Giá gạo toàn cầu hiện nay đang ở mức cao nhất trong vòng 11 năm qua. Tuy nhiên đà tăng chưa dừng lại khi tại Ấn Độ, hiện tượng thời tiết El Nino đang đe dọa năng suất của các nhà sản xuất chính và các mặt hàng chủ lực thay thế đang trở nên đắt đỏ hơn tại khu vực châu Á và châu Phi.
Ấn Độ chiếm hơn 40% sản lượng xuất khẩu gạo của thế giới, tương đương với 56 triệu tấn vào năm 2022. Tuy nhiên tồn kho thấp đồng nghĩa với việc cắt giảm xuất khẩu sẽ đẩy giá lương thực tăng cao hơn nữa không chỉ do xung đột tại Nga và Ukraine vào năm ngoái và diễn biến thời tiết thất thường.
Ông Krishna Rao - Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo REA cho biết: "Ấn Độ là nhà cung cấp gạo rẻ nhất. Khi giá tại Ấn Độ tăng lên, các nhà sản xuất khác cũng sẽ bắt đầu tăng giá."
Gạo là lương thực chính của hơn 3 tỷ người và gần 90% cây trồng sử dụng nhiều nước được sản xuất ở châu Á, nơi mô hình thời tiết El Nino thường mang lại lượng mưa thấp hơn.
Tuy nhiên, ngay cả trước khi hiện tượng thời tiết có thể làm gián đoạn sản xuất, chỉ số giá gạo toàn cầu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp vẫn dao động trên mức cao nhất trong 11 năm.
Điều đó xảy ra bất chấp dự báo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) về sản lượng gần kỷ lục ở tất cả sáu nhà sản xuất hàng đầu toàn cầu bao gồm Bangladesh, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan và Việt Nam.
Nitin Gupta, phó chủ tịch kinh doanh gạo của Olam Ấn Độ cho biết: “Tác động của El Nino không chỉ giới hạn ở bất kỳ quốc gia nào, nó ảnh hưởng đến sản lượng gạo ở hầu hết các nước sản xuất”.
Giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ đã tăng 9% lên mức cao nhất trong 5 năm, sau đợt tăng giá 7% trong tháng trước khi Chính phủ chi trả cho nông dân mua gạo cho mùa vụ mới.
Giá xuất khẩu ở Thái Lan và Việt Nam đã tăng lên mức cao nhất trong hơn hai năm theo đà tăng của Ấn Độ. Trong những tháng gần đây, giá đường, thịt và trứng đã tăng lên mức cao nhất trong nhiều năm trên toàn thế giới, sau khi các nhà sản xuất cắt giảm xuất khẩu để kiềm chế chi phí trong nước.
 |
Giá gạo xuất khẩu tăng mạnh trong thời gian gần đây. Đồ họa: Reuters
Bất chấp dự báo về một vụ mùa bội thu ở châu Á, một số nhà kinh doanh toàn cầu cho rằng El Nino sẽ làm giảm sản lượng của tất cả các nhà sản xuất gạo chính. Khi nguồn cung hạn chế và sản xuất giảm, giá cả sẽ tăng.
USDA cho biết dự trữ gạo toàn cầu sẽ giảm xuống mức thấp nhất trong 6 năm là 170,2 triệu tấn vào cuối niên vụ 2023/2024 do dự trữ tại các nhà sản xuất hàng đầu Trung Quốc và Ấn Độ giảm.
Giá gạo có thể tăng đến 20%
Nếu sản lượng giảm mạnh, giá gạo có thể sẽ tăng giá đến 20%, các chuyên gia nhận định. Quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ 2 thế giới giờ đây cũng đang kêu gọi nông dân chỉ trộng một vụ lúa sau khi lượng mưa trong tháng 5 thấp hơn 26% so mới mức bình thường.
Còn tại Ấn Độ, diện tích gieo trồng đã giảm đến 26% so với thời điểm một năm trước do lượng mưa ít hơn 8% so với bình thường. Các quan chức trong ngành cho biết các hạn chế của Ấn Độ sẽ khiến các quốc gia khác phải vật lộn để bù đắp nguồn cung. Một đại lý có trụ sở tại Singapore của một công ty thương mại toàn cầu cho biết: “Tình hình nguồn cung cực kỳ khan hiếm và xuất khẩu của Ấn Độ giảm có thể khiến giá toàn cầu tăng cao”.
Tổng hợp lại, Myanmar, Pakistan, Thái Lan và Việt Nam có thể tăng xuất khẩu từ 3 triệu đến 4 triệu tấn, đại lý này cho biết thêm.
