Dự án sẽ đường sắt tốc độ cao sẽ được lấy ý kiến tại kỳ họp Quốc hội khóa XV
Tại Hội nghị Trung ương 10 vừa qua (18/09/2024), Ban chấp hành Trung ương Đảng đã thống nhất chủ trương đầu tư toàn tuyến Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam. Hồ sơ kỹ thuật sẽ được trình xin ý kiến Quốc hội khóa XV xem xét, quyết định. Cùng với đó, các phương án về cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư Dự án sẽ được trình lấy ý kiến ngay tại kỳ họp Quốc hội thứ 8 sắp tới.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có chiều dài 1.541km, quy mô đường đôi, khổ 1.435mm, điện khí hóa, hạ tầng thiết kế với tốc độ 350km/h. Tổng mức đầu tư ước tính khoảng 70 tỷ USD. Thời gian thực hiện: 10 năm (mục tiêu 2035).
Điểm bắt đầu từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội), đi qua 20 tỉnh, thành phố và kết thúc tại ga Thủ Thiêm (TP. HCM). Trên toàn tuyến có 23 ga khách với cự ly trung bình khoảng 67km, 5 ga hàng gắn với các đầu mối hàng hóa.
Theo lộ trình dự kiến, Bộ Giao thông Vận tải đã có đề xuất ưu tiên nguồn lực để khởi công 2 đoạn Hà Nội - Vinh và TPHCM - Nha Trang (642km) vào cuối năm 2027. Đoạn Vinh - Nha Trang (899km ) dự kiến sẽ được khởi công trước năm 2030. Mục tiêu phấn đấu hoàn thiện toàn bộ tuyến đường vào năm 2035.
Đường sắt tốc độ cao Bắc Nam sẽ vận chuyển hành khách và hàng hoá nhẹ khi có nhu cầu. Trong khi đó, đường sắt Bắc - Nam hiện hữu sẽ chuyên vận chuyển hàng hoá và khách du lịch ngắm cảnh chặng ngắn.
Dự báo tác động tích cực tới nền kinh tế
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, GDP sẽ tăng khoảng 0,97 điểm phần trăm/năm so với không đầu tư dự án. Nguồn thu từ khai thác quỹ đất, khai thác thương mại dự kiến khoảng 22 tỷ USD, sẽ góp phần cải thiện nhiều chỉ tiêu kinh tế vĩ mô.
Bên cạnh đó, dự án sẽ phục vụ phát kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh; tối ưu cơ cấu thị phần vận tải, góp phần giảm chi phí losgictis (chi phí logistics còn cao, chiếm tỉ lệ khoảng 17-18%, so với thế giới hiện nay khoảng 10- 11%). Đồng thời, tạo tiền đề phát triển công nghiệp đường sắt, công nghiệp phụ trợ, xây dựng, vật liệu và tạo ra hàng triệu việc làm.
Thực tế, dự án được đánh giá là cấp thiết và phù hợp để bắt đầu triển khai. Cụ thể, dự án đã được trình Quốc hội từ hơn 13 năm nay nhưng chưa thực hiện được do nhiều lý do. Trong khi đó, hạ tầng Việt Nam đang là rào cản cho sự phát triển kinh tế.
Hiện Việt Nam có đủ năng lực tài chính, đảm bảo trong khả năng đầu tư. Bộ Tài chính đánh giá đến năm 2030 dự án hoàn toàn đáp ứng 3 tiêu chí về an toàn nợ công, nợ Chính phủ, nợ quốc gia, hai chỉ tiêu về trả nợ trực tiếp của Chính phủ và bội chi ngân sách tăng nhẹ.
Dự kiến thời điểm triển khai vào năm 2027, quy mô nền kinh tế khoảng 564 tỷ USD nên nguồn lực để đầu tư không còn là trở ngại lớn.
Theo giá trị và kế hoạch – công nghệ xây dựng hiện tại, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng hơn 67 tỷ USD. Bình quân khoảng 43 triệu USD/km, thấp hơn suất đầu tư của Indonesia là khoảng 52 triệu USD/km. Và ở mức trung bình so với các nước trên thế giới.
CTCK Yuanta Vietnam đã tham khảo cơ cấu chi phí đầu tư tham khảo từ các dự án đường sắt cao tốc ở Trung Quốc. Trong đó, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng vốn đầu tư là chi phí xây dựng, chiếm 48%, theo sau là Toa xe/Tàu (15%) và đường ray (9%).
Những ngành được hưởng lợi
Trước mắt, Bộ Giao thông Vận tải dự kiến sẽ đề xuất ưu tiên nguồn lực để khởi công hai đoạn Hà Nội - Vinh và TPHCM - Nha Trang với tổng chiều dài khoảng 642km vào cuối năm 2027. Yuanta ước tính tổng mức đầu tư cho giai đoạn này khoảng 29,1 tỷ USD (giai đoạn 1).
Đứng đầu trong danh sách những ngành hưởng lợi là Sắt thép vì Chính phủ sẽ ưu tiên sử dụng sắt thép trong nước. Sắt thép cũng là nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất cho dự án.
Kế đến là các Vật liệu xây dựng khác như Đá, Xi măng, Gạch ốp lát. Sau đó là Nhà thầu xây dựng, Xây dựng điện, Công ty đường sắt và cả Ngân hàng.
