Một trong những vấn đề được bàn luận tại Hội thảo "Ngành đồ uống Việt Nam phục hồi và phát triển trong điều kiện bình thường mới" diễn ra sáng 6/5 là việc đã nên áp dụng tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có cồn trong giai đoạn này hay chưa khi mà nền kinh tế trong đó có ngành sản xuất đồ uống vừa chịu tác động nghiêm trọng của đại dịch.
Tại hội thảo, nhiều doanh nghiệp và chuyên gia cho rằng, tăng thu thuế trong bối cảnh doanh nghiệp đang kiệt sức vì những tác động từ dịch bệnh, xung đột Nga - Ukraine khiến chuỗi cung ứng đứt gãy, giá nguyên liệu sản xuất tăng cao... là chưa phù hợp.
Theo bà Chu Thị Vân Anh, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), mặc dù hiệp hội và các doanh nghiệp đồ uống trong ngành đều đang rất nỗ lực để vượt qua giai đoạn khó khăn này, nhưng sự hỗ trợ từ Chính phủ đối với các doanh nghiệp trong ngành vẫn đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Trong đó, các chính sách như duy trì sự ổn định về các chính sách thuế đối với những ngành kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch trong thời hạn ít nhất là 5 năm tới đóng vai trò rất quan trọng.
"Không mở rộng đánh thuế mới theo hướng bất lợi hơn cho doanh nghiệp nước giải khát đã và đang bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch bệnh", bà Vân Anh đề xuất và phân tích, với độ co giãn của cầu theo giá, việc tăng hay áp thêm thuế dẫn tới tăng giá hàng hóa sẽ ảnh hưởng tới sức mua và tiêu dùng nội địa. Từ đó sẽ tác động đến sản xuất, doanh thu từ hoạt động kinh doanh, mức đóng góp thuế và cơ hội việc làm của người lao động.
Việc tăng thuế hoặc bổ sung thêm các đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ đẩy giá một số mặt hàng và dịch vụ lên cao, tăng khả năng lạm phát, trong khi có thể không giúp tăng thu ngân sách, đại diện VBA chia sẻ.
Theo một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương năm 2018, nếu áp thuế tiêu thụ đặc biệt 10% đối với đồ uống có đường, doanh thu của ngành đồ uống sẽ giảm 3.928 tỷ đồng, đồng thời tác động đến nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực chuỗi cung ứng.
Cụ thể, giá trị nền kinh tế được dự báo sẽ giảm 0,14%; GDP giảm 0,12%; thu nhập từ sản xuất giảm 0,16%; cơ hội việc làm giảm 0,11% và thuế gián thu từ ngành sản xuất có thể giảm 0,07 - 0,09%.
Hiệp hội cho rằng, đây là vấn đề mà các ban ngành liên quan cần cân nhắc thận trọng và đánh giá kỹ lưỡng những tác động về kinh tế, xã hội và sức khỏe đối với đề xuất mở rộng đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Đồng quan điểm, chuyên gia Ngô Trí Long cho rằng, nếu nhà nước tăng tiền thuế với những doanh nghiệp làm ăn chân chính thì họ càng bị kiệt sức. Tăng thuế tức sản phẩm phải tăng giá, song song với việc này người tiêu dùng lại chọn mua sản phẩm giá rẻ trên thị trường. Đây là tác dụng ngược của việc đánh thuế, ông nói.
Đồng thời, ông Long cũng đặt vấn đề về việc cần phân loại mức thuế khác nhau theo nồng độ cồn để phản ánh đúng vai trò khác nhau của từng chủng loại sản phẩm về kinh tế, thúc đẩy tiêu dùng có trách nhiệm.
"Cơ chế tính thuế theo nồng độ cồn là cơ chế công bằng, minh bạch hơn và giúp ngân sách tăng bền vững hơn so với cách tính theo giá trị. Tính thuế theo nồng độ cồn vừa tăng khả năng cạnh tranh kinh tế, vừa điều chỉnh hành vi lạm dụng rượu, bia", ông Long nói.
TS. Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương thì cho rằng, cần tăng cường hiệu quả quản lý với khu vực đồ uống có cồn phi chính thức và kết hợp nhiều giải pháp chính sách khác ngoài thuế để hạn chế lạm dụng đồ uống có cồn một cách hiệu quả.
Ở góc độ doanh nghiệp, theo bà Holly Bostock, Giám đốc ngoại vụ cấp Heineken Việt Nam, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ tạo thêm nhiều gánh nặng, khó khăn hơn cho ngành đồ uống, du lịch.
"Điều họ cần nhất lúc này là sự ổn định và các hỗ trợ nhằm giảm bớt tác động từ dịch bệnh lên hoạt động kinh doanh", bà Holly Bostock nói.