Nhịp “thử tải” ngắn hạn cần thiết của thị trường?
Sau nhịp giảm mạnh cuối tuần qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đang bước vào giai đoạn nhạy cảm khi nhiều yếu tố cùng lúc hội tụ: áp lực từ IPO và tăng vốn, biến động tâm lý nhà đầu tư, cùng sự chững lại của các nhóm cổ phiếu dẫn dắt. Trong bối cảnh đó, các chuyên gia cho rằng thị trường đang trải qua một nhịp “thử tải” cần thiết trước khi bước sang chu kỳ mới của năm 2026.
Thị trường giảm vì tâm lý, không phải vì nền tảng
Theo ông Nguyễn Văn Trúc - Phó Trưởng phòng phân tích Chứng khoán NSI, nhịp rung lắc vừa qua là phản ứng thận trọng cần thiết của thị trường trước lượng cung cổ phiếu lớn dồn dập trong thời gian ngắn. VN-Index đang trong giai đoạn “thử tải” để hấp thụ nguồn cung mới và đồng thời rũ bỏ phần dư nợ margin đã ở trạng thái căng cứng.
Ông Nguyễn Văn Trúc
"Đây là bước mở rộng quy mô tích cực. Áp lực hiện tại chỉ là nút thắt tạm thời trước khi dòng tiền tìm được điểm cân bằng mới", ông Trúc cho biết.
Còn với ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân của Chứng khoán Yuanta Việt Nam, diễn biến tiêu cực trong tuần vừa rồi mang tính chất chiết khấu nhanh và mạnh, đặc biệt trong phiên cuối tuần. Nguyên nhân không đến từ rủi ro vĩ mô hay sự suy yếu của nền tảng doanh nghiệp, mà chủ yếu xuất phát từ yếu tố tâm lý khi thị trường phụ thuộc quá nhiều vào nhóm vốn hóa lớn, đặc biệt là Vingroup. Khi nhóm này hạ nhiệt, hiệu ứng “hòn tuyết lăn” đã lan sang các nhóm ngành khác, khiến đà giảm trở nên dốc hơn.
Ông Minh lưu ý rằng sau nhịp giảm sốc, mức định giá P/E của thị trường – nếu loại trừ nhóm Vingroup – đã lùi về quanh 12 lần, thấp so với bối cảnh vĩ mô hiện tại và so với diễn biến của chứng khoán thế giới. Điều này cho thấy thị trường đang phản ứng thái quá với tâm lý ngắn hạn. Dòng tiền thực tế đã có dấu hiệu đứng ngoài từ tháng 10/2025 do lo ngại các yếu tố cuối năm như lãi suất và tỷ giá, khiến lực cầu trở nên dè dặt hơn khi thị trường biến động mạnh.
IPO và tăng vốn: Áp lực ngắn hạn, nền tảng dài hạn
Cả hai chuyên gia đều đồng thuận rằng làn sóng IPO và tăng vốn cuối năm đang tạo ra áp lực cung trong ngắn hạn, đặc biệt khi thị trường không còn ở trạng thái hưng phấn. Ông Nguyễn Văn Trúc nhận định, việc nhiều đợt phát hành và IPO cùng lúc về tài khoản khiến nhà đầu tư lo ngại “ngày hàng về” và “ngày nộp tiền”, qua đó gia tăng tâm lý phòng thủ. Tuy nhiên, ông cho rằng cần nhìn xa hơn khỏi biến động ngắn hạn.
Ông Nguyễn Thế Minh
Theo ông Trúc, thanh khoản thị trường năm 2025 đã thiết lập một mặt bằng mới, cao hơn đáng kể so với các chu kỳ trước. Lượng hàng hóa gia tăng không chỉ là áp lực, mà còn là điều kiện cần để thị trường mở rộng quy mô, sẵn sàng đón dòng vốn lớn mang tính tổ chức và dài hạn trong câu chuyện nâng hạng.
Ông Nguyễn Thế Minh bổ sung rằng tác động của sóng IPO phụ thuộc rất lớn vào trạng thái chung của thị trường. Khi thị trường đi lên, các thương vụ IPO thường được hấp thụ tốt vì tâm lý nhà đầu tư tích cực và ít có xu hướng bán ra. Ngược lại, trong bối cảnh thị trường giảm điểm, nỗi sợ rủi ro có thể khiến nhà đầu tư bán ngay khi cổ phiếu vừa lên sàn, như trường hợp của một số thương vụ gần đây. Vì vậy, IPO không phải yếu tố tiêu cực tự thân, mà vấn đề nằm ở thời điểm thị trường tiếp nhận nguồn cung mới.
"Dù vậy, IPO và tăng vốn trong chu kỳ mới của thị trường không phải là yếu tố gây ra ảnh hưởng tiêu cực cho thị trường", ông Minh nhận định.
Kiểm soát margin, kiên nhẫn chờ điểm cân bằng
Về chiến lược đầu tư, ông Nguyễn Thế Minh nhấn mạnh vai trò của việc kiểm soát margin trong giai đoạn thị trường biến động mạnh. Dù vậy, ông cho rằng rủi ro giải chấp trên diện rộng hiện không lớn, bởi nền tảng vĩ mô và rủi ro hệ thống vẫn đang ở mức thấp. Chỉ khi xuất hiện cú sốc mang tính nền tảng, thị trường mới đối mặt với nguy cơ giảm sâu và kéo dài. Trong bối cảnh hiện tại, các cú sốc tâm lý thường dẫn tới những nhịp hồi phục khá nhanh, tương tự diễn biến đã từng xảy ra trong tháng 10/2025.
Ở góc nhìn chiến lược dài hơi hơn, ông Nguyễn Văn Trúc cho rằng sự chững lại của nhóm vốn hóa lớn lúc này là vận động hoàn toàn dễ hiểu.
Với nhóm Vingroup, đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ "đầu tàu" kéo chỉ số trong giai đoạn trước. Đặc biệt với VIC, sau khi hoàn tất việc chia cổ phiếu, áp lực bán mang tính kỹ thuật và chốt lời ngắn hạn là phản ứng bình thường của thị trường.
Còn với nhóm Ngân hàng, đang chịu áp lực thanh khoản mùa vụ cận Tết. Tuy nhiên, nút thắt này sẽ sớm được tháo gỡ sau ngày 15/12 khi nhu cầu vốn hệ thống được cân bằng. Khi room tín dụng được "reset" và động lực tăng trưởng mới được giải phóng, nhóm Ngân hàng sẽ tiếp nối câu chuyện dẫn dắt cho năm 2026.
Tuy nhiên, nhà đầu tư cần lưu ý mặt bằng lãi suất đang cao dần lên, các định chế tài chính và thị trường sẽ cần thời gian để làm quen và hấp thụ mức chi phí vốn mới này.
Và cuối cùng là nhóm Chứng khoán, ông Trúc đánh giá nhịp điều chỉnh hiện tại của nhóm Chứng khoán là hệ quả tất yếu của áp lực pha loãng sau các đợt tăng vốn ồ ạt. Thị trường đang thực hiện "định giá lại" (Re-rating) để đưa P/E về mức hấp dẫn và thực tế hơn.
"Giai đoạn này, nhà đầu tư nên tránh FOMO mua đuổi. Hãy kiên nhẫn quan sát và chọn lọc các doanh nghiệp có thị phần môi giới thực tăng trưởng và danh mục tự doanh hiệu quả. Cơ hội giải ngân tốt nhất sẽ đến khi thanh khoản nhóm này ổn định trở lại sau đợt "thay máu" cổ đông này", chuyên gia của NSI đưa ra quan điểm về nhóm cổ phiếu Chứng khoán.
