Thị trường ô tô Việt Nam là một trong những thị trường có tiềm năng lớn trong khu vực Đông Nam Á, với dân số đông, thu nhập tăng, nhu cầu sở hữu xe cao. Tuy nhiên, kinh tế khó khăn, một số lĩnh vực hồi phục, tăng trưởng chưa như kỳ vọng, chẳng hạn, chứng khoán, bất động sản, vốn là 2 ngành được ví như có quan hệ “cộng sinh” với thị trường ô tô, khiến sức mua ảnh hưởng, doanh số bán xe sụt giảm.
Số liệu của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho thấy, sau 2 tháng đi ngang và 1 tháng tăng nhẹ, sức tiêu thụ ô tô trong tháng 12/2023 tăng vọt, đạt 38.740 xe, tăng 39% so với tháng 11/2023 và tăng 10% so với cùng kỳ năm 2022.
Tính chung cả năm 2023, tổng doanh số bán hàng của các thành viên VAMA trên toàn thị trường đạt 301.989 xe, giảm 25% so với năm 2022. Doanh số bán hàng của xe lắp ráp trong nước giảm 20% trong khi xe nhập khẩu giảm 32% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nếu cộng cả doanh số xe Hyundai (do TC Motor sản xuất và phân phối, được công bố riêng) trong tháng 12/2023 là 10.844 xe (tăng 35,9% so với tháng 11/2023), thị trường ô tô Việt Nam đã bán ra tổng cộng 49.584 xe (VinFast không công bố số liệu doanh số theo tháng từ tháng 8/2023), tăng 38% so với tháng 11/2023.
Tính chung cả năm 2023, doanh số bán hàng của các thành viên VAMA và TC Motor đạt 369.439 xe, giảm 24% so với năm 2022.
Để tháo gỡ khó khăn cho thị trường ô tô, hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước, Chính phủ đã có 3 lần áp dụng chính sách giảm phí trước bạ 50%, lần gần nhất có hiệu lực từ 1/7 đến hết năm 2023. Tuy nhiên, không giống 2 lần áp dụng chính sách giảm lệ phí trước đó, thị trường ô tô chưa thể phục hồi và đi lên mà chỉ kìm hãm đà sụt giảm.
Năm 2024, nếu không có chính sách kích cầu mua sắm, lượng hàng tồn kho dự báo sẽ tiếp tục tăng, làm phát sinh các chi phí như chi phí lưu kho, chi phí bảo quản xe thành phẩm, chi phí sửa chữa, bảo dưỡng xe lưu kho.
Mới đây, Tập đoàn THACO kiến nghị Nhà nước tiếp tục hỗ trợ 50% lệ phí trước bạ cho xe sản xuất trong nước thêm một khoảng thời gian và gia hạn thời hạn nộp thuế tiêu thụ đặc biệt. Theo THACO, bước sang năm 2024, nếu không có chính sách kích cầu mua sắm, lượng hàng tồn kho dự báo sẽ tiếp tục tăng, làm phát sinh các chi phí như chi phí lưu kho, chi phí bảo quản xe thành phẩm, chi phí sửa chữa, bảo dưỡng xe lưu kho, khiến doanh nghiệp khó có thể duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Đại diện THACO cũng cho biết, từ năm 2020 đến nay, các chính sách của Chính phủ và các Bộ ngành đã kịp thời hỗ trợ, mang lại hiệu quả thiết thực cho doanh nghiệp. Đặc biệt chính sách giảm 50% lệ phí trước bạ đã góp phần hỗ trợ tài chính cho người dân và doanh nghiệp khi kích cầu tiêu dùng trong nước.
BÀI TOÁN GIÁ & CÔNG NGHỆ
Thị phần ô tô tại Việt Nam đã liên tục có sự chuyển dịch trong những năm qua, từ chỗ chủ yếu nằm trong tay các hãng xe Toyota, Honda, và các hãng xe hợp tác với THACO như KIA, Mazda, BMW…, năm 2018, TC MOTOR với các mẫu xe chủ lực như Hyundai Grand i10, Hyundai Accent nhanh chóng lấy được thị phần từ các hãng xe kể trên, và mới đây nhất là sự tham gia của VinFast.
Chiến lược kinh doanh của các hãng xe cũng thay đổi, THACO điều chỉnh chiến lược từ nhập khẩu sang sản xuất, lắp ráp trong nước. Toyota cũng chuyển sang sản xuất, lắp ráp các mẫu xe Fortuner, Veloz Cross, Avanza Premio. Một số hãng xe mới gia nhập như Wuling, OMODA & JAECOO hay BYD cũng đã ký kết hợp tác với doanh nghiệp Việt để xây dựng nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước. Việc xây dựng nhà máy tại Việt Nam thể hiện sự cam kết gắn bó lâu dài và kỳ vọng lớn vào thị trường Việt Nam trong những năm tiếp theo của các hãng xe ngoại.
Trong khi các hãng xe Hàn Quốc đã chiếm lĩnh thị phần ô tô Việt, thị phần của các hãng xe Nhật Bản như Toyota, Honda lại sụt giảm, điều này đặt ra bài toán, các hãng xe Nhật Bản sẽ phải nỗ lực lấy lại thị phần, bằng cách giảm giá bán, nâng cấp công nghệ, đa dạng hoá sản phẩm.
Ngay tháng đầu tiên của năm 2024, Toyota áp dụng mức giá mới, crossover cỡ nhỏ Raize có giá mới từ 498 triệu đồng (thay vì 552 triệu đồng), Yaris Cross cũng chỉ còn từ 650 triệu đồng đối với phiên bản động cơ xăng, và từ 765 triệu đồng đối với phiên bản hybrid - thấp hơn đáng kể so với mức tương ứng 730 triệu đồng và 838 triệu đồng trước đây.
Đối với Fortuner, kể từ năm 2024 sẽ chỉ còn 5 phiên bản; 2 biến thể bị loại bỏ là 2.4 MT 4x2 (số sàn) và 2.8 AT 4x4 (cận cao cấp). Thay đổi này khiến giá khởi điểm của mẫu SUV 7 chỗ tăng lên, hiện từ 1,118 tỷ đồng (phiên bản 2.4 AT 4x2). Trong khi đó, giá bán lẻ đề xuất được điều chỉnh giảm 63-120 triệu đồng trên hầu hết các phiên bản.
Việc xây dựng nhà máy tại Việt Nam thể hiện sự cam kết gắn bó lâu dài và kỳ vọng lớn vào thị trường Việt Nam trong những năm tiếp theo của các hãng xe ngoại.
Đối với Honda, mặc dù chính sách giảm phí trước bạ hết hiệu lực vào cuối tháng 12/2023, Honda Việt Nam vẫn tiếp tục thực hiện ưu đãi dành cho một số mẫu xe tương tự trước đây trong tháng đầu tiên của năm 2024.
Trong khi đó, Hyundai lại chọn cách tăng giá xe nguyên nhân do thay đổi ở chuỗi cung ứng linh kiện. Tucson tăng từ 30-90 triệu đồng, SantaFe tăng từ 60-70 triệu đồng tuỳ phiên bản. Mazda Việt Nam cũng tăng giá bán xe với mức tăng từ 5 triệu đến 33 triệu đồng.
Bên cạnh sự cạnh tranh về giá, công nghệ cũng là yếu tố quan trọng tạo sự khác biệt và cạnh tranh giữa các hãng xe. Các hãng xe sẽ tập trung vào việc nâng cấp công nghệ an toàn, tiết kiệm nhiên liệu, kết nối thông minh, điều khiển bằng giọng nói cho các mẫu xe của mình. Đặc biệt, xe điện (EV) sẽ là xu hướng không thể bỏ qua trong năm 2024 khi nhu cầu sử dụng xe thân thiện với môi trường ngày càng tăng, cùng với sự hỗ trợ của Chính phủ và các tổ chức quốc tế.
Các hãng xe sẽ tập trung vào việc nâng cấp công nghệ an toàn, tiết kiệm nhiên liệu, kết nối thông minh, điều khiển bằng giọng nói cho các mẫu xe của mình.
Theo dự báo của Công ty nghiên cứu thị trường Frost & Sullivan, thị trường xe điện tại Việt Nam sẽ tăng trưởng ở mức 36% trong giai đoạn 2019-2024, đạt khoảng 30.000 xe vào năm 2024. Nhiều hãng xe đã có kế hoạch ra mắt các mẫu xe điện tại thị trường Việt Nam năm 2024, như VinFast, Hyundai, Toyota, Ford…. Tuy nhiên, để phát triển xe điện, Việt Nam cần phải giải quyết những vấn đề như hạ tầng sạc, giá bán cao, chất lượng pin.
Về kế hoạch năm 2024, Tổng giám đốc THACO Group Phạm Văn Tài cho biết, doanh số THACO Auto sẽ đạt 112.500 xe, tăng gần 17% so với năm 2023, chiếm 40% thị phần nội địa, xuất khẩu hơn 2.600 xe, doanh thu xuất khẩu hơn 10 triệu USD (năm 2023 bán ra 96.500 xe, giảm 25%, chiếm 36% thị phần ô tô trong nước). Điều này cho thấy, hãng xe kỳ vọng sự hồi phục của thị trường trong năm 2024.
THACO Auto đang hợp tác với các đối tác nghiên cứu phát triển các sản phẩm ô tô năng lượng mới, cung cấp các sản phẩm thông minh, xanh, sạch cho thị trường nội địa và hướng tới xuất khẩu.
Tương tự, đại diện TC Group cũng cho biết, năm 2024, khi các khủng hoảng toàn cầu dần qua đi kèm với những dấu hiệu tích cực của thị trường với các chính sách hỗ trợ hiệu quả của Chính phủ sẽ là cơ sở để hoạt động sản xuất lắp ráp cũng như thị trường ô tô trong nước sẽ khởi sắc và tăng trưởng tốt.
