Bộ Tài chính: Bỏ thuế khoán để xóa bỏ bất công nghiêm trọng giữa hộ kinh doanh kê khai so với hộ khoán

Bộ Tài chính đang dự thảo hồ sơ xây dựng dự án Luật Quản lý thuế (thay thế). Trong đó, đề xuất nhóm chính sách đổi mới phương pháp quản lý đối với doanh nghiệp siêu nhỏ bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Liên quan đến vấn đề quản lý thuế với hộ kinh doanh, Bộ Tài chính cho rằng, nếu duy trì quy định thuế khoán sẽ dẫn đến thất thu nghiêm trọng từ hộ kinh doanh lớn.

Theo Bộ Tài chính, tính đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh (HKD) và cá nhân kinh doanh (CNKD). Tổng thuế thu từ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh năm 2024 đạt gần 26.000 tỷ đồng. Đáng chú ý, có hơn 4.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 10 tỷ đồng nhưng hơn một nửa trong số này vẫn nộp thuế khoán với mức thuế rất thấp, chỉ khoảng 0,4% doanh thu, trong khi hộ kê khai phải nộp thuế lên tới 25-30% doanh thu.

“Điều này tạo ra sự bất công bằng và lợi thế cạnh tranh không lành mạnh”, Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Ngoài ra, mức thuế khoán trung bình chỉ khoảng 686.000 đồng/tháng, thấp hơn gần 5 lần so với mức thuế kê khai trung bình 3,29 triệu đồng/tháng, tạo lợi thế cạnh tranh không lành mạnh.

Bộ Tài chính nhấn mạnh, việc duy trì thuế khoán không khuyến khích hộ kinh doanh phát triển và chuyển đổi thành doanh nghiệp. So với các nước, tỷ lệ hộ kinh doanh so với dân số Việt Nam năm 2024 chi đạt 2,17%, thấp hơn nhiều so với Mỹ (6,88%), Canada (8,97%), Anh (8,55%), Ấn Độ (4,19%), và Thái Lan (5,63%).

Trong bối cảnh nền kinh tế số được dự báo sẽ tăng trưởng gấp 11 lần vào năm 2030, đạt 220 tỷ USD, việc không kiểm soát được doanh thu thực tế và giao dịch điện tử của hàng trăm nghìn hộ kinh doanh online sẽ gây trở ngại lớn cho quá trình chuyển đổi số quốc gia.

“Việc không theo dõi được dòng tiền thực tế của 286.000 hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng tạo rủi ro về rửa tiền, gian lận thuế và ảnh hưởng đến an ninh kinh tế”, Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Bộ Tài chính cho rằng, bằng cách xoá bỏ toàn toàn hình thức thuế khoán sẽ giúp chấm dứt tình trạng bất công nghiêm trọng khi mức thuế của hộ kê khai cao hơn tới 7 lần so với hộ khoán, từ đó, chống thất thu ngân sách hiệu quả từ các hộ kinh doanh lớn.

Do đó, thời gian tới, Bộ Tài chính đề xuất làm rõ địa vị pháp lý, trách nhiệm của hộ kinh doanh trong thực hiện nghĩa vụ thuế căn cứ tiêu chí doanh thu của doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ theo quy định của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Về các giải pháp thực hiện chính sách, Bộ Tài chính nêu rõ xóa quy định khoán thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và bổ sung quy định hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp tính thuế trực tiếp (tỉ lệ % trên doanh thu) thống nhất với quy định của luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) và luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN).

Cơ quan soạn thảo đề xuất bổ sung quy định về chế độ kế toán và hóa đơn, giao Chính phủ quy định chi tiết theo hướng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, áp dụng chế độ kế toán đơn giản như các doanh nghiệp vừa và nhỏ theo Thông tư 88/2021/TT-BTC.

Áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế (đối với hộ kinh doanh bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu đến cơ quan thuế từ ngày 1/6/2025 theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP hoặc hóa đơn điện tử không có mã của cơ quan thuế).

Đối với các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu thuộc đối tượng chịu thuế GTGT (từ 200 triệu đồng/năm đến dưới 1 tỉ đồng/năm), sẽ áp dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế, hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nếu hộ kinh doanh có điều kiện thực hiện, hoặc bill tính tiền đáp ứng điều kiện về hóa đơn điện tử, hoặc hóa đơn đơn giản cho phép hộ kinh doanh lập "biên nhận bán hàng điện tử" qua app, Zalo, SMS, hoặc mẫu có mã QR theo quy định của Chính phủ.

Quy định trên được đề xuất áp dụng trong giai đoạn từ 1/1/2026 đến 31/12/2026. Các hộ kinh doanh cũng phải thực hiện lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.

Bộ Tài chính cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về nguyên tắc áp dụng hóa đơn điện tử. Theo đó, từ đầu năm 2027, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu hằng năm từ 800 triệu đồng trở lên khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.

Đến đầu năm 2028, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có ngưỡng doanh thu thuộc diện chịu thuế GTGT đến mức doanh thu 800 triệu đồng khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải áp dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.