Theo CNBC, Ấn Độ vừa cấm xuất khẩu lúa mì sau khi giá ngũ cốc trong nước tăng vọt, một phần do xung đột giữa Nga và Ukraine. Hôm 16/5, sau thông báo của Ấn Độ, giá lúa mì thế giới tăng khoảng 6%.
Nga và Ukraine nằm trong số những quốc gia xuất khẩu lúa mì lớn nhất thế giới. Theo Ngân hàng Thế giới, cả 2 quốc gia chiếm khoảng 29% tổng lượng lúa mì xuất khẩu trên toàn cầu.
"Giá lương thực vốn đã cao do tình trạng gián đoạn liên quan đến Covid-19 và sản lượng giảm vì hạn hán vào năm ngoái. Việc Nga đổ quân vào Ukraine giáng thêm đòn vào thị trường lương thực toàn cầu", Peterson Institute for International Economics (PIIE) - cơ quan nghiên cứu có trụ sở ở Washington - bình luận.
Hàng loạt lệnh cấm xuất khẩu
Theo PIIE, Nga và Ukraine nằm trong nhóm 5 nước xuất khẩu hàng đầu của những mặt hàng quan trọng như lúa mạch, ngô, hoa hướng dương và dầu hướng dương.
Ấn Độ không phải nước duy nhất cấm xuất khẩu lương thực. Ngoài Nga và Ukraine, Ai Cập, Kazakhstan, Kosovo và Serbia cũng đã cấm xuất khẩu lúa mì.
Nhiều nước trên thế giới cũng đưa ra các lệnh cấm đối với những hàng hóa khác do áp lực lạm phát tăng cao vì xung đột Nga - Ukraine. Giá nhiều loại thực phẩm tăng vọt, khiến sức ép lạm phát toàn cầu ngày càng lớn.
Ngoài giá lương thực tăng, nguồn cung của nhiều mặt hàng lương thực cũng bấp bênh.
Ukraine đã không thể xuất khẩu ngũ cốc, phân bón và dầu thực vật, trong khi xung đột cũng đang phá hủy các cánh đồng trồng trọt và cản trở mùa gieo trồng. Chính phủ nước này còn cáo buộc Nga đánh cắp vài trăm nghìn tấn ngũ cốc và bán lại.
"Khi chiến tranh tiếp diễn, tình trạng thiếu lương thực có khả năng ngày càng trầm trọng, nhất là ngũ cốc và dầu thực vật. Điều này khiến nhiều quốc gia sẽ chuyển sang hạn chế thương mại", các nhà phân tích Joseph Glauber, David Laborde và Abdullah Mamun của PIIE nhận định.
Theo Financial Times, cuối tuần qua, G7 đã đưa ra cảnh báo về nguy cơ xảy ra nạn đói trên toàn cầu, trừ khi Nga dỡ bỏ lệnh phong tỏa đối với ngũ cốc Ukraine, hiện bị mắc kẹt ở các cảng của nước này.
Vòng xoáy đẩy giá lên cao
Theo truyền thông địa phương Ấn Độ, nước này cấm xuất khẩu lúa mì để "quản lý tình hình an ninh lương thực chung của đất nước".
Ấn Độ là nhà sản xuất lúa mì lớn thứ 2 thế giới. Nhu cầu nhập khẩu lúa mì từ nước này tăng lên sau khi nguồn cung của khu vực Biển Đen sụt giảm vì xung đột Nga - Ukraine.
Trong tháng 4, Ấn Độ đã xuất khẩu kỷ lục 1,4 triệu tấn lúa mì. Nước này cũng ký kết các thỏa thuận để xuất khẩu khoảng 1,5 triệu tấn vào tháng 5. “Lệnh cấm của Ấn Độ sẽ nâng giá lúa mì toàn cầu. Hiện, không còn nước cung cấp lớn nào trên thị trường”, một chủ đại lý lúa mì giấu tên nói với CNBC.
Khi chiến tranh tiếp diễn, tình trạng thiếu lương thực có khả năng ngày càng trầm trọng, nhất là ngũ cốc và dầu thực vật. Điều này khiến nhiều quốc gia sẽ chuyển sang hạn chế thương mại
Các nhà phân tích Joseph Glauber, David Laborde và Abdullah Mamun của PIIE
Trước Ấn Độ, 2 tháng sau khi Nga đổ quân vào Ukraine, Indonesia tuyên bố cấm xuất khẩu dầu ăn vì tình trạng thiếu hụt cục bộ và giá tăng cao.
Nước này chiếm hơn 1/3 xuất khẩu dầu thực vật toàn cầu. Ấn Độ và Trung Quốc - 2 quốc gia đông dân nhất - là một trong những khách hàng lớn nhất của Indonesia.
Giới quan sát lo ngại rằng sẽ có thêm nhiều quốc gia khác đưa ra những động thái tương tự nếu xung đột Nga - Ukraine vẫn kéo dài, tạo ra vòng xoáy đẩy giá lên cao.
"Chúng ta có thể chứng kiến một vài sản phẩm khác bị đưa vào danh sách cấm xuất khẩu. Điều này có thể khiến mối lo ngại phình to", ông Carlos Mera - Trưởng bộ phận Nghiên cứu Thị trường Hàng hóa Nông nghiệp tại Robobank - cảnh báo.
Các lệnh cấm xuất khẩu trên toàn cầu có thể khiến cuộc khủng hoảng an ninh lương thực càng thêm trầm trọng. Đại dịch và xung đột Nga - Ukraine vốn đã tạo ra cú sốc lớn cho nguồn cung lương thực toàn cầu.
Đại dịch đã khiến số người nghèo đói tăng khoảng 18% lên 720-811 triệu người. Đầu tháng trước, Liên Hợp Quốc cảnh báo chỉ riêng tác động của chiến tranh đối với thị trường lương thực toàn cầu có thể khiến thêm 7,6-13,1 triệu người rơi vào cảnh đói.
Các quốc gia bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột kéo dài, bao gồm Yemen, Syria, Nam Sudan và Ethiopia, đang phải đối mặt với nạn đói nghiêm trọng. Giới quan sát lo ngại tình hình có thể nhanh chóng trở nên trầm trọng hơn.
