Cuối tuần qua, một loạt doanh nghiệp lớn ngành thép như Tập đoàn Hòa Phát (mã HPG), Tập đoàn Hoa Sen (mã HSG), Thép Nam Kim (mã NKG),… công bố kết quả kinh doanh quý 3 với doanh thu sụt giảm mạnh và lợi nhuận tăng trưởng âm.
Kết quả kinh doanh “bết bát” trong quý 3 đã ngay lập tức phản ánh vào giá cổ phiếu của các doanh nghiệp ngành thép, trong đó, cả ba mã HPG, HSG và NKG đều giảm sàn ngay từ phiên sáng 31/10.
Kết lại phiên cuối tháng 10, cổ phiếu HPG giảm sàn về vùng đáy hơn 2 năm trước với khối lượng khớp lệnh hơn 66 triệu cổ, trong đó hơn 45,6 triệu cổ khớp lệnh giá sàn và vẫn dư bán giá sàn hơn 1,8 triệu cổ phiếu.
Mã HSG cũng kết phiên 31/10 ở 11.400 đồng/cổ phiếu (mức đáy 2 năm) với hơn 13 triệu cổ phiếu khớp lệnh giá sàn. Thậm chí, cổ phiếu NKG có phiên giảm sàn thứ hai liên tiếp, xuống 13.550 đồng/cổ phiếu, trôi về mức thấp nhất 20 tháng và dư bán giá sàn hơn 720.000 cổ phiếu. Trong phiên đã có hơn 7,6 triệu cổ phiếu NKG khớp lệnh giá sàn.
 |
| Cổ phiếu HPG, HSG đã trôi về vùng đáy 2 năm, trong khi NKG về vùng đáy 20 tháng. |
LỖ NẶNG, THẬM CHÍ LỖ KỶ LỤC
Là doanh nghiệp đầu ngành thép, Tập đoàn Hòa Phát (mã HPG) cũng soán luôn ngôi lỗ lớn nhất ngành thép quý 3. Quý vừa qua, tập đoàn này ghi nhận doanh thu thuần đạt 34.103 tỷ đồng, giảm 12% so với cùng kỳ 2021. Lỗ sau thuế 1.786 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lãi kỷ lục 10.351 tỷ. Đây là lần thua lỗ đầu tiên của Hòa Phát kể từ cuối năm 2008.
Theo lý giải của Hòa Phát, kết quả kinh doanh quý 3 sa sút là do nhu cầu thép suy yếu ở cả trong nước và thế giới, giá nguyên vật liệu lên cao, đặc biệt là giá than cao gấp ba lần so với bình thường, tín dụng thắt chặt, tỷ giá và lãi suất tăng mạnh.
Năm 2022, Hòa Phát đề ra mục tiêu doanh thu hợp nhất 160.000 tỷ đồng, tăng gần 7% so với thực hiện năm ngoái và là mức cao chưa từng thấy trong lịch sử tập đoàn. Lợi nhuận sau thuế (LNST) phấn đấu đạt 25.000 – 30.000 tỷ đồng, thấp hơn 13-28% so với năm 2021.
Sau 9 tháng đầu năm, LNST của Hòa Phát mới đạt 10.443 tỷ đồng, tương đương 42% mức mục tiêu lợi nhuận thấp của cả năm. Doanh thu 9 tháng đạt 116.559 tỷ đồng, tương đương 73% kế hoạch năm.
Ngoài những biến động trên thị trường thép và nguyên liệu sản xuất, việc VND mất giá cũng tác động tiêu cực tới kết quả kinh doanh của Hòa Phát. Trong quý 3, chi phí tài chính của Hòa Phát lên tới 2.309 tỷ đồng, tăng gần 139% so cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, lỗ chênh lệch tỷ giá hơn 1.400 tỷ đồng, cao gấp 5,6 lần cùng kỳ.
Đáng chú ý, biến động tỷ giá USD/VND tập trung trong tháng 10 này chưa ghi nhận và chưa phản ánh vào BCTC quý 3 vừa qua. Tương tự, lãi suất cũng chỉ thực sự nổi sóng với bước tăng lớn trong tháng 10, nên chi phí liên quan còn "hẹn" phía trước khi Hòa Phát có đặc thù vay nợ lớn.
 |
Tương tự, Tập đoàn Hoa Sen (mã HSG) công bố doanh thu thuần quý 3 (tức quý 4 theo niên độ tài chính của công ty) đạt 7.939 tỷ đồng, giảm 50% so với cùng kỳ năm ngoái, lỗ sau thuế kỷ lục 887 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ vẫn có lãi.
Lũy kế cả năm tài chính từ 1/10/2021 đến 30/9/2022, Hoa Sen ghi nhận doanh thu 49.711 tỷ đồng, hoàn thành 107% kế hoạch song LNST hợp nhất chỉ đạt 251 tỷ đồng, tương đương mới thực hiện được 17% kế hoạch năm.
Cùng cảnh ngộ, CTCP Thép Nam Kim (mã NKG) cho biết doanh thu thuần quý 3 giảm hơn 41% so với cùng kỳ, xuống 4.424 tỷ đồng. Lỗ sau thuế của doanh nghiệp là gần 419 tỷ đồng, trái ngược với mức lãi sau thuế gần 607 tỷ đồng của quý 3 năm ngoái. Đây cũng là khoản lỗ lớn nhất doanh nghiệp thép này từng ghi nhận trong một quý kể từ khi hoạt động.
Lũy kế ba quý đầu năm, Thép Nam Kim ghi nhận doanh thu đạt 18.771 tỷ đồng và LNST gần 290 tỷ đồng, lần lượt giảm 3,2% và 83,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Với kết quả trên, Thép Nam Kim mới thực hiện được 67% kế hoạch doanh thu và 18% mục tiêu lợi nhuận cả năm.
CTCP Thép Pomina (POM) cũng ghi nhận doanh thu quý 3 giảm 4% so với cùng kỳ, xuống 2.978 tỷ đồng. Tuy nhiên, giá vốn lại tăng hơn 19% so với cùng kỳ và vượt doanh thu khiến doanh nghiệp lỗ gộp 578 tỷ đồng. Đồng thời, chi phí tài chính tăng mạnh lên 119 tỷ đồng. Kết quả, Pomina lỗ ròng kỷ lục gần 716 tỷ đồng trong quý 3.
Không khá hơn là bao, Tổng công ty thép Việt Nam - VNSteel (TVN) cũng công bố doanh thu thuần quý 3 giảm 6% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt hơn 8.588 tỷ đồng và lỗ sau thuế 535 tỷ đồng. Đây cũng là mức lỗ kỷ lục trong lịch sử hoạt động của doanh nghiệp.
Trong khi đó, CTCP Đầu tư thương mại SMC (SMC) dù ghi nhận doanh thu quý 3 tăng 37% so với cùng kỳ lên 5.672 tỷ đồng, song vẫn lỗ sau thuế 188 tỷ đồng. Đây là quý lỗ đầu tiên của SMC trong 10 quý liên tiếp.
Ở nhóm doanh nghiệp nhỏ hơn, Gang thép Thái Nguyên (TIS) báo cáo doanh thu thuần quý 3 đạt 2.605 tỷ đồng, giảm 15,5% so với cùng kỳ. Doanh nghiệp lỗ sau thuế 25 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ lãi gần 8 tỷ đồng.
Thép Vicasa – VNSteel (VCA) cũng báo lỗ gần 24 tỷ đồng trong quý 3 vừa qua, trái ngược với khoản lãi 2,5 tỷ đồng cùng kỳ năm ngoái. Đây cũng là quý thua lỗ nặng nhất của VCA từ 2010 trở lại đây. Tương tự, Thép Thủ Đức – VNSteel (TDS) báo lỗ gần 22 tỷ đồng, cao gấp 34 lần số lỗ cùng kỳ 2021…
KẾT QUẢ ĐÃ ĐƯỢC DỰ BÁO TRƯỚC
Trong bối cảnh ngành thép bước vào chu kỳ suy thoái, nhiều công ty chứng khoán đã nhận định lợi nhuận quý 3 của các doanh nghiệp thép sẽ giảm sâu. Tuy nhiên, kết quả vừa công bố còn gây bất ngờ hơn cả dự báo.
Điển hình như trường hợp của Hòa Phát, trong dự báo đưa ra hồi đầu tháng 10, SSI Research ước tính LNST quý 3 của doanh nghiệp đầu ngành thép khoảng 2,1 nghìn tỷ đồng, giảm 80% so với mức đỉnh trong quý 3/2021. Tuy nhiên, thực tế lợi nhuận quý 3 của Hòa Phát lại âm tới 1.786 tỷ đồng.
Hay như trường hợp Thép Nam Kim, SSI Research dự báo lợi nhuận cả năm đạt 1.350 tỷ đồng. Tuy nhiên, với kết quả kinh doanh không mấy khả quan trong 3 quý đầu năm (mới đạt 290 tỷ đồng LNST), mục tiêu này sẽ rất khó đạt được. Trong khi đó, dự báo LNST năm 2022 của Hoa Sen đạt 1.400 tỷ đồng đã trở nên quá tầm với khi kết thúc niên độ, tập đoàn này chỉ hoàn thành được 17% kế hoạch năm (tương đương 251 tỷ đồng).
Dù gây bất ngờ cho giới phân tích song mức độ “bết bát” của kết quả kinh doanh ngành thép trong nửa cuối năm đã được Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát Trần Đình Long cảnh báo từ đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2022 diễn ra hồi tháng 5.
“Mọi người cứ đợi kết quả kinh doanh quý 2, quý 3 và hết năm rồi sẽ thấy tại sao chúng tôi thận trọng. Kế hoạch năm nay là khó. Đợi hai tháng nữa sẽ có kết quả kinh doanh quý 2, cổ đông sẽ thấy tình hình thê thảm thế nào. Lúc này ngành thép đang không thuận lợi”, ông Long nói tại đại hội trên.
Trong báo cáo tổng quan tình hình kinh doanh quý mới công bố, ban lãnh đạo Hoà Phát một lần nữa nhắc lại năm 2022 là một năm dồn dập khó khăn với ngành thép. Trong đó, quý 3 vừa qua ngấm chịu hệ quả của các tác động tiêu cực từ thị trường vào kết quả sản xuất kinh doanh trong kỳ .
Sau một năm đặc biệt thuận lợi cho sản xuất và kinh doanh thép 2021, năm 2022 trải qua những biến động vĩ mô trên toàn cầu như chiến tranh, suy thoái kinh tế sau COVID và lạm phát, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực có dư âm dài hạn và đồng thời dồn dập. Trước những yếu tố bất lợi khách quan từ thị trường, quý 3/2022 chứng kiến toàn ngành thép bước vào giai đoạn suy thoái mang tính chất chu kỳ với màu sắc ảm đạm trong bức tranh kinh doanh của tất cả các doanh nghiệp thép bao gồm cả Hòa Phát.
Hoà Phát chỉ ra những yếu tố chính tác động tiêu cực tới ngành thép nói chung cũng như hoạt động của tập đoàn nói riêng.
Thứ nhất, giá nguyên liệu cao trong quý 2 đã được phản ánh vào giá thành sản xuất thép của quý 3 vừa qua, đẩy giá vốn tồn kho tăng cao.
Hiện than và quặng là hai nguyên liệu quan trọng nhất để sản xuất thép bằng công nghệ lò cao mà Hòa Phát đang sử dụng. Trong khi quặng sắt đã giảm từ cuối năm 2021 và duy trì ở mức dễ chịu thì giá than đã trải qua nhiều biến động mạnh trong 9 tháng đầu năm, tăng gấp ba mức bình thường trong hai lần đạt đỉnh vào tháng 3 rồi tháng 5 và chỉ được triệt tiêu một phần từ giá quặng giảm.
Mặc dù hiện tại giá than đã hạ nhiệt, nhưng với vòng quay hàng tồn kho thông thường khoảng 3 tháng, giá thành sản xuất thép quý 3 phần lớn vẫn được cấu thành bởi lượng than nhập mua với giá cao nhất trong quý 2. Đây là nguyên nhân chính khiến cho giá vốn hàng bán của Hòa Phát trong quý này tăng mạnh 6.290 tỷ đồng, tương đương 23% so với cùng kỳ năm trước.
Thứ hai, sản lượng bán tăng nhưng giá bán thép tiếp tục rơi nhanh khiến doanh thu giảm, cộng thêm việc giá vốn chịu thêm áp lực dự phòng hàng tồn kho.
Thứ ba, chính sách tiền tệ thắt chặt để kiềm chế lạm phát làm lãi suất tăng mạnh, tỷ giá USD leo dốc làm tăng chi phí tài chính của Hoà Phát.
Lãi suất đi vay của Hòa Phát đã bắt đầu tăng trong quý 3 khiến cho dù dư nợ vay giảm so với quý trước, chi phí lãi vay quý này vẫn tăng 17% lên 837 tỷ đồng.
Bên cạnh lãi vay, tỷ giá là nguyên nhân chính dẫn làm chi phí tài chính của Hòa Phát quý 3 tăng ở mức đáng kể 1.341 tỷ đồng, gấp 2,4 lần so với cùng kỳ năm trước. Với nguyên liệu than và quặng sắt chủ yếu đến từ nguồn nhập khẩu và một phần dư nợ vay bằng USD, Hòa Phát tiếp tục ghi nhận trong quý này tổng lỗ chênh lệch tỷ giá thuần đã thực hiện và lỗ chênh lệch tỷ giá thuần từ việc đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ là 1.013 tỷ đồng.
Và như đề cập ở trên, đà tăng cao của tỷ giá và lãi suất tập trung trong tháng 10 vừa qua chưa ghi nhận ở BCTC quý 3, mà "hẹn" ở kỳ BCTC quý 4 này.
