Tăng vốn điều lệ cho VEC lên hơn 38.000 tỷ đồng có tác động đến ngân sách nhà nước?

Tại Kết luận 1167/KL-UBTVQH15 ngày 12/02/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất về sự cần thiết tăng vốn điều lệ giai đoạn 2024-2026 của Công ty mẹ - VEC; đề nghị Chính phủ khẩn trương xin chủ trương của cấp có thẩm quyền để kịp trình Quốc hội thảo luận, quyết định tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9.

Mục tiêu của việc bổ sung vốn điều lệ cho VEC do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ đang hoạt động đã được quy định tại pháp luật về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.

Hiện nay, VEC được giao nhiệm vụ đầu tư, phát triển và quản lý, bảo trì hệ thống đường cao tốc quốc gia, làm chủ đầu tư 5 dự án đường cao tốc với tổng chiều dài 540km, tổng mức đầu tư 5 dự án là 108.865 tỷ đồng.

Đến nay, VEC đã hoàn thành đầu tư và đưa vào khai thác sử dụng 4/5 dự án với tổng chiều dài 490km, chiếm khoảng 27% tổng chiều dài các tuyến đường cao tốc tại Việt Nam.

Với số vốn điều lệ hơn 1.115 tỷ đồng, trong khi tổng mức đầu tư các dự án đường cao tốc của VEC là rất lớn, VEC luôn gặp khó khăn khi không đảm bảo tỷ lệ hệ số nợ/vốn chủ sở hữu theo quy định của pháp luật hiện hành.

Theo Chiến lược phát triển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035, VEC cần huy động số vốn lớn để đầu tư mới các tuyến cao tốc, đầu tư mở rộng các dự án đang quản lý (giai đoạn 2021 - 2025 cần khoảng 14.890 tỷ đồng; giai đoạn 2026 - 2030 cần khoảng 30.500 tỷ đồng).

Bên cạnh đó, tiến độ thực hiện và hoàn thành các Dự án theo chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền là rất gấp rút. Sau khi được bổ sung vốn điều lệ, VEC sẽ đủ điều kiện để huy động vốn từ các tổ chức tín dụng để thực hiện đầu tư dự án.

Chính phủ xác định mức vốn, nguồn đầu tư bổ sung vốn điều lệ như sau: Mức vốn điều lệ xác định lại cho Công ty mẹ - VEC giai đoạn 2024 - 2026 là 39.366 tỷ đồng, trong đó, 1.115 tỷ đồng là vốn điều lệ hiện có và 38.251 tỷ đồng bổ sung từ các nguồn bao gồm 1.562 tỷ đồng từ Quỹ Đầu tư phát triển tại doanh nghiệp và 36.689 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước đã giải ngân đầu tư xây dựng 5 dự án đường bộ cao tốc do VEC làm chủ đầu tư.

Việc tăng vốn điều lệ từ nguồn vốn đầu tư công đã giải ngân đảm bảo nguyên tắc bảo toàn vốn, theo đó số tiền Ngân sách Nhà nước đã chi ra được giao thành vốn điều lệ của doanh nghiệp và doanh nghiệp có trách nhiệm bảo toàn phần vốn được cấp.

Về thẩm quyền, tại Luật Đầu tư công và pháp luật hiện hành không có nội dung quy định việc bố trí vốn cho các dự án và chuyển thành vốn ngân sách nhà nước cấp bổ sung vốn điều lệ cho doanh nghiệp nhà nước. Đồng thời, do mức vốn điều lệ dự kiến đầu tư bổ sung cho VEC là 38.251 tỷ đồng, nên việc quyết định chủ trương thuộc thẩm quyền của Quốc hội; Thủ tướng Chính phủ quyết định đầu tư bổ sung sau khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư.

Theo Chính phủ, việc tăng vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC từ nguồn vốn đầu tư công đã giao kế hoạch cho Bộ GTVT để đầu tư dự án và đã giải ngân đầu tư xây dựng 05 dự án đường bộ cao tốc do VEC làm chủ đầu tư không làm phát sinh khoản chi ngân sách nhà nước và nợ công, vì vậy không tác động trực tiếp đối với ngân sách nhà nước.

Việc nâng vốn cho VEC sẽ giúp VEC nâng cao hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, phát triển VEC trở thành doanh nghiệp vững mạnh; đảm bảo tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu theo quy định của pháp luật; tạo cơ sở pháp lý để doanh nghiệp ghi nhận tài sản, trích khấu hao, hạch toán kế toán; đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh của VEC, tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người lao động.

Bên cạnh đó, VEC sẽ phát huy được tính chủ động, linh hoạt trong tổ chức công tác bảo trì, vận hành, khai thác hiệu quả các lợi thế từ tài sản được giao theo quy định của pháp luật.

Từ các yếu tố trên, Chính phủ đã kiến nghị cho phép sử dụng số vốn đầu tư công đã giao kế hoạch cho Bộ GTVT để đầu tư dự án số tiền 36.689 tỷ đồng, trong đó 10.062 tỷ đồng vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước, 24.127 tỷ đồng vốn ODA tại các dự án thực hiện theo hình thức chuyển vốn vay về cho vay lại thành cấp phát ngân sách nhà nước, 2.500 tỷ đồng vốn cấp phát ngân sách nhà nước cho dự án Nội Bài - Lào Cai và Cầu Giẽ - Ninh Bình, để chuyển thành nguồn vốn ngân sách nhà nước cấp bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC.

Đồng thời, chấp thuận chủ trương đầu tư bổ sung vốn điều lệ cho Công ty mẹ - VEC giai đoạn 2024 - 2026 là 38.251 tỷ đồng, bao gồm: 1.562 tỷ đồng từ Quỹ Đầu tư phát triển tại doanh nghiệp và 36.689 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước.