Cuối tuần qua, CTCP Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai - HAGL Agrico (mã HNG) công bố dừng thực hiện phát hành 550 triệu cổ phiếu để hoán đổi với khoản nợ 5.500 tỷ đồng tại CTCP Nông nghiệp Trường Hải (Thagrico, thành viên của Tập đoàn THACO); dừng việc chào bán hơn 191 triệu cổ phiếu riêng lẻ cho Thagrico.
Động thái này được HNG đưa ra sau khi phía THACO hôm 12/7 gửi công văn thông báo tới HNG quyết định dừng thực hiện đầu tư sở hữu hơn 741 triệu cổ phiếu HNG với 3 lý do. Gồm Thagrico vẫn chưa nhận được giấy tờ đất của các công ty đã nhận chuyển nhượng từ HNG nên không huy động vốn được; tập đoàn HAGL liên tiếp bán ra cổ phiếu HNg làm giá trị cổ phiếu HNG tụt xuống dưới mệnh giá; khó khăn do dịch COVID-19 buộc Thagrico phải điều chỉnh lại kế hoạch đầu tư và sản xuất kinh doanh trong điều kiện mới.
Như vậy, quyết định dừng rót vốn của THACO đưa ra sau tròn 3 năm bản hợp tác chiến lược giữa tập đoàn và HAGL được ký kết...
Thaco đã rót vào HAGL Agrico bao nhiêu tiền?
Cách đây gần 3 năm, đầu tháng 8/2018 Tập đoàn THACO và HAGL ký kết hợp tác chiến lược. Việc ký kết diễn ra sau khi ông Đoàn Nguyên Đức, Chủ tịch HAGL tìm gặp và đề nghị sự hợp tác, hỗ trợ của ông Trần Bá Dương, Chủ tịch THACO hồi đầu 2018.
Ông Đức chia sẻ HAGL có lợi thế về quỹ đất rộng 80.000 ha cùng với đội ngũ cán bộ kỹ sư nông nghiệp lên đến hàng ngàn người được đào tạo bài bản. Nếu kết hợp với thế mạnh về tài chính, quản trị, quản lý sản xuất trên quy mô lớn của THACO sẽ giúp cho HAGL Agrico phát triển rất nhanh trở thành công ty hàng đầu Việt Nam và khu vực Đông Nam Á về lĩnh vực trồng trọt và xuất khẩu trái cây tươi. Trước đề nghị của ông Đoàn Nguyên Đức, ông Trần Bá Dương đã đầu tư vào HAGL Agrico.
Theo đó, THACO đầu tư vào HNG để sở hữu 35% vốn cổ phần qua việc mua trái phiếu chuyển đổi, mua cổ phiếu của các tổ chức và cá nhân sở hữu trên sàn chứng khoán với tổng vốn đầu tư hơn 4.000 tỷ đồng. Đối với dự án HAGL Myanmar, THACO sẽ đầu tư để sở hữu 51%, kế tiếp là tăng lên 65% với tổng số vốn đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng. Tổng số tiền THACO góp vào HAGL sẽ lên đến gần 20.000 tỷ đồng, một thương vụ hợp tác “khủng” giữa 2 doanh nghiệp trong nước.
Chỉ ít ngày sau buổi ký kết, THACO đã rót ngay gần 8.000 tỷ đồng để sở hữu 35% HNG và 51% HAGL Land. THACO sẽ tiếp tục hợp tác bỏ ra khoảng 12.000 tỷ đồng để cơ cấu lại các khoản nợ vay đến hạn, đầu tư vào việc chăm sóc diện tích trồng cây ăn trái hiện có, phát triển mở rộng diện tích trồng cây ăn trái mới và giai đoạn 2 dự án Myanmar.
Và đến tháng 9/2019, hơn một năm sau cú bắt tay của 2 bên, theo công bố từ THACO thì tổng số tiền tập đoàn đã đầu tư vào HAGL là 22.194 tỷ đồng, gần 1 tỷ USD, vượt con số dự kiến đầu tư ban đầu.
“Sức khỏe” HNG sau cuộc “hôn phối”
Về tình hình hoạt động của HNG, hồi tháng 8/2018, khi đôi bên ký hết, HNG đối diện với nhiều khó khăn, bị mất thanh khoản, mất khả năng trả nợ gốc và lãi vay đến hạn, tổng nợ lên đếnpp hơn 18.000 tỷ đồng. Kết thúc năm đó, công ty lỗ 659 tỷ đồng, trong khi năm trước đó lãi 527 tỷ đồng.
Năm 2019, bức tranh kinh doanh của công ty bết bát với doanh thu giảm phân nửa còn 1.811 tỷ đồng, lỗ sau thuế 2.425 tỷ đồng.
Đến cuối 2020, HNG chuyển nhượng cho Thagrico công ty con là An Đông Mia để có lợi nhuận sau thuế trong năm 2020 là 21 tỷ đồng. Điều này giúp HNG không bị hủy niêm yết cổ phiếu.
Tháng 1/2021, ĐHĐCĐ bất thường của HNG được tổ chức, thông qua hàng loạt nội dung quan trọng, trong đó có việc ông Trần Bá Dương, Chủ tịch THACO được bầu làm Chủ tịch HAGL Agrico thay cho ông Đoàn Nguyên Đức.
HĐQT HNG cho biết, để giảm bớt gánh nặng lãi vay và huy động thêm nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh thì kế hoạch phát hành cổ phiếu để hoán đổi nợ và chào bán thêm cổ phiếu mới là cần thiết. Nhưng để thu hút được nhà đầu tư chuyên nghiệp thì mức giá chào bán phải hấp dẫn. Do đó, sau khi tính toán và tham khảo các thương vụ thành công trên thị trường, HĐQT quyết định đề xuất mức giá chào bán cổ phiếu mới và phát hành cổ phiếu để hoán đổi nợ là 10.000 đồng/CP cho Thagrico.
Theo Nghị quyết ĐHĐCĐ bất thường, nợ phải trả của HNG với Thagrico đến cuối 2020 là hơn 6.274 tỷ đồng. Theo đó, công ty thông qua phương án phát hành 550 triệu cổ phiếu để hoán đổi với khoản nợ 5.500 tỷ đồng tại Thagrico; chào bán hơn 191 triệu cổ phiếu riêng lẻ cho Thagrico bổ sung vốn hoạt động kinh doanh. Việc phát hành theo hình thức này là lựa chọn duy nhất với công ty vì không đủ điều kiện để chào bán cổ phiếu ra công chúng do lỗ sau thuế 2019 như trên.
Kết thúc quý 1/2021, HAGL Agrico ghi nhận doanh thu đạt 260 tỷ đồng, giảm mạnh so với mức 666 tỷ cùng kỳ 2020. Lãi ròng chỉ 6,6 tỷ đồng, lỗ lũy kế gần 2.300 tỷ đồng. Khoản nợ với Thagrico lúc này là hơn 5.849 tỷ và Công ty Giao nhận Vận chuyển Quốc tế Trường Hải - Thilogi là hơn 91 tỷ, tổng nợ là khoảng gần 6.000 tỷ.
HNG sẽ đi về đâu khi Thaco dừng “bơm” vốn?
Theo báo cáo HAGL Agrico về tình hình quản trị công ty 6 tháng đầu năm 2021 mới công bố cách đây ít ngày, cơ cấu cổ đông hiện tại của HNG gồm THACO nắm hơn 306 triệu cổ phiếu, tương đương tỷ lệ 27,63%; công ty Trân Oanh nắm gần 55 triệu cổ phiếu, tương đương 4,96%; ông Trần Bá Dương, Chủ tịch THACO kiêm Chủ tịch HNG nắm hơn 50 triệu cổ phiếu, tương đương 4,58%. Như vậy phía THACO sở hữu tổng cộng 37,17% cổ phần tại HNG.
Trong khi đó, Tập đoàn HAGL liên tiếp thoái lượng lớn vốn tại HNG. Tính đến ngày 7/7/2021, cổ đông này chỉ còn sở hữu hơn 178 triệu cổ phiếu, tương đương tỷ lệ 16,07% vốn tại HNG. Và theo công bố thì tập đoàn dự kiến thoái tiếp 51,5 triệu cổ phiếu HNG từ 7/7 đến 5/8/2021 để giảm tỷ lệ sở hữu xuống 11,43%, theo hình thức thỏa thuận.
Và động thái trên là một trong 3 nguyên nhân chính khiến THACO quyết định dừng rót vốn vào HNG. Theo lý giải của Thagrico, trong điều kiện khó khăn của HAGL Agrico và phương án phát hành cổ phiếu chưa được thực hiện, từ đầu năm 2021 đến nay HAGL đã liên tục bán cổ phiếu HNG với số lượng lớn. Trong khi đó, theo phương án phát hành đã được ĐHĐCĐ thông qua, sau khi thực hiện, nhóm cổ đông HAG phải duy trì tỷ lệ sở hữu tại HNG là 25,24%. Việc này đã làm giá trị cổ phiếu HNG tụt giảm xuống dưới mệnh giá.
Dữ liệu kinh doanh công bố gần đây nhất của HNG, vào 31/3, HAGL Agrico có khoản nợ phải trả 14.765 tỷ đồng, vay ngắn hạn 7.925 tỷ đồng và vay dài hạn 3.780 tỷ đồng. Ngoài khoản vay THACO như trên mà doanh nghiệp muốn phát hành cổ phần hoán đổi thì công ty còn là con nợ của nhiều ngân hàng (HDBank hơn 577 tỷ; TPBank gần 600 tỷ; BIDV hơn 722 tỷ; Sacombank hơn 262 tỷ) và nhiều khoản phải trả khác.
Tổng tài sản đến cuối quý 1/2021 của công ty là hơn 23.000 tỷ. Trong đó, phải thu tổng là hơn 7.322 tỷ, gồm ngắn hạn là hơn 3.172 tỷ, dài hạn là hơn 4.149 tỷ. Chủ yếu là công nợ với Thagrico với hơn 6.000 tỷ cho hoạt động bán 4 công ty con cuối 2020 và đầu 2021 gồm Cao su Hoàng Anh Quang Minh, Bò sữa Tây Nguyên, Hoàng Anh Đắc Lắc và Cao su An Đông Mia.
Bên cạnh đó, theo ĐHĐCĐ thường niên 2021 tổ chức đầu tháng 6 vừa qua, công ty lên hàng loạt kế hoạch sản xuất, đầu tư với tổng mức đầu tư 1.024 tỷ đồng như tập trung chăm sóc vườn cây hiện hữu; phát triển diện tích trồng mới các loại cây ăn trái chủ lực; đầu tư chuồng trại, chăn nuôi bò sinh sản, bò thịt; tổ chức quản trị sản xuất theo mô hình Khu liên hợp- Công ty - Cụm xí nghiệp - Xí nghiệp - Nông trường…
Như vậy, việc THACO dừng “bơm” vốn cho HNG khiến công ty này rơi vào tình trạng không khác gì mấy với thời điểm 3 năm trước, khi mà bầu Đức “cầu cứu” ông Trần Bá Dương.
Và trong bối cảnh hiện nay, từ khách quan của thị trường tới sức khỏe nội tại của doanh nghiệp, việc tìm nhà đầu tư chiến lược thế chỗ cho cổ đông lớn Thaco là điều nằm ở… tương lai, như thông báo của HAGL Agrico gửi đến cổ đông ngày 23/7 là “tại cuộc họp ĐHĐCĐ tiếp theo, HĐQT công ty sẽ trình danh sách nhà đầu tư được chào bán cổ phiếu riêng lẻ thay thế hoặc trình phương án dừng thực hiện chào bán cổ phiếu riêng lẻ, tùy điều kiện thực tế”.
