Đã nhiều thập kỷ nay, toàn cầu hóa đã làm tăng tính đa dạng và giảm chi phí thực phẩm. Giờ đây, đại dịch COVID-19, căng thẳng Nga – Ukraine và nhiều yếu tố gây gián đoạn trên toàn cầu đã cho thấy rằng chuỗi cung ứng phức tạp và liên kết quá nhiều nước sẽ khiến cho giá cả biến động khó lường hơn, theo nội dung bài báo mới được Wall Street Journal đăng tải.
Trong năm nay, lạm phát giá thực phẩm tại Mỹ và nhiều nơi khác trên thế giới tăng lên những ngưỡng cao nhất trong nhiều thập kỷ, cao hơn rất nhiều so với mức tăng của giá cả tiêu dùng nói chung. Dù rằng lạm phát giá thực phẩm đã hạ nhiệt trong những tuần gần đây, giá thực phẩm trên toàn cầu hiện vẫn cao hơn 25% so với trước đại dịch COVID-19 vào đầu năm 2020, theo chỉ số giá thực phẩm của Liên hợp quốc.
Theo các chuyên gia ngành thực phẩm và chuyên gia kinh tế những yếu tố ảnh hưởng đẩy tăng giá thực phẩm chính là các yếu tố gián đoạn trong sản xuất và vận chuyển do đại dịch và ảnh hưởng của căng thẳng Nga – Ukraine lên giá năng lượng và ngũ cốc. Dù rằng những vấn đề này sẽ có thể giảm đi theo thời gian và nhiều nhà cung cấp cho biết họ sẽ cố gắng tìm kiếm các nguồn gần nhà, nhiều chuyên gia phân tích tin rằng biến động giá cả sẽ trở nên thường xuyên hơn.
Thực phẩm và đồ uống, cũng giống như nhiều mặt hàng sản xuất ví như ô tô hay điện thoại iPhone, thường bao gồm các thành phần đến từ khắp thế giới. Pizza của Mỹ có thể được phủ bởi thịt muối Tây Ban Nha và rưới sốt Mexico. Rượu whisky cũng nhiều khi được sản xuất bằng nguyên liệu từ Ukraine. Tính chung, khoảng 25% thực phẩm trên thế giới có thành phần nhập ngoại, theo số liệu của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
“Khi người ta nghĩ đến thương mại toàn cầu hóa, họ không nghĩ rằng một trong những yếu tố quan trọng của toàn cầu hóa chính là chuỗi thực phẩm. Tính phức tạp tăng cao của chuỗi cung ứng thực phẩm khiến cho hoạt động cung cấp hàng hóa dễ chịu tổn thương từ các cú sốc nguồn cung”, giáo sư tại trường Wharton thuộc đại học University of Pennsylvania – bà Susan Wachter phân tích.
Ngân hàng Rabobank dự báo rằng giá thực phẩm sẽ có nhiều biến động trong năm sau, xét đến tình trạng thiếu năng lượng, những khó khăn trong việc đảm bảo nguồn cung của các sản phẩm nông nghiệp chủ chốt và giá thuốc sâu cao. Giá thực phẩm tại Mỹ được dự báo sẽ tăng 3 hoặc 4% trong năm tới, theo Bộ Nông nghiệp nước này nhận định.
Trong thời kỳ hiện đại, khối lượng và chủng loại thực phẩm giao dịch qua biên giới tăng lên khi mà thế giới toàn cầu hóa, Mỹ nhập khẩu ước tính khoảng 18,3% giá trị thực phẩm và đồ uống trong năm 2020, cao hơn so với con số 13,2% của năm 2008, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ. Trên toàn cầu, tỷ lệ tiêu thụ bột mì từ nước ngoài tăng lên mức 25% vào năm 2019 từ mức 17% vào năm 1995, theo Viện chính sách thực phẩm quốc tế. Năm 2019, khả năng một quốc gia thành lập liên minh thực phẩm và nông nghiệp với một nước khác đã lên tới 50%, cao hơn rất nhiều so với mức của năm 1995, cũng theo tính toán của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO).
Năng suất nông nghiệp và sản xuất thực phẩm tăng lên, toàn cầu hóa và chi phí vận tải thấp giúp các nước có nhiều lựa chọn và giúp giá cả mà người tiêu dùng phải chi trả giảm đi.
Tuy nhiên, nhiều sự kiện của những năm gần đây đã bộc lộ ra những rủi ro mà chuỗi thực phẩm toàn cầu phải đối mặt. Khi đại dịch COVID-19 xảy ra vào đầu năm 2020, các khu vực sản xuất thực phẩm, biên giới và các nông trại trên khắp thế giới đóng cửa, chi phí vận tải tăng cao, ngoài ra phải kể đến tình trạng tắc nghẽn cảng và thiếu công ten nơ.
Vào cuối năm ngoái, ước tính khoảng 90% doanh nghiệp thực phẩm và đồ uống châu Âu và Mỹ cho biết họ đương đầu với nhiều thách thức trong việc đảm bảo nguồn đầu vào và đưa sản phẩm ra thị trường.
Công ty sản xuất thực phẩm đóng gói Cuisine Solutions đến từ bang Virginia thường trả khoảng 3.700USD cho một công ten nơ các loại gia vị cần thiết từ châu Á sang Mỹ ở thời điểm trước đại dịch COVID-19. Trong năm vừa qua, đã có lúc chi phí này lên đến 30.000USD và giờ đây hiện ở mức khoảng 4.500USD.
