Nghiên cứu sáp nhập tỉnh, TP: Các tỉnh, thành nào chưa đáp ứng tiêu chí về diện tích, dân số?

Theo đó, Bộ Chính trị giao Đảng uỷ Chính phủ chủ trì, phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, Đảng uỷ Quốc hội, các cấp uỷ, tổ chức Đảng có liên quan nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện).

Xây dựng phương án tiếp tục sắp xếp cấp xã phù hợp với mô hình tổ chức mới, đề xuất tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cấp xã; định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Hiện chưa có tiêu chí cụ thể để thực hiện sáp nhập các tỉnh thành. Tuy nhiên, Nghị quyết số 1211/2016 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và đơn vị phân loại đơn vị hành chính, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị quyết 27/2022 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã quy định rõ tiêu chuẩn của đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Cụ thể, tỉnh miền núi, vùng cao có tiêu chuẩn về dân số từ 900.000 người trở lên và diện tích tự nhiên từ 8.000km2 trở lên. Các tỉnh còn lại có tiêu chuẩn dân số từ 1,4 triệu người trở lên và diện tích tự nhiên từ 5.000km2 trở lên.

Thành phố trực thuộc trung ương diện tích 1.500km2, dân số một triệu. Tất cả các tỉnh, thành phố đồng thời phải có từ 9 đơn vị hành chính cấp huyện trở lên, trong đó có ít nhất một thành phố hoặc một thị xã.

Nếu dựa theo tiêu chí này, rất nhiều tỉnh, thành phố hiện nay không đủ tiêu chuẩn về quy mô dân số hoặc diện tích tự nhiên; nhiều tỉnh không đáp ứng được cả 2 tiêu chí.

Trên thực tế, Bộ Nội vụ được giao xây dựng dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 1211/2016, đã có 20 tỉnh thành có diện tích nhỏ nhất và dân số ít nhất ở Việt Nam, không đáp ứng được các tiêu chí nêu trên.

20 tỉnh đó gồm Bắc Kạn, Lai Châu, Cao Bằng, Lào Cai, Điện Biên, Quảng Trị, Kon Tum, Đắk Nông, Ninh Thuận, Hậu Giang (dân số thấp hơn tiêu chuẩn); Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Hà Nam, Nam Định, Thái Bình, Ninh Bình, TP Đà Nẵng, TP Cần Thơ, Vĩnh Long (diện tích nhỏ hơn tiêu chuẩn).

Theo số liệu từ tổng cục thống kê và cổng thông tin điện tử các tỉnh năm 2023, tỉnh Nghệ An có diện tích rộng nhất với 16.493,70km2, đứng tiếp sau là tỉnh Gia Lai (15.510,80km2), Sơn La (14.123,50km2), Đắk Lắk (13.030,50km2) và Thanh Hóa (11.114,70km2).

Toàn quốc có 10 tỉnh chưa đạt đồng thời cả ba tiêu chuẩn dân số, diện tích, số đơn vị hành chính cấp huyện (dưới 9). Ở miền núi, có ba tỉnh là Bắc Kạn, Tuyên Quang, Đăk Nông. Trong đó Bắc Kạn dân số ít nhất cả nước, chỉ 0,3 triệu; Đăk Nông 0,68 triệu; Tuyên Quang 0,8 triệu.

7 tỉnh còn lại không đáp ứng đồng thời ba tiêu chuẩn là Bà Rịa - Vũng Tàu, Hậu Giang, Hà Nam, Ninh Bình, Ninh Thuận, Vĩnh Long, Bạc Liêu.

Trong đó Hà Nam có 6 đơn vị hành chính cấp huyện, ít nhất cả nước. Là tỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng, Hà Nam chỉ rộng 862 km2, dân số 0,88 triệu. Ninh Bình rộng 1.400 km2, dân số hơn một triệu. Trước đây, Ninh Bình và Hà Nam từng thuộc tỉnh Hà Nam Ninh.

Ninh Thuận rộng 3.358 km2, chỉ có 0,6 triệu người và 7 đơn vị hành chính cấp huyện. Vĩnh Long rộng 1.526 km2 một triệu dân; Hậu Giang 1.622 km2 với 0,72 triệu dân; Bạc Liêu rộng 2.668 km2 với gần một triệu dân.

12 tỉnh không đạt đồng thời hai tiêu chuẩn diện tích và dân số, trong đó khu vực miền núi có 5 tỉnh là Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Yên Bái, Hòa Bình. Các tỉnh này đều có dân số thấp, trong đó Cao Bằng chỉ có 0,54 triệu.

Các tỉnh còn lại chưa đạt hai tiêu chuẩn dân số và diện tích là Tây Ninh, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Phúc, Hưng Yên, Quảng Trị, Sóc Trăng. Trong đó, Hưng Yên chỉ rộng 930 km2. Quảng Trị có 0,6 triệu dân.

Ba tỉnh thành không đạt tiêu chuẩn diện tích và đơn vị hành chính cấp huyện là Bắc Ninh, Thái Bình, Đà Nẵng. Ba địa phương đều chỉ có 8 đơn vị hành chính cấp huyện, dưới chuẩn quy định.

Là thành phố trực thuộc trung ương, Đà Nẵng chỉ rộng 1.285 km2, trong khi tiêu chuẩn là 1.500 km2. Bắc Ninh rộng 823 km2, là tỉnh nhỏ nhất Việt Nam. Thái Bình rộng 1.585 km2.

Hai tỉnh không đạt tiêu chuẩn về dân số và đơn vị hành chính cấp huyện là Lai Châu và Quảng Bình. Tỉnh miền núi Lai Châu chỉ có 0,489 triệu dân và 8 đơn vị hành chính cấp huyện. Quảng Bình cũng có 8 đơn vị hành chính cấp huyện với 0,9 triệu dân.

13 tỉnh, thành không đạt tiêu chuẩn về diện tích, trong đó có Quảng Ninh, Thái Nguyên, Bắc Giang, Phú Thọ, Bình Phước. Thái Nguyên và Phú Thọ chỉ rộng hơn 3.500 km2; Bắc Giang rộng 3.896 km2.

Cần Thơ rộng 1.400 km2, nhỏ hơn 100 km2 so với tiêu chuẩn thành phố trực thuộc trung ương.

Các tỉnh còn lại không đạt tiêu chuẩn diện tích là Hải Dương, Nam Định, Bình Dương, Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp, An Giang. Nam Định và Hải Dương là hai tỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng, đều rộng hơn 1.660 km2.

9 tỉnh không đạt tiêu chuẩn về dân số, trong đó miền núi có Lạng Sơn, Điện Biên, Kon Tum. Ba tỉnh này dân số chỉ từ 0,6 đến 0,8 triệu.

Các tỉnh còn lại là Hà Tĩnh, Quảng Ngãi, Phú Yên, Khánh Hòa, Bình Thuận, Cà Mau. Phú Yên chỉ có 0,8 triệu dân.

Như vậy, toàn quốc hiện có 49 tỉnh, thành chưa đáp ứng một hoặc nhiều tiêu chuẩn so với quy định.