
Một trong những thay đổi quan trọng là thẩm quyền quyết định chính sách tiền lương, thù lao, tiền thưởng và các quyền lợi khác của người lao động, các chức danh quản lý tại DNNN sẽ do hội đồng thành viên hoặc chủ tịch công ty quyết định, thay vì Chính phủ như quy định hiện hành.
Chính phủ chỉ còn quy định về chế độ tiền lương, thù lao, tiền thưởng đối với người đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước và kiểm soát viên tại doanh nghiệp.
Đồng thời, các chức danh như tổng giám đốc, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn, và các chức danh quản lý khác theo điều lệ công ty sẽ được hưởng lương từ quỹ lương chung của doanh nghiệp, còn tiền thưởng được trích từ lợi nhuận sau thuế.
Linh hoạt phân phối lợi nhuận và trích lập quỹ
Luật cũng quy định: sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính, doanh nghiệp được trích tối đa 50% lợi nhuận sau thuế vào quỹ đầu tư phát triển, nhằm phục vụ các mục tiêu mở rộng sản xuất, kinh doanh.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp được phép trích lập quỹ khen thưởng, phúc lợi tối đa tương đương 3 tháng lương, căn cứ kết quả đánh giá và xếp loại.
Với những doanh nghiệp phục vụ quốc phòng – an ninh, nếu không đủ nguồn từ lợi nhuận sau thuế, Nhà nước có thể hỗ trợ để trích lập quỹ phúc lợi, khen thưởng tối đa 2 tháng lương, dựa trên mức độ hoàn thành nhiệm vụ.
Ngoài ra, luật cho phép doanh nghiệp tiên phong, lĩnh vực trọng điểm có thể được giữ lại toàn bộ lợi nhuận sau thuế để bổ sung vốn điều lệ hoặc đầu tư dự án, theo quy định của Chính phủ.
Được kinh doanh bất động sản và chứng khoán
Một điểm đột phá của luật là cho phép doanh nghiệp có vốn nhà nước được đầu tư kinh doanh bất động sản và chứng khoán, miễn phù hợp với pháp luật và chiến lược phát triển được phê duyệt.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi, đã có ý kiến đề xuất chỉ cho phép doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn đầu tư bất động sản. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội không tiếp thu, vì điều này sẽ hạn chế quyền tự chủ, đi ngược lại chủ trương đổi mới, nâng cao hiệu quả của DNNN và quan điểm "không quản được thì cấm".
Theo luật, DNNN cũng được thuê, cho thuê, thuê mua, thế chấp, cầm cố tài sản cố định và được chủ động thanh lý tài sản hư hỏng, lỗi thời, không sử dụng được hoặc sử dụng không hiệu quả.
Mở rộng quyền cho vay nội bộ
Liên quan đến huy động vốn và cho vay nội bộ, luật cho phép doanh nghiệp mẹ cho công ty con – nơi nắm trên 50% vốn điều lệ – vay vốn, nhằm tăng tính chủ động và tạo điều kiện cho đơn vị thành viên tiếp cận nguồn lực phát triển.
Chính phủ sẽ ban hành quy định chi tiết về bảo lãnh, điều kiện vay, mục đích sử dụng, đánh giá hiệu quả và cơ chế kiểm soát nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ và giảm thiểu rủi ro.
Đối với đề xuất đưa Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) vào luật, ông Mãi cho rằng SCIC có chức năng đặc thù và việc luật hóa riêng sẽ làm giảm tính khái quát, ổn định lâu dài của luật.
Thay vào đó, dự thảo Luật đã bổ sung khoản 4 Điều 35, giao Chính phủ quy định chi tiết về cơ chế hoạt động và tài chính đối với các doanh nghiệp có chức năng kinh doanh vốn nhà nước.
Ông Mãi khẳng định, dự luật đã tiếp thu đa số ý kiến đại biểu, nhằm đạt được cân bằng giữa quyền tự chủ kinh doanh và trách nhiệm giám sát vốn nhà nước. Đồng thời, đề nghị Chính phủ khi ban hành văn bản hướng dẫn cần quy định rõ mục tiêu vay, hiệu quả sử dụng vốn, cơ chế giám sát và thu hồi nợ, đảm bảo vốn công được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích.