doanh nghiệp có từ 5 nhân viên trở lên đã giảm 1,4% trong tháng 5/2024, đánh dấu tháng giảm thứ 26 liên tiếp - chuỗi giảm dài nhất được ghi nhận.
Chính phủ đã hy vọng rằng việc tăng lương hàng tháng sẽ dẫn đến mức lương thực tế dương trong nửa cuối năm 2024 và hơn thế nữa. Theo thống kê của Liên đoàn kinh tế Nhật Bản, tiền thưởng mùa Hè đang ở mức cao kỷ lục.
Tuy nhiên, ông Yuya Kikkawa, một nhà kinh tế tại Viện nghiên cứu Meiji Yasuda, ước tính rằng nếu đồng yen giảm xuống mức 170 yen đổi 1 USD trong nửa cuối năm nay, thì tốc độ tăng lương thực tế hàng năm có thể không chuyển biến tích cực trong nửa đầu năm 2025.
Một công ty công nghiệp thực phẩm ở phía Tây Nam Nhật Bản được trích dẫn trong báo cáo kinh tế vùng mới nhất của BoJ cảnh báo họ khó có thể duy trì tốc độ tăng lương thông thường trong năm nay vì đồng yen yếu đang đẩy chi phí lên cao. Công ty cho biết tiền thưởng mùa Hè thậm chí có thể phải cắt giảm.
Một đồng tiền cạnh tranh hơn sẽ hỗ trợ thu nhập của doanh nghiệp theo một số cách, chẳng hạn như tăng giá trị thu nhập xuất khẩu tính bằng đồng yen. Tuy nhiên, điều đó mang lại lợi ích nhiều hơn chỉ cho một vài công ty so với những công ty khác.
Viện Nghiên cứu Nhật Bản ước tính rằng việc đồng yen giảm 10% trong một năm sẽ khiến thu nhập hàng năm của nhân viên, bao gồm cả tiền thưởng, tại các nhà sản xuất lớn tăng 5,7%. Các công ty hạng hai trong lĩnh vực dịch vụ sẽ giảm 2,1%, trong khi doanh nghiệp vừa và nhỏ sẽ giảm 1,9%. Khu vực dịch vụ và các doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm hơn 60% tổng số lao động tại Nhật Bản.
Shinichi Nishioka, thuộc Viện nghiên cứu Nhật Bản, cho biết: “Để đạt được chu kỳ tiền lương và giá cả lành mạnh, các doanh nghiệp vừa và nhỏ cần phải tăng lương, nhưng đồng yen yếu sẽ ngăn chặn xu hướng này”.
Trong một cuộc khảo sát với khoảng 2.000 công ty do Phòng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản thực hiện vào tháng 6/2024, có 69,5% số người được hỏi cho biết, tỷ giá hối đoái ưa thích của họ lớn hơn 110 yen nhưng thấp hơn 135 yen đổi một USD.
Ngoài ra, 43,4% số người được hỏi cho biết nếu chi phí của họ tăng do đồng yen yếu, lợi nhuận sẽ giảm vì họ sẽ không thể vượt qua mức tăng, tăng 7 điểm phần trăm so với cuộc khảo sát trước đó vào tháng 11/2023.
