Trong suốt 14 năm, Andy Marsh cố gắng tìm kiếm lợi nhuận cho Plug Power. Mùa hè 2022, người đàn ông này đến Mỹ và được trao cơ hội ngàn vàng, sau khi các thượng nghị sĩ đồng ý một thỏa thuận đáng ngạc nhiên rằng hydro - mảng kinh doanh cốt lõi của Plug Power - cần một dòng vốn đầu tư lớn.
“Mối quan tâm lớn nhất hiện tại là chúng ta chưa đầu tư số tiền cần thiết vào hydro,” thượng nghị sĩ miền Tây Virginia Joe Manchin cho biết tại một phiên điều trần vào tháng 7. Andy Marsh sau đó nhận được một khoản tín dụng nhỏ, đồng ý xây dựng các nhà máy ở New York dưới sự thúc giục của thượng nghị sĩ Chuck Schumer.
Tại cơ sở hydro đầu tiên của Plug Power ở khu công nghiệp phía đông nam Georgia, Kingsland, Georgia, khoảng 15.000 kg hydro lỏng dự kiến được sản xuất mỗi ngày. Chúng đủ để cung cấp năng lượng cho khoảng 10.000 phương tiện nâng, dỡ hàng hoặc 300 chiếc xe tải trong một ngày.
Theo WSJ, hydro từ lâu đã trở thành giấc mơ của những người ủng hộ năng lượng sạch, với “khí thải” duy nhất là nước. Biến đổi khí hậu đã biến đây trở thành loại năng lượng yêu thích của các công ty dầu mỏ, nhà sản xuất thép, hãng hàng không và nhiều ngành công nghiệp khác dưới áp lực giảm khí thải carbon.
Trung Quốc, Nhật Bản, Australia và châu Âu đã có khởi đầu thuận lợi hơn Mỹ, song phía Quốc hội vừa thông qua Đạo luật Giảm lạm phát nhằm thúc đẩy sản xuất năng lượng tái tạo và phát triển công nghệ “xanh”. Nếu thành công, Plug Power được cho là có thể tạo ra một sự chuyển biến mạnh mẽ sau 25 năm không tìm được lợi nhuận.
Được biết cổ phiếu công ty này đã hai lần tăng vọt lên mức bong bóng, sau đó bất ngờ sụp đổ. Andy Marsh khi đó bị khởi kiện bởi những nhà đầu tư vốn đặt rất nhiều kỳ vọng vào Plug Power. Tuy nhiên, sự thúc đẩy của chính phủ đối với hydro và kinh nghiệm hàng chục năm về pin nhiên liệu đã vô hình chung giúp Plug Power trở thành người đi đầu tiềm năng nhất trong ngành công nghiệp mới non trẻ.
 |
| Mỹ đặt cược vào ngành công nghiệp hydro, nhiều công ty "xếp hàng" rót vốn |
“Họ hiện dẫn đầu vòng đua đầu tiên một cách rất cạnh tranh. New Fortress có kế hoạch sử dụng thiết bị Plug Power để tạo ra hydro tại Texas”, Wesley Edens, đồng Giám đốc điều hành Fortress Investment Group kiêm Giám đốc điều hành công ty khí tự nhiên hóa lỏng New Fortress Energy, cho biết.
Plug Power được thành lập vào năm 1997, ra mắt công chúng vào đúng thời điểm dot-com bùng nổ và được nhiều nhà đầu tư kỳ vọng trở thành nhân tố mới trong công cuộc đại tu ngành năng lượng. Cổ phiếu Plug Power khi đó tăng từ 15 USD lên gần 1.500 USD chỉ trong vài tháng. Andy Marsh trở thành Giám đốc điều hành vào năm 2008.
Đến năm 2013, công việc kinh doanh vẫn không có lãi. Cổ phiếu giảm xuống dưới 1 USD và Plug Power cạn kiệt dần tiền mặt. Một nhà đầu tư tên Hans Black khi đó cố gắng tiếp quản công ty và đổ lỗi cho sự quản lý yếu kém của hội đồng quản trị.
Sáu năm sau, Sanjay Shrestha, một nhà phát triển năng lượng sạch, đã đến thăm trụ sở chính của công ty ở Latham, N.Y.. Ông cho biết năng lượng gió và mặt trời đang trở nên quá rẻ, song lại có thể thay thế khí đốt tự nhiên và biến hydro trở thành nhiên liệu xanh. Cổ phiếu Plug Power khi đó được cho là nên có giá 15 USD.
Plug Power sau đó bổ nhiệm ông Shrestha làm Giám đốc chiến lược, đồng thời mua lại một công ty khởi nghiệp hydro nhỏ vào năm 2020. Là một trong số ít các công ty hydro xanh tiềm năng tại Mỹ, Plug Power một lần nữa trở thành con cưng của giới đầu tư phố Wall, thậm chí nhận được dòng vốn đầu tư từ các quỹ do Vanguard Group và BlackRock quản lý. Tập đoàn SK của Hàn Quốc cũng đã đầu tư 1,6 tỷ USD vào đầu năm 2021.
Nhờ tiềm năng ngành công nghiệp hydro, cổ phiếu Plug Power tăng mạnh lên 75 USD, qua đó đưa định giá công ty trên 30 tỷ USD. Ông Marsh “bỏ túi” 36 triệu USD từ việc bán cổ phiếu ở mức đỉnh hồi năm 2021. Tuy nhiên, đó dường như chỉ là sự thành công thoáng qua của Plug Power. Giá cổ phiếu công ty này đã lao dốc khoảng 80% vào mùa hè năm ngoái sau một loạt các vụ kiện tụng từ giới đầu tư vì trục trặc nội bộ.
 |
| Ngành công nghiệp hydro đang trở nên sôi động nhờ dòng vốn từ Mỹ. |
“Nếu Mỹ không có chính sách hỗ trợ năng lượng tái tạo và hydro trong khi châu Âu đang tăng tốc, phần lớn dòng vốn đầu tư sẽ đổ vào khu vực này”, vị Giám đốc điều hành nói với thượng nghị sĩ Schumer trong cuộc họp hồi tháng 7, đồng thời thuyết phục ông Manchin thu hút thêm vốn cho quá trình chuyển đổi năng lượng bằng cách hỗ trợ ngành công nghiệp hydro.
Theo công ty tư vấn Wood Mackenzie, thị trường hydro toàn cầu được dự báo sẽ tăng gấp ba vào năm 2050, trong đó hydro xanh đóng góp gần như toàn bộ mức tăng trưởng. Đây sẽ trở thành một trong những ngành công nghiệp lớn nhất trong lĩnh vực năng lượng.
Hiện tại, loại hydro rẻ nhất được làm từ khí tự nhiên đang có giá khoảng 1,5 USD/kg. Hydro xanh có giá ít nhất khoảng 5 USD/kg. Tại cơ sở Georgia, máy điện phân sẽ tách nước thành hydro và oxy, sau đó làm mát hydro và nén lại.
Được biết Plug Power dự kiến bán hydro xanh cho các khách hàng như Amazon và Walmart với giá khoảng 6 USD/kg. Một thỏa thuận cung cấp 10 triệu/kg hydro mỗi năm bắt đầu từ 2025 với Amazon vừa được công bố. Cùng lúc đó, công ty này cũng ấp ủ kế hoạch với các cơ sở tại New York, California và Texas, song song với việc mở rộng cơ sở Georgia. Một cơ sở sản xuất pin nhiên liệu Plug Power ở New York cũng vừa được khánh thành.
Cùng với Plug Power, các nhà sản xuất hydro lớn như Linde PLC và Air Products cũng tăng cường thực hiện các cam kết. Dự án trị giá 4 tỷ USD của Air Products tại Texas sẽ là một trong những dự án lớn nhất toàn cầu, dự kiến đi vào hoạt động vào năm 2027. Các đại gia dầu khí cũng đang rục rịch rót vốn.
Theo WSJ, khoảng 120 startup hydro đã huy động được khoảng 2,6 tỷ USD vào năm 2022, tăng gần 50% so với hồi năm 2021, theo số liệu của PitchBook.
