Trung Quốc đang trải qua đợt bùng phát dịch COVID-19 tồi tệ nhất kể từ khi thực hiện chiến lược “zero COVID”, các ca nhiễm liên tục gia tăng khiến quốc gia này phải thực hiện nhiều biện pháp phong tỏa, cách ly nghiêm ngặt. Trong đó có nhiều tỉnh/thành phố giữ vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế của Trung Quốc. Điều này đe dọa làm gián đoạn sản xuất và thương mại tại nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới cũng như đối với toàn cầu. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị giữa Nga và Ukraine chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, khả năng kiểm soát dịch bệnh tại Trung Quốc đang trở thành vấn đề rất được quan tâm lúc này.
Trong báo cáo mới phát hành của CTCK BSC, BSC đánh giá việc Trung Quốc phong tỏa ảnh hưởng trung lập đối với thép, thuỷ sản, phân bón, các ngành thuỷ sản, cảng biển đánh giá kém khả quan và cảng biển được đánh giá khả quan.
Lạc quan về triển vọng xuất khẩu thép sang TQ
Trong năm 2021, Việt Nam xuất khẩu 1,66 tỷ USD sắt, thép vào Trung Quốc, xuất khẩu chủ yếu là phôi thép và thép xây dựng. Trong ngắn hạn, ảnh hưởng hạn chế do các nhà máy tại Trung Quốc vẫn sản xuất, nhưng tồn kho tại đây sẽ gia tăng, khiến nhu cầu nhập khẩu thép giảm. Các doanh nghiệp bị ảnh hưởng chủ yếu là các doanh nghiệp xuất khẩu phôi thép và thép xây dựng, nhưng tác động đối với từng doanh nghiệp không lớn do đa dạng thị trường xuất khẩu.
Trong dài hạn, giá thép có thể giảm do nhu cầu tiêu thụ tại Trung Quốc chậm lại. Dư địa tăng thị phần có nhưng tương đối hạn chế: Kể từ khi Trung Quốc quyết định cắt giảm công suất tại các nhà máy công nghệ lạc hậu và do ảnh hưởng của dịch bệnh, nhu cầu nhập khẩu thép tăng mạnh để bù đắp lượng thiếu hụt. Trung Quốc hầu như tập trung xuất khẩu các sản phẩm thép có giá trị gia tăng cao, dùng trong công nghiệp sản xuất ô tô, thiết bị gia dụng. Ở phân khúc này, lượng xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam không lớn. Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu thép sẽ tiếp tục được hưởng lợI nhờ việc cắt giảm công suất của Trung Quốc nhiều hơn ảnh hưởng của việc lockdown lần này.
 |
| Tỷ trọng một số mặt hàng xuất khẩu chính sang TQ năm 2021 |
Tuy nhiên, ảnh hưởng của đợt phong tỏa lần này có thể chỉ trong ngắn hạn (Reuters dự báo đỉnh dịch sẽ đến trong tháng 4 này), và nhu cầu tiêu thụ thép của Trung Quốc sẽ cao trong năm nay do Chính phủ Trung Quốc khuyến khích đầu tư cơ sở hạ tầng, và tuyên bố sẽ hỗ trợ thị trường bất động sản nước này. Do đó, BSC vẫn giữ quan điểm lạc quan về triển vọng xuất khẩu thép sang Trung Quốc trong năm nay.
Dệt may ảnh hưởng đan xen
Theo BSC, đối với ảnh hưởng tiêu cực, việc Trung Quốc phong tỏa huyện Đông Quan, tỉnh Quảng Đông có thể ảnh hưởng đến nguồn nguyên liệu đầu vào ngành dệt may (chỉ, sợi, vải) khi tỉnh Quảng Đông là tỉnh trọng yếu chuyên sản xuất quần áo tại Trung Quốc. Trong trường hợp mở rộng phong tỏa toàn bộ tỉnh Quảng Đông, quy trình sản xuất dệt may tại Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực khi nguồn cung nguyên liệu đầu vào bị đứt gãy. Năm 2021, Việt Nam nhập khẩu 13 tỷ USD kim ngạch nguyên liệu đầu vào ngành Dệt may (xơi, sợi, vải,...), chiếm 67% tỷ trọng nhập khẩu nguyên liệu đầu vào.
Đối với ảnh hưởng tích cực, BSC kỳ vọng một số đơn hàng dệt may sẽ dịch chuyển sang các nước lân cận (trong đó có Việt Nam), tiếp tục xu hướng dịch chuyển đơn hàng từ Trung Quốc sang các quốc gia có chi phí thấp hơn.
Thuỷ sản, cảng biển kém khả quan
BSC cho rằng việc Trung Quốc tiến hành phong tỏa một số thành phố lớn sẽ ảnh hưởng tiêu cực đối với ngành thủy sản tại Việt Nam do nhu cầu tiêu thụ thủy sản giảm đột ngột . Sản lượng thủy sản tiêu thụ qua kênh nhà hàng, trường học, khách sạn chiếm khoảng 50 - 60% tổng sản lượng tiêu thụ; do đó, khi các kênh này đóng cửa sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu nhập khẩu cá tra và tôm từ Việt Nam.
Năm 2021, Việt Nam xuất khẩu 977 triệu USD kim ngạch thủy sản sang Trung Quốc, chiếm 11% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản tại Việt Nam.
Với cảng biển, Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng, chiếm đến 25% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam, đồng thời là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam (chiếm 33% kim ngạch nhập khẩu). Vì vậy việc Trung Quốc phong tỏa một số thành phố lớn, các trung tâm sản xuất, thương mại... sẽ làm hạn chế hoạt động giao thương giữa hai nước, từ đó làm sụt giảm sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống Cảng Việt Nam.
 |
Tỷ trọng một số mặt hàng nhập khẩu chính từ Trung Quốc |
Tuy nhiên, tác động sẽ tiêu cực hơn đối với nhóm doanh nghiệp Cảng miền Bắc vì tỷ trọng lớn sản lượng thông qua Cảng là phục vụ các tuyến từ/đến các cảng trung chuyển Trung Quốc thay vì phục vụ hàng hóa đi Mỹ, Châu Âu như ở miền Nam. Vì thế, các doanh nghiệp như GMD, VSC, PHP sẽ là các đơn vị chịu ảnh hưởng tiêu cực trực tiếp.
Tích cực với ngành nhưng dư địa tăng trưởng của cổ phân bón không nhiều
Trung Quốc vẫn duy trì chính sách hạn chế xuất khẩu phân bón nhằm đảm bảo nguồn cung nội địa, trong bối cảnh thiếu hụt năng lượng và chi phí nguyên liệu đầu vào (khí, than) tăng cao. Điều này sẽ khiến tình trạng thiếu hụt nguồn cung các loại phân bón đặc biệt là Kali và DAP nghiêm trọng thêm, và đẩy giá các loại phân bón tiếp tục duy trì ở mức cao.
Tại thị trường Việt Nam, hiện một số loại phân bón sản xuất trong nước cũng đang tăng giá mạnh. Giá Urê Cà Mau, Urê Phú Mỹ tăng lên khoảng 18.000 đồng/kg, còn NPK Phú Mỹ cũng tăng lên 16.000 đồng/kg. Tuy nhiên, đang có những tín hiệu về việc xuất khẩu phân bón bị hạn chế trong thời gian tới. Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, trong tháng 2, Việt Nam xuất khẩu 128,069 tấn phân bón, tương đương 71.31 triệu USD, giảm 43.4% về lượng, và giảm 58.5% về kim ngạch so với tháng trước đó.
Hiện các tỉnh phía Nam Việt Nam đang trong giai đoạn thu hoạch và sẽ bắt đầu vụ mới từ nửa đầu tháng 4. Còn các tỉnh phía Bắc đã vào vụ chăm bón lúa đông xuân nên nhu cầu phân bón tăng. Do đó, nhiều khả năng Chính phủ sẽ đưa ra những biện pháp tạm dừng xuất khẩu, để ưu tiên cho hoạt động sản xuất trong nước và giúp bình ổn giá.
BSC đánh giá, giá phân bón tiếp tục duy trì ở mức cao sẽ là yếu tố tích cực với ngành phân bón, tuy nhiên dư địa tăng trưởng đối với các cổ phiếu ngành phân bón là không nhiều, do mức nền cao của năm ngoái, và các chính sách về hạn chế xuất khẩu có thể được đưa ra trong thời gian tới.
Vận tải biển hưởng lợi
BSC cho rằng việc Trung Quốc phong tỏa một số thành phố lớn sẽ đem lại tác động tích cực đối với ngành Vận tải biển Việt Nam.
Trung Quốc chiếm vai trò quan trọng trong giao thương, thương mại quốc tế, là quốc gia xuất khẩu lớn nhất và nhập khẩu lớn thứ 2 toàn thế giới. Vì thế, việc các hoạt động sản xuất bị hạn chế và công suất hoạt động hệ thống Cảng Trung Quốc giảm sẽ dẫn tới việc kéo dài sự đứt gãy của chuỗi logistics toàn cầu.
Tình trạng tắc nghẽn hệ thống cảng và thời gian chờ cập bến kéo dài sẽ dẫn tới việc gia tăng cước phí vận tải toàn cầu, từ đó tác động tích cực đến nhóm doanh nghiệp Vận tải biển Việt Nam.
