Trong vụ án sai phạm xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đông Á (DongABank - DAB) vừa được Viện kiểm sát Nhân dân Tối cao ban hành cáo trạng truy tố, ngoài hành vi sai phạm của các bị can liên quan khoản vay hơn 1.600 tỷ đồng hiện dư nợ hơn 5.000 tỷ (đã đề cập ở các bản tin trước) còn có hành vi vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến việc DAB cho CTCP M&C vay 2 khoản tổng số hơn 146 tỷ, hiện còn dư nợ hơn 462 tỷ.
Khoản dư nợ trên liên quan việc DAB bảo lãnh thanh toán đối với lô trái phiếu MC-BOND2009 do CTCP M&C phát hành.
Cụ thể, ngày 30/12/2009, Công ty MC do ông Phùng Ngọc Khánh làm giám đốc ký giấy đề nghị DAB phát hành thư bảo lãnh; mục đích bảo lãnh cho nghĩa vụ trái phiếu M&C phát hành ngày 31/12/2009, đáo hạn 31/12/2012; mục đích phát hành trái phiếu để M&C sử dụng đầu tư vào 2 dự án Spring Walk An Phú và Cao ốc số 353 Nguyễn Trọng Tuyển; trị giá bảo lãnh tối đa 120 tỷ mệnh giá trái phiếu và tiền lãi trong kỳ hạn của trái phiếu; thời hạn bảo lãnh từ ngày phát hành đến 11/2/2013; người thụ hưởng bảo lãnh là Ngân hàng An Bình; tài sản đảm bảo là hơn 2,6 triệu cổ phần của CTCP Địa ốc Sài Gòn M&C thuộc sở hữu của công ty M&C.
Cùng ngày 30/12/2009, Ngân hàng An Bình có văn bản 942 gửi Công ty M&C và DAB về việc An Bình đăng ký mua 120 tỷ trái phiếu do Công ty M&C phát hành và đề nghị DAB phát hành thư bảo lãnh đối với lượng trái phiếu này.
Đề cập việc thẩm định và phê duyệt hồ sơ bảo lãnh thanh toán, Cơ quan Điều tra Bộ Công an cho biết, trong ngày 30/12/2009, Châu Thị An Bình, Phó giám đốc Phòng sản phẩm dịch vụ, khối KHDN lập tờ trình bảo lãnh thanh toán trái phiếu theo nội dung do Công ty M&C và Ngân hàng An Bình đề nghị; tờ trình bảo lãnh được Nguyễn Thị Ngọc Vân, Phó tổng giám đốc DAB duyệt, ký trình và được ông Trần Phương Bình ký duyệt chuyển DAB Sở giao dịch thực hiện.
Cũng trong ngày 30/12/2009, DAB Sở giao dịch do ông Nguyễn Đức Tài, Giám đốc ký giấy đề nghị xác nhận phong tỏa cổ phiếu có xác nhận của ông Phùng Ngọc Khánh gửi đến CTCP Địa ốc Sài Gòn M&C đề nghị xác nhận cổ đông là Công ty M&C và phong tỏa hơn 2,6 triệu cổ phiếu, tuy nhiên không có xác nhận phong tỏa cổ phiếu của CTCP Địa ốc Sài Gòn M&C.
Ngày 31/12/2009, ông Trần Phương Bình, Tổng giám đốc DAB và ông Phùng Ngọc Khánh ký hợp đồng cấp bảo lãnh thanh toán trái phiếu theo nội dung tờ trình nêu trên; biện pháp bảo đảm cho nghĩa vụ bảo lãnh là hơn 2,6 triệu cổ phần Địa ốc Sài Gòn M&C thuộc sở hữu của Công ty M&C, tổng mệnh giá hơn 26 tỷ đồng, được DAB định giá thời điểm 31/12/2009 là gần 157 tỷ đồng.
Trong ngày 31/12/2009, ông Trần Phương Bình ký phát hành thư bảo lãnh thanh toán theo nội dung hợp đồng bảo lãnh đã ký.
Ngày 6/1/2010, DAB Sở giao dịch nhập ngoại bảng số tiền hơn 137 tỷ và ngày 24/12/2010, Sở giao dịch tiếp tục nhập ngoại bảng hơn 26 tỷ cho hợp đồng bảo lãnh của công ty M&C. Đến 28/2/2014, Sở giao dịch xuất ngoại bảng số tiền hơn 163 tỷ để tất toán hợp đồng bảo lãnh của M&C.
Theo Cơ quan Điều tra, sau khi ký hợp đồng mua 12.000 trái phiếu của M&C, Ngân hàng An Bình chuyển 120 tỷ vào tài khoản M&C mở tại DAB. Công ty M&C sử dụng 15 tỷ để trả nợ cho CTCP Sơn Trà Điện Ngọc; gần 49 tỷ trả nợ cho Tổng CTCP Tài chính dầu khí Việt Nam, CTCP Hùng Vương và trả nợ cho khoản vay tại Ngân hàng Phát triển Nhà ĐBSCL; 29 tỷ rút tiền mặt; hơn 4 tỷ phí bảo lãnh lô trái phiếu và hơn 23 tỷ sử dụng cho mục đích khác.
Như vậy, số vốn thu được từ phát hành trái phiếu Công ty M&C không sử dụng để đầu tư dự án như phương án phát hành trái phiếu mà sử dụng vào mục đích khác.
Ngoài ra, DAB còn cho CTCP M&C và Công ty Biển Bạc vay 4 khoản, tổng số hơn 194 tỷ để thanh toán gốc và lãi lô trái phiếu MC-BOND2009.
Các bị can khai gì?
Làm việc với Cơ quan Điều tra, ông Trần Phương Bình khai, khi đến thời hạn thanh toán trái phiếu, Công ty M&C không có khả năng thanh toán gốc và lãi trái phiếu đến hạn cho Ngân hàng An Bình. Để không ảnh hưởng tới uy tín của DAB, ông Bình đã chỉ đạo Nguyễn Đức Tài lập hồ sơ cho Công ty M&C vay bắt buộc hơn 146 tỷ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu cho An Bình.
Ông Bình thừa nhận hành vi vi phạm pháp luật trong việc bảo lãnh thanh toán trái phiếu, sau đó chỉ đạo Sở Giao dịch lập hồ sơ và trực tiếp ký duyệt tờ trình đề nghị cho M&C vay khi tài sản đảm bảo không đủ để trả nợ.
Bị can Phùng Ngọc Khánh khai năm 2009, các công ty của Khánh gặp khó khăn về tài chính, không có khả năng chi trả cho các hoạt động kinh doanh, DAB đã cho nhóm Công ty M&C vay đủ hạn mức, không thể vay thêm nên Khánh phải vay vốn tại Ngân hàng An Bình bằng hình thức phát hành trái phiếu. Đến hạn nhưng không có khả năng thanh toán, ông Bình đã yêu cầu Khánh phải sử dụng pháp nhân Công ty M&C ký hợp đồng vay tại DAB, sử dụng tiền trả nợ cho Ngân hàng An Bình. Bị can Khánh thừa nhận hành vi vi phạm pháp luật trong việc ký hợp đồng vay DAB.
Xác minh tại Ngân hàng An Bình, Cơ quan Điều tra xác định, ngày 31/12/2009, Ngân hàng An Bình ký hợp đồng mua 12.000 trái phiếu tự do chuyển nhượng, không chuyển đổi do M&C phát hành, có bảo lãnh thanh toán của DAB, tổng trị giá 120 tỷ.
Xác minh tại Công ty Địa ốc Sài Gòn M&C (nay là Sài Gòn One Tower) cho thấy, giá trị tài sản của công ty là Tòa nhà Sài Gòn One 41 tầng đang xây dựng dở dang. Năm 2009, Địa ốc Sài Gòn M&C thế chấp toàn bộ quyền sở hữu và quyền khai thác của tòa nhà để vay gần 99 triệu USD tại DAB và Vietcombank; qua nhiều lần chuyển nhượng cổ phần, chuyển nợ, bán nợ, hiện nay Tòa nhà Saigon One đang được sử dụng làm tài sản bảo đảm cho khoản nợ gốc hơn 4.700 tỷ tại Ngân hàng SCB.
Về tình trạng tài chính của CTCP Địa ốc Sài Gòn, tại thời điểm 28/2/2013 (M&C sử dụng hơn 2,6 triệu cổ phần Địa ốc Sài Gòn thế chấp vay tại DAB) công ty ghi nhận lỗ lũy kế hơn 28,8 tỷ; cuối 2018 lỗ lũy kế hơn 341 tỷ, cuối 2021 lỗ lũy kế gần 339 tỷ. Hiện nay CTCP Sài Gòn One Tower đang bị âm vốn chủ sở hữu.
