Trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy chính sách thương mại cứng rắn với mức thuế cao chưa từng có từ thập niên 1930, Mỹ đang đồng thời đàm phán với nhiều đối tác lớn nhằm tránh nguy cơ bùng nổ các cuộc chiến thương mại diện rộng.
Khả năng kéo dài đình chiến với Trung Quốc
Ngày 28/7 (giờ địa phương), Mỹ và Trung Quốc kết thúc ngày đầu tiên trong vòng đàm phán mới tại Stockholm, Thụy Điển. Hai bên tập trung tìm cách gia hạn thỏa thuận tạm hoãn áp thuế đã đạt được hồi tháng 5 và 6/2025, vốn sẽ hết hạn vào ngày 12/8 tới.
Trong khuôn khổ thỏa thuận hiện tại, thuế nhập khẩu của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc đã được hạ tạm thời xuống 30%, trong khi Trung Quốc giảm thuế đối với hàng hóa Mỹ xuống 10%.
Nguồn tin từ cả Mỹ và Trung Quốc cho biết hai bên nhiều khả năng sẽ kéo dài thời hạn "đình chiến” thuế quan thêm 90 ngày, tạo điều kiện cho một cuộc gặp cấp cao giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình, dự kiến diễn ra vào cuối tháng 10 hoặc đầu tháng 11/2025.
Dù chưa có đột phá lớn, các cuộc đàm phán đã giúp khôi phục một phần dòng chảy thương mại, như việc nối lại xuất khẩu đất hiếm và chip bán dẫn.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent bày tỏ hy vọng sẽ đạt được một kết quả cụ thể, ít nhất là về gia hạn thỏa thuận hiện tại. Tuy nhiên, ông cũng cho biết đàm phán vẫn còn phức tạp, nhất là khi hai bên còn bất đồng sâu sắc về mô hình kinh tế và các biện pháp kiểm soát xuất khẩu liên quan đến an ninh quốc gia.
EU: Thỏa thuận gây tranh cãi nội bộ
Trước đó chỉ 1 ngày, Mỹ và EU đã đạt một thỏa thuận thương mại mới, theo đó phần lớn hàng xuất khẩu của EU sang Mỹ sẽ chịu mức thuế 15%, ngoại trừ thép vẫn bị đánh thuế 50%. Ôtô - trước đó bị đánh thuế 27,5%, sẽ được giảm xuống còn 15% từ ngày 1/8. Tổng cộng, khoảng 70% lượng hàng xuất khẩu hàng năm trị giá 380 tỷ euro của EU sẽ bị ảnh hưởng.
Đổi lại, EU cam kết mua 750 tỷ USD năng lượng từ Mỹ trong vòng ba năm và công bố kế hoạch đầu tư 600 tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ. Về phía Mỹ, hàng hóa xuất khẩu sang EU như ôtô sẽ được miễn thuế hoàn toàn.
Tổng thống Trump tuyên bố đây là một thỏa thuận lớn hơn cả thỏa thuận đạt với Nhật Bản, nước trước đó cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ. Nhiều tổ chức tài chính đánh giá đây là một thỏa thuận "bất cân xứng," mang lại lợi thế cho Mỹ.
Tại châu Âu, Pháp là nước phản đối mạnh mẽ nhất. Bộ trưởng Thương mại Pháp Laurent Saint-Martin cho rằng EU đã "đầu hàng," trong khi Thủ tướng François Bayrou gọi đây là "một ngày u ám" với châu Âu. Tuy vậy, do Ủy ban châu Âu có quyền đàm phán và ký kết thỏa thuận thương mại thay mặt toàn khối, Pháp không thể phủ quyết thỏa thuận này.
Ủy viên thương mại EU Maroš Šefčovič cho biết việc đạt thỏa thuận là cách duy nhất để tránh một cuộc chiến thương mại, trong bối cảnh Tổng thống Trump từng đe dọa áp thuế 30% và chỉ đồng ý giảm xuống 15% vào phút chót sau cuộc thương lượng căng thẳng ở Scotland.
Canada: Khả năng đạt được một thỏa thuận không có thuế "rất thấp"
Tại Bắc Mỹ, đàm phán thương mại giữa Canada và Mỹ cũng đang bước vào giai đoạn căng thẳng. Thủ tướng Canada Mark Carney thừa nhận khả năng đạt được một thỏa thuận không có thuế là "rất thấp." Mỹ đã ấn định hạn chót là ngày 1/8 - nếu không đạt được thỏa thuận, một số mặt hàng nhập khẩu từ Canada có thể bị áp thuế 35%.
Ông Carney cho biết hai bên vẫn đang tìm kiếm một "vùng đáp ứng" để đạt được đồng thuận, nhưng việc chấp nhận một số mức thuế có thể là điều không tránh khỏi, đặc biệt trong bối cảnh Canada phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ - nơi tiêu thụ 75% hàng xuất khẩu của nước này.
Bên cạnh Trung Quốc, EU và Canada, chính quyền Tổng thống Trump cũng đã đạt thỏa thuận thương mại với Anh, Nhật Bản, Indonesia và Philippines, dù chi tiết vẫn còn hạn chế.
Với hàng loạt cuộc đàm phán diễn ra đồng thời, chính sách thương mại của Mỹ đang định hình lại các mối quan hệ kinh tế toàn cầu, buộc các đối tác phải đưa ra lựa chọn trong bối cảnh các mức thuế mới được áp dụng.
Các nhà phân tích cảnh báo rằng mặc dù Mỹ có thể giành được một số lợi thế ngắn hạn, thì chi phí về kinh tế, chính trị và niềm tin đối tác có thể là thách thức lớn về dài hạn.
