Theo Cục Đầu tư nước ngoài - Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KH&ĐT), tính đến ngày 20/12/2022, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần, mua phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN) đạt gần 27,72 tỷ USD, bằng 89% so với cùng kỳ năm 2021. Đáng chú ý, tổng vốn FDI đăng ký mới đạt gần 12,45 tỷ USD, giảm 18,4% so với cùng kỳ năm 2021, là tháng thứ 11 liên tiếp kể từ đầu năm vốn đăng ký mới sụt giảm.
Theo ông Đỗ Nhất Hoàng, Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, đầu tư mới sụt giảm không phải là câu chuyện của riêng Việt Nam, mà là xu hướng toàn cầu. Bởi trong bối cảnh thị trường quốc tế bất ổn do lạm phát, chi phí đầu vào tăng cao, thương mại giảm tốc, chiến sự tại Ukraine kéo dài, nhiều đồng tiền biến động rất mạnh trong “cơn bão tài chính” năm qua cùng loạt ngân hàng trung ương dồn dập tăng lãi suất, nhà đầu tư càng phải cân nhắc hoạt động đầu tư.
Trong bức tranh chung đó, điểm sáng Việt Nam khẳng định: Giải ngân vốn FDI tiếp tục giữ đà tăng trưởng với 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% so với cùng kỳ năm 2021.
“Khi đầu tư vào một quốc gia, các doanh nghiệp FDI thường phải tính toán bài toán kinh tế hiệu quả, tức là ở đâu có an toàn và hiệu quả thì đầu tư. Thực tế, Việt Nam đang là điểm đến hấp dẫn và an toàn, chi phí hợp lý, nguồn nhân lực dồi dào”, ông Đỗ Nhất Hoàng nhìn nhận.
NGÀY CÀNG CHẤT LƯỢNG
Cùng với giải ngân vốn FDI gia tăng, số dự án đầu tư mới tại Việt Nam tăng lên, vốn đầu tư điều chỉnh năm qua cũng tăng so với cùng kỳ 2021. Cụ thể, có 1.107 lượt dự án đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư (tăng 12,4% so với cùng kỳ), tổng vốn đăng ký tăng thêm đạt gần 10,12 tỷ USD (tăng 12,2% so với cùng kỳ).
“Đây là tín hiệu khẳng định niềm tin đối với nền kinh tế, môi trường đầu tư của Việt Nam khi nhà ĐTNN quyết định mở rộng dự án hiện hữu”, ông Đỗ Nhất Hoàng nhấn mạnh.
Còn theo GS.TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), không chỉ những nhà đầu tư quen thuộc tiếp tục rót thêm vốn mà ngay các “ông lớn” lĩnh vực công nghệ, điện tử lớn toàn cầu đang mở rộng hoặc dịch chuyển chuỗi cung ứng, đa dạng hóa dây chuyền sản xuất sang Việt Nam.
 |
Nổi bật nhất năm qua là dự án LEGO có tổng vốn đầu tư trên 1,3 tỷ USD, xây dựng nhà máy mới tại Bình Dương, nhà máy trung hòa carbon đầu tiên của LEGO và có phần đầu tư cho sản xuất năng lượng mặt trời. Tập đoàn Foxconn, một doanh nghiệp lớn trong chuỗi sản xuất, cung ứng của Apple cũng đã quyết định đầu tư 300 triệu USD xây thêm nhà máy mới tại tỉnh Bắc Giang. Dự án sản xuất thanh silic và tấm silic đơn tinh thể của Công ty TNHH Trina Solar Wafer (Trung Quốc) tại Thái Nguyên có số vốn đầu tư 275 triệu USD. Hay những ngày cuối năm 2022 thị trường đón thông tin Apple lên kế hoạch cho lần đầu tiên sản xuất MacBook tại Việt Nam…
Đáng chú ý, trong năm 2022, một số doanh nghiệp FDI có liên quan lĩnh vực sản xuất các thiết bị, linh kiện bán dẫn đặt chân vào Việt Nam. Không chỉ vậy, một số các nhà đầu tư đã bắt đầu mở rộng sản xuất kinh doanh lĩnh vực này. Điều đó cho thấy Việt Nam đã bắt đầu dần hình thành hệ sinh thái của sản xuất chất bán dẫn, sản xuất chip.
“Nếu Việt Nam tham gia được vào nền công nghiệp bán dẫn thì sẽ tạo những cú hích rất lớn là tăng giá trị gia tăng và tạo ra tính lan tỏa”, GS. Nguyễn Mại kỳ vọng. Đó là một hướng thu hút mới, cũng như những bước cụ thể hóa của Samsung, LEGO, Foxconn, hay kế hoạch sắp tới của Apple tại Việt Nam…, cho thấy dòng vốn FDI đang ngày càng chất lượng.
TĂNG TỐC TRONG NĂM 2023?
Như trên, những ngày cuối năm 2022, thị trường chú ý thông tin Apple lần đầu có kế hoạch chuyển một phần hoạt động sản xuất MacBook sang Việt Nam vào năm tới, khi tập đoàn này tiếp tục đa dạng hóa cơ sở sản xuất ra ngoài Trung Quốc.
Không chỉ riêng Apple, kết quả “Khảo sát thực trạng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Nhật Bản tại nước ngoài năm 2022” của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) cũng cho thấy, trong số khoảng 600 doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam, có tới 60% doanh nghiệp trả lời có kế hoạch “mở rộng” tại Việt Nam trong 1-2 năm tới, cao nhất trong khối ASEAN. Trong khảo sát tương tự ở Trung Quốc, số doanh nghiệp trả lời họ sẽ “mở rộng” kinh doanh chỉ chiếm 33,4%, mức thấp nhất từ khi thực hiện khảo sát năm 2007 tới nay.
Tương tự, kết quả khảo sát Chỉ số Môi trường kinh doanh (BCI) quý 3/2022 của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) cũng cho thấy, dù niềm tin của các doanh nghiệp châu Âu về môi trường đầu tư và kinh doanh của Việt Nam giảm xuống 62,2 điểm phần trăm, trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu, song vẫn có tới 42% lãnh đạo doanh nghiệp châu Âu được hỏi cho biết sẽ tăng dòng vốn FDI vào Việt Nam.
 |
“Việt Nam mang lại cơ hội đầu tư lớn cho các doanh nghiệp châu Âu và chúng tôi rất vui mừng về triển vọng của đất nước trong trung và ngắn hạn. Việt Nam chắc chắn sẽ có vị thế tốt hơn trong 2 hoặc 3 năm tới và sẽ chứng tỏ được vị thế của mình là một trong các điểm đến đầu tư và kinh doanh năng động nhất”, ông Alain Cany, Chủ tịch EuroCham khẳng định.
Cũng theo kết quả khảo sát của EuroCham, Việt Nam có thể tăng mức vốn FDI bằng cách giảm bớt khó khăn về hành chính, cải thiện cơ sở hạ tầng, phát triển năng lực nguồn nhân lực và giảm rào cản thị thực cho các chuyên gia nước ngoài. “Khi những trở ngại trên được giải quyết, Việt Nam sẽ có vị trí thuận lợi để thu hút thêm nhiều công ty nước ngoài chuyển địa điểm ra khỏi Trung Quốc”, Chủ tịch EuroCham nhìn nhận.
Trong xu hướng trên, ông Đỗ Nhất Hoàng cho biết, có nhiều nhà ĐTNN đang nghiên cứu, tìm hiểu và dự kiến triển khai các dự án đầu tư trong thời gian tới, trong đó có nhiều nhà đầu tư tỷ USD. Một khi các kế hoạch này được triển khai, vốn FDI sẽ tăng tốc vào Việt Nam.
 |
“Các nhà đầu tư vào Việt Nam thời gian này quyết rất nhanh, thậm chí còn giục bộ ngành và địa phương khẩn trương cơ sở hạ tầng, nguồn lao động, nguồn năng lượng và làm nhanh thủ tục cần thiết. Khi mọi thứ sẵn sàng thì các doanh nghiệp tiến hành triển khai dự án ngay lập tức”, ông Đỗ Nhất Hoàng cho biết.
Tuy vậy, để đón làn sóng FDI gia tăng, yêu cầu và áp lực đặt ra đòi hỏi các bộ ngành, địa phương phải có sự đồng bộ, chuyên nghiệp hơn, phải có sự chuẩn bị sẵn sàng hơn bao gồm cả đất đai, nguồn nhân lực, hạ tầng…, và đặc biệt phải tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.
“Điều quan trọng là phải cải thiện thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian hoàn thành dự án từ khi hình thành đến triển khai và đưa vào hoạt động. Nếu làm được việc này, 2023 sẽ làm một năm bùng nổ thu hút vốn FDI”, ông Hoàng kỳ vọng.
* Chuyên đề Kinh tế Việt Nam Xuân Quý Mão 2023
