DỒN DẬP TĂNG VỐN

Từ 2020 đến nay, hệ thống ngân hàng Việt Nam trải qua nhiều cú sốc từ bên trong đến bên ngoài, khối lượng nợ xấu toàn hệ thống hiện ngấp nghé 5%/tổng dư nợ. Vốn điều lệ là một trong những năng lực cốt lõi phản ánh lợi thế cạnh tranh của các ngân hàng, bởi vậy, nỗ lực tăng vốn điều lệ của các ngân hàng nhằm củng cố năng lực xử lý rủi ro nợ xấu là dễ hiểu.

Nhìn chung, 2024 được xem là một năm thành công xét trong mục tiêu tăng vốn của các nhà băng, đặc biệt là với các ngân hàng quốc doanh, sau nhiều năm tỷ lệ an toàn vốn ở mức thấp hơn so với trung bình ngành. Quốc hội cũng đã thông qua chủ trương tăng vốn điều lệ cho nhóm ngân hàng này.

Cụ thể như, cuối tháng 11, Quốc hội đã “chốt” chủ trương đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank. Theo đó, Vietcombank sẽ được chia cổ tức bằng cổ phiếu tỷ lệ 49,5% để tăng vốn điều lệ thêm 27.666 tỷ đồng. Theo phương án được Quốc hội thông qua, vốn điều lệ của Vietcombank sẽ là 83.557 tỷ đồng, cao nhất trong hệ thống tổ chức tín dụng hiện nay. Tiếp đến là VPBank (79.339 tỷ đồng) và Techcombank (70.450 tỷ đồng).

Trong nhóm ngân hàng quốc doanh, ngoài Vietcombank, BIDV cũng vừa công bố nghị quyết phê duyệt phương án tăng vốn điều lệ thông qua phát hành cổ phiếu trả cổ tức tỷ lệ 21%. Nguồn vốn tăng thêm được trích từ lợi nhuận còn lại sau trích lập các quỹ năm 2022.

Theo kế hoạch, ngân hàng này sẽ phát hành hơn 1,19 tỷ cổ phiếu mới, tương đương phần vốn tăng thêm hơn 11.970 tỷ đồng. Sau giao dịch, vốn điều lệ của BIDV sẽ tăng lên mức 68.975 tỷ đồng.

Trong khi đó, các ngân hàng tư nhân trong top đầu lẫn top sau cũng có bước tiến mới trong câu chuyện tăng vốn, kể cả những ngân hàng nhỏ nhiều năm gần như “án binh bất động” hay đối mặt với hiện trạng tỷ lệ nợ xấu ở mức cao.

Điểm nhấn của năm nay phải kể đến là thương vụ tăng vốn gấp đôi của Techcombank, lên tới 70.450 tỷ đồng, đưa ngân hàng lên vị trí thứ hai chỉ sau VPBank trong danh sách ngân hàng có vốn điều lệ lớn nhất thị trường tính đến hiện tại. Tuy nhiên, bức tranh sẽ thay đổi đáng kể khi nhóm ngân hàng quốc doanh cũng như nhiều ngân hàng khác thực hiện kế hoạch tăng vốn trong thời gian tới.

Nhóm ngân hàng quy mô vừa cũng không ngừng nỗ lực, như Eximbank mới đây đã công bố tăng vốn thêm 1.218 tỷ đồng, lên mức 18.688 tỷ đồng. Tương tự, SeABank tăng vốn thêm 3.393 tỷ đồng, lên mức 28.350 tỷ đồng. Hình thức tăng vốn đều là phát hành cổ phiếu để trả cổ tức.

HDBank cũng vừa được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận phương án chia cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn điều lệ. Tổng giá trị phát hành theo mệnh giá là 5.825 tỷ đồng.

Đáng chú ý là các ngân hàng quy mô nhỏ cũng có sự thay đổi đáng kể. Ngân hàng Quốc dân (NCB) thông báo kết quả đợt chào bán cổ phiếu riêng lẻ để tăng vốn điều lệ. Trong đợt phát hành kết thúc cuối tháng 11, ngân hàng thu về 6.178 tỷ đồng, chính thức tăng vốn điều lệ lên gần 11.800 tỷ đồng.

Tương tự mới đây, ngân hàng Vietbank chốt danh sách cổ đông thực hiện quyền nhận cổ tức bằng cổ phiếu. Theo kế hoạch, Vietbank sẽ phát hành thêm 142,8 triệu cổ phiếu, qua đó nâng vốn điều lệ từ 5.711 tỷ đồng lên 7.139 tỷ đồng.

Một câu chuyện đáng kể khác là ngân hàng PGBank hồi đầu năm tăng vốn từ mức tối thiểu 3.000 tỷ đồng lên 4.200 tỷ đồng, tương ứng tăng 40%, sau một thập kỷ giữ nguyên mức vốn pháp định này. Hồi giữa năm nay, HĐQT của ngân hàng này cũng dự kiến sẽ tiếp tục tăng vốn thêm 800 tỷ đồng từ phương án phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu, dự kiến triển khai trong năm 2025.

ÁP LỰC TIẾP TỤC TĂNG

Trong số 27 ngân hàng đang niêm yết trên sàn chứng khoán, ghi nhận trong năm 2024 có 10/27 ngân hàng đã tăng vốn.

Theo giới chuyên gia, nhu cầu tăng vốn điều lệ của các ngân hàng xuất phát từ việc gia tăng tỷ lệ dự phòng rủi ro, gia tăng nguồn vốn trung và dài hạn, đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ..., đặc biệt là cải thiện hệ số an toàn vốn (CAR).

Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đang lấy ý kiến về dự thảo Thông tư quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài với điểm đáng chú ý là phương án nâng hệ số CAR tối thiểu với các ngân hàng thương mại có lộ trình để đạt mức 10,5% vào năm 2033. Trong khi đó, theo quy định hiện hành, CAR tối thiểu là 8% hoặc cao hơn theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước trong từng thời kỳ.

Các chuyên gia đánh giá việc nâng hệ số CAR lên sẽ buộc các ngân hàng thương mại phải “tăng tốc” nâng vốn điều lệ lên thì mới đáp ứng được yêu cầu đặt ra.

Dự thảo Thông tư được xây dựng theo hướng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu lên mức 10,5% (bắt đầu nâng dần từ năm 2030 và đạt mức 10,5% vào năm 2033), trong đó đảm bảo vốn cấp 1 tối thiểu 6%, vốn lõi cấp 1 là 4,5%. Tổng vốn cấp 1 và vốn cấp 2 là 8%, vốn đệm bảo toàn vốn là 2,5%.

Dự thảo Thông tư cũng nêu rõ trường hợp ngân hàng thương mại không đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu 8% sẽ không được chia cổ tức tiền mặt. Trường hợp ngân hàng thương mại không đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu và mức đệm bảo toàn vốn quy định trong năm tài chính ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài chỉ được dùng lợi nhuận chưa phân phối để chia cổ tức bằng tiền mặt theo tỷ lệ tối đa 20%-80%. Ngân hàng chỉ được dùng 100% lợi nhuận để chia cổ tức tiền mặt khi đáp ứng được tỷ lệ vốn an toàn tối thiểu và vốn đệm bảo toàn vốn.

Tiến sỹ Cấn Văn Lực - chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, mặc dù ồ ạt tăng vốn, song hệ số CAR của các ngân hàng Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều so với khu vực. Với các ngân hàng thương mại, tăng vốn điều lệ không chỉ để đáp ứng tiêu chuẩn về an toàn vốn theo Basel III, mà còn để nâng cao khả năng cạnh tranh, tăng khả năng ứng phó với rủi ro, tăng cường năng lực tài chính…

“Hiện nay, chỉ một số ngân hàng đáp ứng được tiêu chuẩn về an toàn vốn theo Basel III, do đó, phần lớn ngân hàng đang đối mặt với áp lực tăng vốn trong những năm tiếp theo”, ông Cấn Văn Lực nhận định.