Ngày 28/9, tại TP.HCM, Báo Nông nghiệp Việt Nam chủ trì, tổ chức Diễn đàn "Kết nối, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp hữu cơ và các sản phẩm chế biến".
Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Ngọc Thạch – Tổng biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam cho biết, năm 2021, diện tích đất NNHC trên 174 ngàn ha, tăng 47% so với năm 2016, đứng thứ 9/10 nước có diện tích đất NNHC lớn nhất châu Á. Trong đó, diện tích đất trồng trọt hữu cơ hơn 63 ngàn ha, diện tích nuôi trồng thủy sản hữu cơ hơn 100 ngàn ha, diện tích thu hái tự nhiên NNHC hơn 12 ngàn ha.
Mục tiêu đến năm 2030 diện tích đất nông nghiệp sản xuất hữu cơ đạt khoảng 2,5 -3 %/ tổng diện tích đất nông nghiệp, giá trị sản phẩm trên 1 ha đất hữu cơ cao gấp 1,5 -1,8 lần so với sản xuất phi hữu cơ…
Hiện có hơn 17 ngàn đơn vị sản xuất NNHC, 555 nhà chế biến, 60 nhà xuất khẩu… Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm NNHC đạt 335 triệu USD/năm, xuất khẩu tới 180 nước trên thế giới…
Tuy đã đạt được những thành tựu nhất định, song vẫn còn vô vàn những khó khăn, thách thức. Đặc biệt là vấn đề thương mại sản phẩm như: thị trường tiêu thụ sản phẩm NNHC trong nước chưa thực sự phát triển, chủ yếu tập trung tại các thành phố lớn. Người tiêu dùng chưa thực sự tin tưởng vào chất lượng sản phẩm NNHC…
Nhu cầu các sản phẩm hữu cơ đang tăng mạnh, vượt quá nguồn cung
Ông Nguyễn Minh Tiến – Giám đốc Trung tâm xúc tiến Thương mại Nông nghiệp cho biết, doanh số bán sản phẩm hữu cơ đang tăng mạnh và nhu cầu của người tiêu dùng đối với các sản phẩm hữu cơ đang vượt quá nguồn cung. Dự kiến sẽ tiếp tục tăng mạnh trong những năm tới.
Việc thiếu hụt nguồn cung sản phẩm hữu cơ (SPHC) sẽ dẫn đến tình trạng khan hiếm và giá thành tăng cao dễ dẫn đến gian lận thương mại, các loại thực phẩm thông thường sẽ được dán nhãn giả hữu cơ.
Ông Nguyễn Hồng Lam - Chủ tịch Tập đoàn Quế Lâm cho rằng nút thắt của NNHC cũng là nút thắt của ngành nông nghiệp hiện nay.
Đó là thực trạng khai thác tài nguyên đến mức cạn kiệt; vấn nạn ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến chất lượng nông sản, ảnh hưởng sức khỏe người sản xuất và vấn đề sức khỏe cây trồng, vật nuôi, sức khỏe người tiêu dùng, cũng như vấn đề xây dựng lòng tin của người tiêu dùng đối với sản phẩm NNHC.
 |
Ông Nguyễn Hồng Lam - Chủ tịch Tập đoàn Quế Lâm
Bài học rút từ Quế Lâm trong sản xuất NNHC là xây dựng lòng tin. Chỉ có xây dựng lòng tin bằng việc chứng minh hiệu quả từ các mô hình đã thành công mới có thể phát triển được NNHC một cách bài bản.
Thứ nhất, xây dựng lòng tin với nông dân tức là nói đi đôi với làm, chỉ có lòng tin mới thay đổi được nhận thức, tư duy của bà con và lấy thực tiễn để chứng minh hiệu quả. Quế Lâm đã xây dựng hệ sinh thái mà ở đó giá trị cốt lõi là nông dân.
Xây dựng lòng tin với người tiêu dùng cực kỳ quan trọng bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn của SPHC, kết nối giữa người tiêu dùng với người sản xuất để chứng minh chất lượng sản phẩm NNHC.
Chỉ có quy trình đạt chuẩn, sản phẩm đạt chuẩn mới có thể đảm bảo đầu ra cho người nông dân và thể hiện trách nhiệm với người tiêu dùng.
Tiềm năng và cơ hội, khó khăn và thách thức
Theo ông Bùi Hồng Quân – Phó chủ tịch tập đoàn Vinamit organic, sản xuất NNHC đã và đang trở thành xu hướng tất yếu của nông nghiệp thế giới. Không đứng ngoài cuộc, nông nghiệp Việt Nam đã từng bước đẩy mạnh phát triển NNHC, coi đây là hướng đi bền vững góp phần giải quyết những vấn đề còn tồn tại như tiêu chuẩn chất lượng, quy trình sản xuất.
 |
Ông Bùi Hồng Quân – Phó chủ tịch tập đoàn Vinamit organic
Để tham gia sản xuất NNHC đòi hỏi doanh nghiệp phải có tâm huyết. Tâm ở đây là doanh nghiệp phải chấp nhận “đi đến cùng” với NNHC, và huyết là phải có nhiều tiền mới có thể theo đuổi NNHC.
Còn đối với nông dân, phần lớn bà con chưa muốn chuyển đổi sang sản xuất NNHC do sức hấp dẫn về thu nhập chưa được chứng minh trong khi đầu tư ban đầu rất lớn, thị trường tiêu thụ không được cam kết để đảm bảo duy trì sản xuất.
Đối với người tiêu dùng đang có một nghịch lý là họ rất muốn mua SPHC, sản phẩm an toàn cho sức khỏe nhưng không biết mua ở đâu trong khi đó sản xuất NNHC hiện nay quy mô còn rất nhỏ nhưng vẫn khó tìm thị trường đầu ra. Nguyên nhân là do người tiêu dùng chưa có kỹ năng nhận biết, lựa chọn SPHC. Như vậy, phát triển NNHC ở Việt Nam có một tiềm năng và cơ hội rất lớn.
Bà Vũ Kim Hạnh - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu kinh doanh và Hỗ trợ doanh nghiệp (BSA) cho biết, thị trường SPHC ở Việt Nam ngày càng phát triển.
 |
Bà Vũ Kim Hạnh - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, Giám đốc BSA
“Thực phẩm hữu cơ đang ngày càng rất phổ biến với thị phần “áp đảo” thị trường. Nhu cầu SPHC đang bùng nổ và tại TP.HCM, các cửa hàng thực phẩm hữu cơ mọc lên như nấm...”, bà Vũ Kim Hạnh nói.
Tuy nhiên, trong tình hình khả năng tiêu dùng thực phẩm của đa số người Việt còn dừng ở mức chỉ cần an toàn thì cần chú ý để người tiêu dùng chưa phân biệt giữa loại sạch và an toàn.
Thực phẩm an toàn là thích hợp nhất, hai từ an toàn đây có nghĩa là có thể dùng hóa chất (phân, thuốc) nhưng hóa chất là được danh mục nhà nước cho phép sử dụng, kèm với việc tuân thủ thời gian cách ly. Còn thực phẩm sạch là không dùng hóa chất (không phân bón và 3 loại thuốc hóa chất là diệt cỏ, trị bệnh và trừ sâu).
Tóm lại, các nông dân sản xuất hay kinh doanh nông sản và thực phẩm hữu cơ đều có chung một điểm, họ thiết tha kiến nghị: Hãy giữ vững niềm tin của người tiêu dùng với chất lượng sản phẩm nông sản, thực phẩm Việt Nam.
Cùng xây dựng hệ sinh thái NNHC
Phát biểu kết thúc diễn đàn, ông Nguyễn Quốc Toản – Cục trưởng cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, Bộ Nông nghiệp – Phát triển nông thôn (NN-PTNT) nhấn mạnh, dù NNHC hiện còn rất nhiều khó khăn nhưng không thể nói quá khó để không có lòng tin, vì chính cái khó đó sẽ tạo ra giá trị cho NNHC Việt Nam. NNHC còn tồn tại 3 vấn đề lớn:
Thứ nhất, phải cùng nhận thức lại các mặt sản xuất và tiêu dùng. Đây là vấn đề rất quan trọng.
Thứ hai, phải tôn vinh những người làm tốt và mạnh mẽ lên án những người làm xấu và thứ ba là giá trị nông sản hữu cơ.
Thứ ba, đầu vào và đầu ra SPHC phải minh bạch. Hệ thống phân phối sản phẩm NNHC, đặc biệt thị trường trong nước phải được khơi thông, phải truy xuất được nguồn gốc, minh bạch hóa và số hóa.
“Xu hướng tiêu dùng thế giới đang thay đổi rất nhiều và chúng ta phải luôn chủ động đón nhận. Các doanh nghiệp hãy lựa chọn sản phẩm có giá trị cao, như hồ tiêu, cà phê … là những lợi thế của Việt Nam để phát triển. Trách nhiệm này thuộc về các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp và điều cuối cùng tôi rất mong muốn đó là hãy cùng nhau “xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ”, ông Toản nói.
