Ngày 21/9, tại thành phố Cần Thơ, Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (DCRD) thuộc Bộ Nông nghiệp -Phát triển nông thôn (NN-PTNT), Tổ chức Hợp tác quốc tế vì sự phát triển bền vững - GIZ (Đức) và công ty Olam Agri phối hợp tổ chức tổng kết dự án MSVC - Sáng kiến lúa gạo châu Á giai đoạn II (BRIA II). Tham dự có Sở NN-PTNT 4 tỉnh, hợp tác xã trong dự án: Đồng Tháp (có 40 nông hộ tham gia); An Giang (có 60 nông hộ); Cần Thơ (có 30 nông hộ) và Bạc Liêu (có 40 nông hộ).
Giúp giảm 40% lượng nước sử dụng, 15% lượng phân bón N-P-K
Để giúp cải thiện sinh kế của 10.000 nông hộ trồng lúa ở ĐBSCL, trọng tâm của dự án là cung cấp một số giải pháp toàn diện từ cải tiến kỹ thuật canh tác đến tiếp cận thị trường, trong đó tổ chức nông dân, xây dựng năng lực hợp tác của các chủ thể trong chuỗi giá trị (nông hộ/tổ hợp tác/hợp tác xã (HTX), doanh nghiệp đầu vào đầu ra) và quan hệ đối tác công tư.
Ông Ole Henriksen - GIZ cho biết, dự án MSVC là sáng kiến của Olam Agri, GIZ và Bộ NN-PTNT Việt Nam, được triển khai từ năm 2018, có hơn 86 hợp tác xã được đào tạo sản xuất lúa gạo bền vững (SRP), tiêu chuẩn bền vững tự nguyện đầu tiên trên thế giới cho sản xuất lúa gạo.
Nhờ vậy, những nông dân tham gia mô hình của dự án đã giảm được 40% lượng nước sử dụng, 15% lượng phân bón N-P-K khi chuyển từ tưới ngập liên tục trong phương pháp truyền thống, sang kỹ thuật tưới nước ngập khô xen kẽ và tưới nhỏ giọt.
Đã có 150.000 tấn lúa trong dự án đạt tiêu chuẩn quốc tế, mở ra cơ hội xuất khẩu gạo sang các thị trường như châu Âu và Mỹ. Trong số các HTX tham gia dự án có 3 HTX sản xuất lúa đạt tiêu chuẩn SRP cấp độ 2 và 1 HTX đạt cấp độ 3.
“Sản xuất lúa bền vững mang lại lợi ích cho nông dân, cộng đồng và người tiêu dùng, đồng thời cung cấp dinh dưỡng cho 97 triệu dân Việt Nam.
Phù hợp với mục tiêu chuyển đổi nông nghiệp vì một tương lai bền vững hơn, Olam Agri đang hợp tác chặt chẽ với các đối tác để nâng cao chất lượng gạo sản xuất tại Việt Nam, và cải thiện sinh kế của nông dân bằng cách tăng cường liên kết với chuỗi giá trị toàn cầu, các thị trường có nhu cầu cao về gạo an toàn chất lượng cao, và sản xuất có trách nhiệm”, ông Paul Nicholson - Phó giám đốc phụ trách Nghiên cứu và Bền vững lúa gạo Olam Agri nói.
Hướng tới mục đích cung cấp gạo chất lượng cao cho người tiêu dùng
“Sự phối hợp này giúp đảm bảo được sự thống nhất trong các hỗ trợ nâng cao năng lực cho các tác nhân trong chuỗi giá trị. Chúng tôi hy vọng các nhân tố trong chuỗi giá trị lúa gạo tại ĐBSCL được tiếp tục thúc đẩy, và nhân rộng sản xuất lúa theo SRP, hướng tới mục đích cung cấp gạo chất lượng cao cho người tiêu dùng, và tăng thêm giá trị cho chuỗi giá trị lúa gạo”, ông German Mueller - Quản lý dự án MSVC, GIZ nói.
Ông Mohit Agarwal - Tổng giám đốc công ty Olam Global Agri Việt Nam cho biết, dự án MSVC đã trải qua giai đoạn COVID-19 rất khó khăn. Song, ban quản lý dự án vẫn có thể đạt được mục tiêu đặt ra, như:
Tiếp cận hơn 10.000 nông hộ nông nhỏ ở ĐBSCL và giúp cải thiện sinh kế của họ. Thành công dự án có được hôm nay là nhờ sự nỗ lực từ phía DCRD, Sở NN-PTNT ở 4 tỉnh dự án, GIZ và Olam Global Agri đã không ngừng thúc đẩy sự thay đổi, và truyền cảm hứng cho nông dân hướng tới canh tác lúa bền vững hơn.
“Với sự hỗ trợ kỹ thuật, chính sách thưởng và thực hiện những cánh đồng thử nghiệm, chúng tôi đã dần thay đổi thói quen canh tác của nông dân theo hướng bền vững hơn.
Song, bên cạnh những thuận lợi dự án cũng gặp một số rào cản, một trong những rào cản lớn đối với khả năng mở rộng canh tác lúa bền vững là thị trường, và sự chấp nhận của khách hàng quốc tế về gạo bền vững.
Olam Global Agri đã quảng bá mạnh mẽ gạo Việt Nam chất lượng cao đến nhiều thị trường thế giới, và chúng tôi hy vọng sẽ đạt được thành công tương tự cho gạo bền vững đến từ Việt Nam, để đóng góp cho cộng đồng và nâng cao chuỗi giá trị gạo”, ông Mohit Agarwal nói.
Ông Mohit Agarwal - Tổng giám đốc công ty Olam Global Agri Việt Nam
Theo ông Cường - Giám đốc hợp tác xã Vĩnh Cường (Bạc Liêu), sau 4 năm triển khai thực hiện tại 4 tỉnh ĐBSCL, dự án đã giúp định hướng khung và tầm nhìn cho sản xuất lúa gạo ở ĐBSCL.
“Để duy trì những kết quả mà các HTX đạt được, chúng tôi mong công ty Olam có kế hoạch và lộ trình tiếp tục triển khai dự án, cũng như có nhiều doanh nghiệp tham gia để diện tích canh tác theo tiêu chuẩn SRP được nhiều hơn, vì so với diện tích trồng lúa ở ĐBSCL thì diện tích trong dự án còn rất nhỏ”, ông Cường nói.
Trao bằng khen cho các đại diện các hợp tác xã
Theo Sở NN-PTNT Đồng Tháp, tuy có sự liên kết giữa nông hộ với công ty Olam trong tiêu thụ lúa nhưng do chưa thống nhất về phương thức thu mua, phương thức thanh toán và năng lực quản lý của hợp tác xã chưa cao nên mối liên kết giữa doanh nghiệp và hợp tác xã chưa thực hiện tốt.
TS.Nguyễn Quang Chơn – Quản lý Phát triển Kinh doanh – Khoa học Nông nghiệp Eurofins Sắc Ký Hải Đăng, mục tiêu là sản xuất lúa bền vững nhưng trong dự án chưa thấy đề cập đến việc phân tích, đánh giá đất làm cơ sở cho việc trả lại dinh dưỡng cho đất, vì sau thời gian dài canh tác đất đã bị bạc màu, thoái hóa.
“Cần phải phân tích đánh giá hiện trạng dinh dưỡng của đất xem như thế nào để quyết định lượng bón phân cho phù hợp”, ông Chơn nói
Phát biểu kết thúc hội thảo, ông Vũ Văn Tiến – Phó cục trưởng DCRD nhấn mạnh, sau 4 năm triển khai dự án đã đạt được 3 kết quả lớn cần nhân rộng, và 3 tồn tại cần khắc phục:
Một là, đã tập huấn được 13.000 nông hộ sản xuất theo tiêu chuẩn SRP, trong khi mục tiêu chỉ 10.000 nông hộ.
Hai là, củng cố và nâng cao hoạt động sản xuất nông nghiệp bền vững ở các hộ nông/hợp tác xã tham gia dự án, và thúc đẩy chuỗi liên kết giá trị lúa gạo, trong đó vai trò đầu tàu là Olam Global Agri.
Ba là, góp phần quan trọng nâng cao nhận thức của người nông dân tham gia dự án.
3 tồn tại 3 hạn chế:
Thứ nhất, qua ý kiến Sở NN-PTNT 4 tỉnh, việc ghi chép của nông dân chưa cao, nhiều hộ nhận phát sổ ghi chép nhưng tỷ lệ thu về rất thấp.
Thứ hai, khó thay đổi tập quán, nhận thức sản xuất của nông dân, nhiều nông dân tham gia dự án nhưng tỷ lệ đạt điểm SRP chưa cao.
Thứ ba, liên kết tiêu thụ, tinh thần hợp tác giữa các các hợp tác xã và doanh nghiệp vẫn còn hạn chế.
