"Nếu bạn không cải thiện môi trường, người lao động sẽ không thoải mái làm việc và năng suất sẽ thấp", Du (29 tuổi) nói với Reuters. "Và sự thay đổi xứng đáng với chi phí bỏ ra thêm".
Giống như hàng chục nghìn chủ nhà máy trẻ tuổi khác của Trung Quốc, Du kế thừa một doanh nghiệp sản xuất vốn dựa vào mô hình sử dụng nhiều lao động để đưa Trung Quốc trở thành công xưởng thế giới.
Tuy nhiên hiện nay, lực lượng lao động này đang già đi và thu hẹp cùng với sự cạnh tranh từ Đông Nam Á, Ấn Độ và các nơi khác đang khiến ít nhất một phần ba cơ sở công nghiệp của Trung Quốc - các nhà sản xuất cấp thấp - trở nên lỗi thời.
Do đó, nhiệm vụ sống còn về nâng cấp công nghệ phần lớn thuộc về đội ngũ trẻ ở tuổi 20 và 30 được gọi là "Xưởng nhị đại", ý chỉ thế hệ thứ 2 tiếp quản nhà máy sản xuất của cha mẹ để lại.
Zhang Zhipeng, thuộc Viện Phát triển Chất lượng cao và Cấu trúc Mới Thâm Quyến, cho biết: "Nếu tôi là thế hệ thứ hai, tôi đang cố gắng cứu doanh nghiệp gia đình mình khỏi bị phá sản".
Zhang ước tính, khoảng 45.000 đến 100.000 người thuộc nhóm xưởng nhị đại đang ở các giai đoạn khác nhau để tiếp quản 1/3 các doanh nghiệp gia đình trên cả nước.
Xưởng nhị đại vào cuộc
Giống như thế hệ cùng trang lứa, Du lớn lên trong sự thoải mái và tiếp cận những cơ hội mà cha mẹ anh chưa bao giờ mơ tới.
Anh học trung học và đại học ở New Zealand, chuyên ngành kỹ thuật điện; sau đó chuyển đến Mỹ, làm việc tại Foxconn ở Wisconsin. Anh nghiên cứu phương pháp sản xuất gia tăng năng suất của Đài Loan (Trung Quốc) và Nhật Bản.
 |
| Thế hệ Xưởng nhị đại Trung Quốc muốn áp dụng quy trình số hóa khi tiếp quản công ty gia đình. Ảnh: Reuters |
Những kỹ năng này được cho sẽ có đất dụng võ khi anh trở về tiếp quản doanh nghiệp gia đình.
Cha mẹ anh đã nỗ lực đưa nhà máy trở thành nhà cung cấp cho các công ty thiết bị gia dụng lớn của Trung Quốc. Họ cũng bán các linh kiện sử dụng trong hệ thống kiểm soát nhiệt độ được sử dụng trong trung tâm mua sắm, phòng máy tính, làm mát pin và thiết bị y tế.
Nhưng các quy trình sản xuất hầu như không thay đổi cho đến khi Du tiếp quản vào năm 2019. Anh đã áp dụng phần mềm công nghiệp chuyên dụng tinh giản nhân lực.
Du cũng sửa lại sàn nhà máy để xe nâng có thể dễ dàng di chuyển, đồng thời phân nhóm các khu lưu trữ và sản xuất theo cách khác nhau để phù hợp với lực lượng lao động có độ tuổi trung bình 50 tuổi.
Giờ đây, một công nhân có thể hoàn thành một nhiệm vụ phức tạp với thời gian chưa đến một phần ba trước kia.
Trước đây, trong khi cha mẹ anh dành nhiều giờ để quản lý vi mô việc sản xuất thì Du kết thúc ngày làm việc vào khoảng 4 giờ chiều trong phòng tập mà anh xây dựng thêm bên trong nhà máy và cho phép công nhân sử dụng trước khi tan ca.
"Những người trẻ tuổi thích lười biếng hơn nhưng lười biếng thực thụ là một biểu hiện của sự tiến bộ".
Du đã tăng lương từ 10-20% trong ba năm qua để giữ tỷ lệ luân chuyển nhân viên dưới 5%, bù lại hoạt động hiệu quả hơn 50%.
"Các nhà máy cần phải chuyển đổi sang sản xuất cao cấp, nếu không họ sẽ thất bại vì chi phí đang tăng lên", Zhang Zhipeng tán thành với cách làm của Du.
Cha mẹ luôn ủng hộ
Giống Du, Zhang Zeqing ước tính, hiệu suất của công ty gia đình anh đã tăng đáng kể kể từ khi anh áp dụng số hóa các quy trình.
Tại nhà máy của gia đình Zhang ở Giang Tây, các công nhân trong bộ đồng phục màu xanh lá cây đặt trứng vịt vào những chiếc cốc gắn trên băng tải để đưa vào máy đóng gói chân không.
Một màn hình mới phía trên máy hiển thị tốc độ đóng gói trứng và ước tính sản lượng trung bình trên mỗi công nhân, cũng như thời gian và nhân lực cần thiết để đóng gói 10.000 quả trứng.
Mã vạch theo dõi tất cả các sản phẩm từ trang trại đến nhà máy và cửa hàng, cho phép người giám sát theo dõi đơn đặt hàng, sản xuất và giao hàng trên điện thoại của họ và đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu thời gian thực.
 |
| Nhưng không phải xưởng nhị đại nào cũng thành công. Ảnh: Reuters |
"Trước đây, chúng tôi ghi lại tất cả những điều này bằng tay trên giấy", Zhang, 30 tuổi, nói. "Rồi dữ liệu nội bộ đã bị lẫn lộn dẫn đến rất nhiều lãng phí".
Thực tế, Zhang chưa bao giờ có ý định tiếp quản nhà máy. Anh muốn học thiết kế cảnh quan ở Pháp.
Nhưng anh cảm thấy mình phải tham gia, ít nhất là trong vài năm và thuyết phục cha mẹ hiện đã 55 tuổi của mình rằng việc nâng cấp công nghệ và thiết lập các kênh phân phối mới trên nền tảng thương mại điện tử là đáng để đầu tư.
Anh nghĩ rằng phải làm gì đó vì "các nhân viên tuyến đầu ngày càng già đi và những người trẻ tuổi ít sẵn sàng làm việc ở tuyến đầu hơn".
Trung Quốc có tỷ lệ thanh niên thất nghiệp kỷ lục nhưng nhiều người trong số họ có bằng đại học và không muốn làm việc trong các nhà máy.
Ban đầu, cha mẹ Zhang phản đối, không muốn chi thêm tiền bởi công việc kinh doanh của họ vẫn rất trôi chảy nhưng cuối cùng họ đã bị thuyết phục.
Doanh số bán hàng đã tăng 35% mỗi năm kể từ khi Zhang về nhà máy.
"Đôi khi tôi tự hỏi tại sao mô hình thương mại điện tử của chúng tôi thành công trong khi những người khác thất bại. Một người quản lý nói với tôi rằng vì tôi là con trai của mẹ tôi nên bà sẽ hỗ trợ tôi vô điều kiện, ngay cả khi tôi thất bại", Zhang nói.
Bài toán không dễ dàng
Trung Quốc hiện đang nâng cấp ngành công nghiệp theo quy mô lớn, hiện đại hơn. Một số lĩnh vực như ngành công nghiệp xe điện được robot hóa mạnh mẽ đang phá vỡ thị trường toàn cầu.
Trong khi đó, thế hệ xưởng nhị đại giúp nâng cấp các công ty vừa và nhỏ - rất quan trọng để duy trì thị phần của Trung Quốc trong ngành sản xuất thế giới.
Một số công nghệ mà Zhang áp dụng đến từ Black Lake Technologies, một công ty được thành lập bởi Zhou Yuxiang, người có hơn 1.000 khách hàng là xưởng nhị đại.
"Trong những thập kỷ qua, mô hình của nhiều nhà máy Trung Quốc dựa trên tăng trưởng doanh thu, vì vậy rất ít trong số họ chú ý đến hiệu quả sản xuất hoặc số hóa", Zhou tự coi mình là xưởng nhị đại, cho biết anh không tiếp quản công việc kinh doanh của bố mẹ mình.
"Họ thường quản lý các hoạt động của mình thông qua các chồng giấy. Các nhà máy lớn hơn có thể sử dụng Excel nhưng chỉ có vậy".
Tian Weihua, chuyên nghiên cứu về nâng cấp sản xuất tại Viện Nghiên cứu Đổi mới Khoa học và Công nghệ, cho biết sự hiểu biết về công nghệ và kinh nghiệm nước ngoài của xưởng nhị đại mang đến cho họ cơ hội tốt hơn so với thế hệ trước để duy trì tính cạnh tranh của doanh nghiệp trong một thời đại mới.
Tuy nhiên, không phải xưởng nhị đại nào cũng thành công khi tiếp quản công ty gia đình.
Sau khi học thiết kế dệt may tại Đại học Nghệ thuật ở London, Zhang Ying, 29 tuổi, đã tiếp quản nhà máy may mặc của gia đình ở thành phố Ninh Ba vào năm 2017.
Nhưng công việc kinh doanh gặp khó khăn. Tiền lương đã tăng hơn gấp đôi trong vòng một thập kỷ, lên hơn 7.000 NDT/tháng. Công nhân chủ yếu là người nhập cư từ các tỉnh thường xuyên thiếu hụt.
Năm ngoái, cô đã nghỉ việc sinh con và không có ý định trở lại.
"Đó là một thử thách quá lớn: Áp lực quá lớn và bất ngờ. Tôi bị nổi mề đay do căng thẳng và cần phải dùng thuốc trong một năm, vì vậy tôi đã bỏ cuộc".
