Dây chuyền “made in China” sẽ phụ thuộc vào thế hệ này
Sau khi trải qua nhiều công việc, từ bán đồ nội thất đến thương mại điện tử trong suốt một thập kỷ, Rachel He quyết định về nước vào năm 2021 và tiếp quản một nhà máy 30 năm tuổi do cha cô thành lập.
Lý do chính để quay về là cha mẹ cô đã ngoài 60 tuổi, sức khỏe suy yếu - khó có thể điều hành một nhà máy với khoảng 50 công nhân. “Tôi là người con duy nhất của họ. Nếu không quay lại, có thể nhà máy phải đóng cửa. Vậy những nhân viên đã theo cha mẹ tôi 10-20 năm qua thì sao”, cô nói.
Tọa lạc tại Quảng Đông, nhà máy của gia đình He là một phần thuộc cụm công nghiệp địa phương chuyên xi mạ nhôm - vật liệu xây dựng không thể thiếu cho trần nhà trong các tòa nhà văn phòng và thang cuốn trong trung tâm thương mại.
Nhưng trước khi chính thức trở thành bà chủ mới, He biết rất ít về ngành, không rõ cách vận hành một nhà máy cũng như các vấn đề cần quản lý là gì, bao gồm từ thuế cho đến việc tuyển dụng. Chưa hết, cô cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn của nền kinh tế chung.
“Đôi khi tôi cảm thấy rất mệt mỏi, bối rối và không biết phải làm thế nào. Thỉnh thoảng tôi sẽ nhắn tin vào nhóm trò chuyện để hỏi về một số nội dung như phương thức tuyển dụng, cách quản lý và thậm chí cả cách rút lui an toàn trong trường hợp nhà máy thực sự không thể tiếp tục hoạt động nữa”.
Nhóm trò chuyện mà cô nhắc đến bao gồm hàng trăm “Changerdai” - các chủ sở hữu nhà máy thế hệ thứ hai, giống như cô ấy. Nhóm quy tụ rất nhiều người thừa kế trên tất cả các lĩnh vực sản xuất, thường thuộc thế hệ gen Y và gen Z.
Cha mẹ của họ thường có xuất thân khiêm tốn, trải qua thời gian dài phấn đấu và đóng góp vào công cuộc phát triển kinh tế của Trung Quốc. Đồng thời, các nhà máy của họ - thường có quy mô nhỏ - cũng là một trong những trụ cột đã giúp đất nước vươn lên thành “công xưởng của thế giới” và nền kinh tế lớn thứ hai.
Sau khoảng ba thập kỷ, thế hệ con cái thừa kế các nhà máy - những người sống trong thời đại số và thường có nền tảng giáo dục ở nước ngoài - đã có một xuất phát điểm cao hơn. Nhưng nền kinh tế chung lại có nhiều biến động, cạnh tranh từ các nước đang phát triển trở nên gay gắt hơn hay thế giới có nhiều thay đổi về chuỗi cung ứng.
Vì vậy, khi gánh nặng của các nhà máy đổ lên thế hệ thứ 2, họ chính là những người sẽ chịu trách nhiệm về tương lai của hệ thống dây chuyền “Made in China”. Liệu nó có thể tiếp tục phát triển và thậm chí tồn tại hay không là tùy thuộc vào họ.
Giờ đây ở Quảng Đông, khi một dự án xây dựng mới ra mắt, hàng trăm nhà máy như He sẽ cạnh tranh để có được nó, bất kể có lãi hay không. “Như cha tôi luôn nói, thời mà bạn có thể kiếm bộn tiền trong ngành này đã đi qua”, cô than thở.
Tương lai khó nói khiến He nghĩ đến việc có thể duy trì nhà máy được bao lâu nữa. Tuy nhiên, cô phải cân nhắc đến những người công nhân - nhiều người trong số họ đã chứng kiến cô lớn lên cũng như sự phát triển từng ngày của nhà máy. “Bây giờ thật khó để tìm một công việc khác cho những người ở độ tuổi của họ. Tôi không thể bỏ rơi họ được”, cô chia sẻ.
Những thế hệ biết thử cái mới, quyết tâm giữ vững “thành trì” của hệ thống nhà máy gia đình
Đối với các nhà sản xuất định hướng xuất khẩu, thị trường năm nay cũng không quá ổn định. May mặc là một trong những ngành bị ảnh hưởng. Jenny Jiao, 27 tuổi, nhu cầu cấp bách đối với cô ngay lúc này là phải nhanh chóng trưởng thành để chia sẻ gánh nặng gia đình.
Jenny Jiao
Sau khi lấy bằng thạc sĩ tại Đại học Johns Hopkins và có một thời gian ngắn làm việc trong lĩnh vực tài chính, Jiao quyết định quay trở lại Trung Quốc và góp sức vào nhà máy may trang phục của gia đình tại Liêu Ninh vào cuối năm ngoái - ngay trước khi một công ty thương mại tìm nguồn cung ứng cho thị trường nước ngoài phá vỡ hợp đồng mua khoảng 200.000 bộ quần áo/năm với công ty gia đình cô. Chính vì hợp đồng này mà cha Jiao đã đặc biệt xây dựng thêm một cơ sở nhà máy và thuê thêm 200 công nhân.
Những đơn đặt hàng bị hủy cùng một số khoản nợ lớn cho cơ sở mới này đã khiến Jiao cảm thấy áp lực bởi nếu khoản vay không thể trả, những nỗ lực miệt mài của cha trong hai thập kỷ qua sẽ “tan thành mây khói”. “Thành thật mà nói, trong năm hoặc sáu năm tới, miễn là chúng tôi có thể tồn tại thì đó đã là một thành công”, cô chia sẻ.
Tuy nhiên gần đây, gia đình Jiao đã có được sự phân chia công việc rõ ràng: người cha tiếp tục tập trung vào công việc quản lý hàng ngày của hai nhà máy may mặc và con gái có thể thoải mái thử những điều mới để vực dậy nhà máy một lần nữa.
Cho đến nay, Jiao đã thực hiện một số thử nghiệm bao gồm tiếp cận trực tiếp với các thương hiệu nước ngoài - bỏ qua các công ty thương mại trung gian, mở rộng tiếp xúc với thị trường nội địa bằng cách quảng cáo trên Xiaohongshu – một ứng dụng phong cách sống phổ biến với giới trẻ Trung Quốc.
Trong khi đó, thông qua việc tham gia các khóa học thiết kế trang phục, cô cũng đang chăm chỉ làm việc để mang lại các thiết kế độc quyền - từ việc tạo mẫu đến việc sử dụng các loại vật liệu riêng. Điều này trái ngược với phương thức sản xuất chỉ dựa theo hợp đồng như cũ, trong đó các nhà máy chỉ đơn giản làm theo yêu cầu của khách hàng và sử dụng các vật liệu được cung cấp.
“Mọi hướng đi đều có khó khăn riêng. Nhưng sau tất cả, tôi chỉ muốn bán được nhiều quần áo và mang về nhiều đơn đặt hàng hơn. Tôi không muốn các nhà máy phải đóng cửa”, cô chia sẻ.
Jiao chính là ví dụ điển hình của thế hệ thừa kế mới - dù gặp khó khăn, đã có lúc muốn từ bỏ nhưng vẫn dám thử, dám làm, không nằm ngoài xu hướng cũng như áp dụng các tiến bộ thời đại để giữ vững thành trì nhà máy, từ đó góp công bồi đắp cho vị thế “công xưởng thế giới” của Trung Quốc. Và mặc dù Jiao đã chính thức tiếp quản công việc gia đình nhưng cô cũng cần phấn đấu để duy trì được nguồn khách hàng mới của riêng mình.
Mặt khác, đối với nhiều lĩnh vực sản xuất truyền thống ít liên quan đến đổi mới công nghệ, việc giữ giá thành thấp luôn là giải pháp tốt nhất để giành thị phần, nhưng nhiều ngành cũng đang tìm cách cải cách và nâng cấp.
Tuy nhiên, một quyết định như vậy không bao giờ dễ thực hiện. Đối với các nhà sản xuất nhỏ cùng khả năng chống lại rủi ro yếu hơn, chi phí thử nghiệm và “sửa sai” sẽ là một gánh nặng không nhỏ.
Trước khi Kitty Pan quay trở lại Trung Quốc vào năm 2019, nhà máy của cha cô sản xuất ghế chuyên dụng dành cho các tiệm spa và cơ sở gội đầu. Tuy nhiên nó cũng đang trên bờ vực phá sản, không có đủ khả năng trả lương cho nhân viên khi phải cạnh tranh về giá tại thị trường nội địa.
“Tôi cảm thấy rằng nếu cứ tiếp tục, sẽ không có lối thoát nào. Vì vậy, tôi nghĩ tại sao không đi theo hướng ngược lại - bằng cách tập trung nhiều hơn vào chất lượng thay vì giá cả.”
Bước ngoặt thực sự đến khi cô tham dự một triển lãm thương mại về làm đẹp ở Hàn Quốc vào năm đó. Cô đã ký được một hợp đồng dài hạn với một khách hàng cũng đang tìm kiếm nguồn cung cấp ổn định cho sản phẩm ghế gội đầu.
Nhờ có đơn hàng này, hoạt động của nhà máy đã ổn định bất chấp 3 năm đại dịch. Khi có thêm nhiều khách hàng nước ngoài mới, xuất khẩu đã chiếm 80% hoạt động kinh doanh tổng thể của nhà máy. Vào cuối năm ngoái, công ty cũng đã được chính quyền địa phương công nhận là “doanh nghiệp công nghệ cao”.
Gloria Liang, 27 tuổi, may mắn khi gia nhập nhà máy gia công kim loại tấm của cha vào năm ngoái khi nó đã có một lượng khách hàng ổn định với doanh thu hàng năm lên tới hàng chục triệu nhân dân tệ.
Gloria Liang
Nhưng Liang không hài lòng với thực trạng hiện tại và tin rằng bản thân phải mang lại một làn sóng mới cho công ty. Cô đã quảng bá nhà máy và các sản phẩm của gia đình trên mạng xã hội. Trong vòng vài tháng, Liang đã trở thành một trong những người có sức ảnh hưởng nhất trên Xiaohongshu. Từ đó, cô cũng đã mở rộng hoạt động kinh doanh bằng cách thu hút khách hàng trực tuyến.
So với thế hệ của cha cô, Liang tin rằng khả năng cạnh tranh trong tương lai của một nhà máy sẽ phụ thuộc vào sự đổi mới, tiến bộ và không thể dễ dàng sao chép. Liang nói: “Chúng tôi không chỉ muốn sản xuất mà còn sản xuất thông minh”.
