Ông Nguyễn Văn Đôn - Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng cho biết, lúa Hè Thu đã thu hoạch hơn 2/3 diện tích, giá lúa đang xuống thấp ảnh hưởng đến thu nhập của người nông dân, vì các loại vật tư nông nghiệp đầu vào đều tăng giá, trong khi giá lúa, gạo vào thời điểm này lại xuống thấp.
Có 3 nguyên nhân cơ bản tác động lên thị trường lúa gạo Việt Nam: (1) Do chất lượng lúa Hè Thu kém. (2) Các nước nhập khẩu gạo như Philippines, Trung Quốc đang vào vụ thu hoạch, chính phủ các nước này không cấp quota nhập khẩu gạo cho thương nhân dẫn đến thị trường trầm lắng. (3) Bị siết room tín dụng nên doanh nghiệp không có tiền thu mua lúa gạo.
Ông Nguyễn Văn Đôn - Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng
“Giá lúa gạo đang ở mức thấp ngoài nguyên nhân chất lượng và bị siết room tín dụng còn nguyên nhân chính là thị trường nhập khẩu giảm nhu cầu, do các nước đang thu hoạch lúa nên chính phủ không cấp giấy phép nhập khẩu cho thương nhân.
Đến giữa tháng 10, khi đó các nước đã thu hoạch lúa xong, chính phủ sẽ cấp quota trở lại và khu vực ĐBSCL bắt đầu thu hoạch lúa Thu Đông, chất lượng gạo tốt cộng với nhu cầu thị trường sẽ làm cho giá lúa tốt lên.
Nếu chất lượng lúa tốt, thị trường khởi sắc nhưng room tín dụng vẫn bị siết thì doanh nghiệp vẫn không có tiền mua lúa. Đây là vấn đề làm đau đầu doanh nghiệp”, Giám đốc Công ty Việt Hưng nhấn mạnh.
Nhận định về tình hình thị trường gạo trong các tháng cuối năm, ông Đỗ Hà Nam - Phó chủ tịch VFA, Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Intimex Group cho biết trong 7 tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu sang Philippines – thị trường số 1 gần 2 triệu tấn gạo, tăng gần 56% về về lượng và tăng 38,92% về kim ngạch, chỉ còn 500 tấn gạo nữa là bằng với lượng gạo xuất khẩu cả năm 2021.
Ông Đỗ Hà Nam - Phó chủ tịch VFA, Chủ tịch HĐQT, TGĐ Intimex Group
Hiện có 2 yếu tố tác động lên thị trường gạo Philippines, đó là nước này đang vào vụ thu hoạch lúa và trong 7 tháng đầu năm họ đã nhập khẩu lượng gạo quá lớn, trong khi tại Philippines không xảy ra đột biến như bão lũ hay mất mát gì đáng kể. Do vậy, tồn kho của họ đang cao và có thể vào quý 4 họ sẽ giảm nhập.
Cũng trong thời gian này, xuất khẩu gạo sang Trung Quốc đạt 466.225 tấn, trị giá 242,735 triệu USD. So với cùng kỳ năm trước giảm 27,53% về lượng và giảm 28,22% về kim ngạch. Thị trường Trung Quốc đang có nhu cầu nhập khẩu nếp rất lớn, mặc dù giá nếp đang rất cao nhưng thương nhân Trung Quốc vẫn không tìm mua được.
“Việt Nam xuất khẩu hàng triệu tấn nếp/năm, nhưng do năm 2021, Trung Quốc không mua nếp nên giá nếp ở Việt Nam xuống rất thấp, thấp hơn giá lúa thường nên năm nay rất nhiều nông dân bỏ nếp khiến sản lượng nếp của Việt Nam giảm sâu.
Xuất khẩu gạo trong quý 4 chắc chắn sẽ vẫn ổn định. Tuy nhiên có những loại gạo thị trường cần thì Việt Nam không còn nhiều, còn những loại gạo mà Việt Nam có nhiều nhu cầu thị trường lại không cao. Đó là vấn đề của cơ chế thị trường”, Phó chủ tịch VFA nhận định.
Theo VFA, ngày 22/8/2022, giá gạo xuất khẩu loại 5% tấm tại các nước xuất khẩu lớn như sau: Việt Nam: 393 USD/tấn; Thái Lan: 414 USD/tấn; Ấn Độ: 343 USD/tấn; Pakistan: 368 USD/tấn.
Loại gạo 25% tấm: Việt Nam: 378 USD/tấn; Thái Lan: 392 USD/tấn; Ấn Độ: 328 USD/tấn; Pakistan: 350 USD/tấn.
Gạo vụ Hè Thu bị ảnh hưởng mưa chất lượng kém, nên gạo 5% tấm của Việt Nam được chào giá ở mức 393 USD/tấn, thấp hơn 21 USD/tấn so với gạo Thái Lan, nhưng cao hơn gạo Ấn Độ 50 USD/tấn.
Tuy nhiên, giá gạo sẽ khó có khả năng giảm thêm vì nhu cầu toàn cầu vẫn mạnh, trong khi nguồn cung từ vụ Hè Thu ở ĐBSCL đang về cuối vụ sản lượng giảm.
Trước những diễn biến của thị trường, trong công văn VFA vừa gửi các hội viên VFA và thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo, ông Nguyễn Ngọc Nam - Chủ tịch VFA cho biết để thực hiện hiệu quả các mục tiêu của công tác điều hành xuất khẩu gạo, VFA triển khai đến các hội viên, các thương nhân 3 giải pháp điều hành xuất khẩu gạo trong năm 2022 theo đề xuất của Bộ Công Thương:
Thứ nhất, đề nghị các hội viên, các thương nhân đảm bảo việc thu mua lúa cho nông dân, không để lúa, gạo tắc đầu ra sau thu hoạch; nghiêm túc thực hiện nghĩa vụ đảm bảo duy trì dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% lượng gạo xuất khẩu trong 6 tháng trước đó theo quy định tại Nghị định 107.
Thứ hai, phải tuân thủ nghiêm các quy định của pháp luật trong hoạt động tiêu thụ gạo trong nước và ngoài nước, đặc biệt, đối với việc đảm bảo đầy đủ các chứng từ hồ sơ truy xuất nguồn gốc, trong quá trình từ thu mua đến chế biến, tiêu thụ xuất khẩu, đảm bảo không gian lận thương mại, giữ gìn hình ảnh thương hiệu uy tín gạo Việt Nam.
Tăng cường giám sát, quản lý chặt chẽ chất lượng gạo xuất khẩu theo yêu cầu của thị trường nhập khẩu, đặc biệt lưu ý các vấn đề ATTP, do các thị trường nhập khẩu ngày càng siết chặt quy định đảm bảo ATTP đối với các sản phẩm nhập khẩu.
Thứ ba, chủ động tìm hiểu và thông tin tới Bộ Công Thương những yếu tố cần lưu ý từ thị trường gạo thế giới, động thái của chính phủ ở các nước xuất và nhập khẩu gạo. Nghiên cứu chủ động tìm kiếm mở rộng nhằm đa dạng hóa thị trường, tránh để lệ thuộc vào một thị trường trong đó tận dụng ưu đãi từ FTA thế hệ mới ở các khu vực như châu Mỹ (Peru, Mexico), EU.
Bên cạnh đó, VFA cũng đề nghị các hội viên, các thương nhân nghiêm túc duy trì chế độ báo cáo cung cấp thông tin theo quy định tại Nghị định 107 và thông tư 30 để phục vụ công tác điều hành xuất khẩu gạo. Đề xuất kiến nghị để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các thương nhân trong việc thực thi các chỉ đạo của Chính phủ.
