Trong gần 2 năm qua, do tác động của đại dịch COVID-19, ngành du lịch Việt Nam đang phải đối mặt với những khó khăn chưa từng có. Thị trường du lịch và các hoạt động du lịch bị đứt gãy, đình trệ, các chỉ số tăng trưởng của ngành du lịch đều sụt giảm nghiêm trọng; các doanh nghiệp trong lĩnh vực du lịch hầu hết phải đóng cửa hoặc tạm dừng hoạt động; nhiều người lao động của ngành không có việc làm, phải chuyển sang việc khác.
Để ngành du lịch của Việt Nam sớm khôi phục trở lại, tại Hội thảo Du lịch 2021 với chủ đề “Du lịch Việt Nam - Phục hồi và phát triển”, do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chủ trì, phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND tỉnh Nghệ An tổ chức ngày 25/12, nhiều giải pháp đã được lãnh đạo các bộ ngành, chuyên gia, đại diện doanh nghiệp nêu ra.
Theo nhiều chuyên gia, mặc dù là một trong những ngành bị tác động nặng nề nhất bởi đại dịch COVID-19 trong hai năm qua, nhưng du lịch cũng là một trong những ngành có khả năng phục hồi nhanh nhất sau đại dịch nếu có chiến lược và sự chuẩn bị đúng đắn. Hơn nữa, khi du lịch được phục hồi sẽ tạo ra tác động lớn, có sức lan tỏa thúc đẩy phục hồi, phát triển kinh tế, xã hội.
Trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp, nhiều quốc gia trên thế giới đã sớm có chính sách, biện pháp để mở cửa, phục hồi du lịch. Việt Nam cần nhanh chóng đón bắt xu thế này, tránh lỡ nhịp với thế giới cũng như sức bật của lực cầu trong nước.
5 XU HƯỚNG DU LỊCH SAU ĐẠI DỊCH
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đoàn Văn Việt cho biết trong suốt 4 đợt bùng phát dịch COVID-19, các hoạt động du lịch quốc tế tại Việt Nam đóng cửa hoàn toàn, khách nước ngoài chủ yếu là các chuyên gia, khách công vụ. Du lịch nội địa hoạt động phụ thuộc vào chu kì bùng phát dịch và diễn ra hết sức cầm chừng.
Năm 2020, lượng khách quốc tế chỉ đạt 3,7 triệu lượt, giảm 80% so với năm 2019; khách nội địa đạt 56 triệu lượt, giảm 34% so với cùng kỳ năm 2019; tổng thu từ du lịch đạt 312.200 tỷ đồng, giảm 59% so với năm 2019.
Năm 2021, tình hình càng tồi tệ hơn với đợt dịch thứ 4 bùng phát mạnh trong cả nước, khiến các hoạt động kinh tế, xã hội của phần lớn tỉnh/thành phố trong cả nước đình trệ nhiều tháng, khách du lịch quốc tế chưa đón, khách du lịch nội địa tiếp tục giảm gần 30% so với cùng kỳ năm 2020.
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đoàn Văn Việt - Ảnh: Bộ VH-TT-DL
Thứ trưởng Đoàn Văn Việt cho rằng, việc dịch bệnh tại Việt Nam đang được kiểm soát tương đối tốt là điều kiện tiên quyết mở ra cơ hội lớn cho ngành du lịch mau chóng tái khởi động, phục hồi và phát triển trong những giai đoạn tới.
Theo Thứ trưởng Đoàn Văn Việt, đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi thói quen sống, sinh hoạt cũng như nhu cầu của con người. Đồng thời, cũng khiến cho xu hướng du lịch sau đại dịch có nhiều thay đổi.
Sau đại dịch sẽ có một số xu hướng du lịch lên ngôi như xu hướng du lịch đến những nơi an toàn tránh dịch bệnh; xu hướng ứng dụng công nghệ nhằm quản lý đảm bảo an toàn, cũng như các dịch vụ hạn chế tiếp xúc; xu hướng du lịch theo những nhóm nhỏ; xu hướng du lịch ngắn ngày và đặt dịch vụ cận ngày; xu hướng lựa chọn các hoạt động nghỉ dưỡng, gần gũi với thiên nhiên, thưởng thức văn hóa ẩm thực.
Lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, trong những tháng cuối năm 2021, khi tình hình dịch bệnh đang dần được kiểm soát, nhiều tỉnh/thành trong cả nước đã sẵn sàng chuẩn bị các phương án để tái khởi động, phục hồi du lịch nội địa, hướng tới chính thức mở cửa hoàn toàn cho du lịch quốc tế dự kiến vào giữa năm 2022.
Dù nguy cơ bùng phát lại dịch bệnh là hoàn toàn có thể xảy ra nếu các quy định và điều kiện đảm bảo an toàn chưa được thống nhất và kiểm soát thật tốt nhưng Thứ trưởng Đoàn Văn Việt lạc quan về một tương lai sống chung với COVID-19 là điều hoàn toàn có thể xảy ra và khi ấy, nhu cầu du lịch của con người chắc chắn sẽ tăng mạnh.
Ông Việt cho rằng, du lịch Việt Nam cần nhanh chóng chớp lấy thời cơ, tận dụng mọi cơ hội để phục hồi trong bối cảnh mới, thích ứng an toàn, trở thành điểm đến uy tín và có vị thế cạnh tranh trên trường quốc tế. Để làm được như vậy, một lộ trình tái khởi động và phục hồi cho ngành du lịch Việt Nam là vô cùng cần thiết để đảm bảo từng bước đi vững chắc, tạo đà bứt phá trong tương lai khi đại dịch đi qua.
LÀM SAO ĐỂ DU LỊCH THỰC SỰ LÀ NGÀNH MŨI NHỌN?
Nhìn về tương lai xa hơn của ngành du lịch, để phát triển một cách nhanh, mạnh và bền vững, PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nêu ra thực tế trăn trở nhiều năm nay tại sao du lịch là ngành mũi nhọn mà chưa nhọn? Đây có lẽ là điểm mà tương lai phải trả lời.
Theo ông Thiên để đưa du lịch thực sự thành mũi nhọn có lẽ phải thay đổi tư duy căn bản về ngành này trong cấu trúc phát triển của Việt Nam. "Đến lúc du lịch Việt Nam thực sự là ngành mũi nhọn thì phải theo đúng thời, đúng thế, đúng với khát vọng của đất nước", ông nói.
Ông Thiên cho biết, Việt Nam có khẩu hiệu “làm bạn với tất cả các nước”, bản sắc văn hóa Việt Nam là tính bạn bè rất cao nhưng việc chuyển hóa điều này thành sức mạnh du lịch lại chưa được vì thủ tục còn phức tạp. Thứ nữa là "văn hóa kinh doanh của chúng ta đối với khách du lịch lịch vẫn mang nặng tính kiếm chác, gỡ gạc từng đồng, nên cần hình thành văn hóa thân thiện hơn".
Cũng theo ông, du lịch là ngành mang tính kết nối rất cao nhưng hiện nay liên kết vùng, liên kết cụm du lịch vẫn chưa tốt. Ví dụ cụm du lịch Hải Phòng-Quảng Ninh là đẳng cấp cao của thế giới rồi, hay các cụm du lịch miền Trung như Bình-Trị-Thiên, rất nhiều tiềm năng, có thể đảo ngược sự phát triển của một vùng nghèo đói, đúng thời, đúng thế rồi có thể làm được nhưng vẫn chưa làm… Do đó phải hình thành được các cụm liên kết du lịch này và sự liên kết đó cũng phải gắn với hàng không, với hạ tầng thì mới phát triển được.
Ngoài ra ông cho rằng Việt Nam nên tổ chức nhiều sự kiện du lịch mang tầm quốc tế như lễ hội pháo hoa ở Đà Nẵng bởi những sự kiện kiểu này có thể tạo ra một cuộc đua tranh có tính chất vùng, tính chất địa phương để thu hút khách quốc tế đến, không chỉ một ngày mà có thể cả tuần, cả tháng,… "Tôi cho rằng cách làm như vậy sẽ mở ra cho thế giới một cách nhìn khác về Việt Nam", ông nói.
Ông Nguyễn Trùng Khánh, Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch - Ảnh: Bộ VH-TT-DL
Trong khi đó, ông Nguyễn Trùng Khánh, Tổng cục trưởng Tổng cục Du lịch cho rằng thời gian tới trước hết ngành du lịch cần chuẩn bị nguồn lao động chất lượng cao để đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh, bền vững. Đây là nhiệm vụ cần quan tâm nhiều hơn trong giai đoạn phục hồi để thu hút lại nguồn lao động vốn đã tổn thương rất nặng nề do ảnh hưởng của đại dịch.
Cùng với đó, cần phát triển sản phẩm tiêu biểu, đặc thù, có chất lượng, có thương hiệu, có năng lực cạnh tranh, trong đó, cần phải phát triển những sản phẩm du lịch tạo nên sự khác biệt dựa trên tiềm năng và lợi thế của du lịch Việt Nam gắn với văn hóa và tài nguyên thiên nhiên.
Thứ ba là ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng kết nối, cơ sở kỹ thuật của ngành để làm sao có được những sản phẩm có khả năng kết nối giữa các điểm du lịch với các thị trường khách du lịch. "Đây vốn là điểm yếu của du lịch lâu nay, muốn bật tăng mạnh mẽ trở lại và có sức cạnh tranh thì việc ưu tiên hạ tầng kết nối rất quan trọng, ví dụ sân bay, bến cảng phải đi trước", ông Khánh nói.
Đồng thời, ông Khánh cho rằng cần quan tâm hoàn thiện những thể chế, cơ chế chính sách, để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của ngành. Đặc biệt là cần quan tâm về cơ chế, chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại của khách du lịch, không chỉ du lịch trong nước mà cả du lịch quốc tế, đặc biệt là vấn đề visa – đây là lợi thế cạnh tranh mà rất nhiều quốc gia đã áp dụng thành công.
Cuối cùng cần tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ mới vào ngành du lịch. Chỉ có như thế mới có thể tạo nên những sản phẩm dịch vụ một cách bền vững.
